Globallashuv sharoiti mamlakatlar oʻrtasidagi integratsiya jarayonlarini ham jadallashtirib yubordi

1. "Rossiya Federatsiyasida banklarning investitsiya faoliyati" mavzusidagi nazariy asoslar»
1.1 Banklarning investitsiya faoliyati tushunchasi va mohiyati
investitsion tijorat banki riski
Rossiya bank tizimi ikki bosqichli tuzilishga ega. Birinchi daraja Rossiya Federatsiyasi Markaziy banki tomonidan ifodalanadi. Ikkinchi darajaga banklar va nobank kredit tashkilotlari, shuningdek, xorijiy banklarning filiallari va vakolatxonalari kiradi.
Birinchi darajaga Rossiya Federatsiyasi Markaziy banki kiradi, uning funktsiyalari va vakolatlari uni boshqa banklardan ajratib turadi.
Bank tizimining ikkinchi darajasiga kredit tashkilotlari kiradi. Bularga quyidagilar kiradi: bank va nobank kredit tashkiloti, xorijiy kapital ishtirokidagi Rossiya banklari yoki xorijiy banklarning filiallari.
Tijorat banklari yagona bank tizimining ajralmas qismi bo'lib, o'z faoliyatining ko'plab turlarini amalga oshiradi, ulardan biri investitsiya faoliyatidir.
Odatda, investitsiyalar deganda har qanday korxona, biznes, loyihaga uzoq muddatli kapital qo'yilmalar tushuniladi.
Biroq, quyidagi ta'rifni to'g'riroq deb hisoblash kerak. Bank investitsiyalari to'g'ridan-to'g'ri va bilvosita daromad olish uchun bank resurslarining qimmatli qog'ozlarga uzoq muddatli qo'yilmalaridir. Bank qimmatli qog'ozlarga qo'yilgan investitsiyalardan to'g'ridan-to'g'ri daromadlarni dividendlar, foizlar yoki qayta sotishdan olinadigan foyda ko'rinishida oladi. Bilvosita daromadlar banklarning mijozlarga ularning qimmatli qog'ozlarining nazorat paketiga egalik qilish orqali ta'sirini kengaytirish asosida shakllanadi. .
Investitsiya faoliyati - bu investitsiyalar yoki investitsiyalar va ularni amalga oshirish bo'yicha amaliy harakatlar majmui. Investitsion faoliyat subyektlari investorlar, shu jumladan banklar, investitsiya faoliyati ob’ektlari esa yangi tashkil etilgan va modernizatsiya qilinayotgan asosiy va aylanma mablag‘lar, qimmatli qog‘ozlar, maqsadli pul mablag‘lari, ilmiy-texnikaviy mahsulotlar hamda boshqa mulk ob’ektlari hisoblanadi.
Rossiyada investitsiyalar sohasidagi qonunchilik bazasi mingdan ortiq huquqiy hujjatlardan iborat bo'lib, ularning ba'zilari mintaqaviy, ba'zilari esa federal hisoblanadi. Keling, asosiylarini nomlaylik:
1. 1999 yil 25 fevraldagi 39-FZ-sonli "Rossiya Federatsiyasida kapital qo'yilmalar shaklida amalga oshiriladigan investitsiya faoliyati to'g'risida" Federal qonuni;
3. "Qimmatli qog'ozlar bozorida investorlarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini himoya qilish to'g'risida" 1999 yil 5 martdagi 46-FZ-sonli Federal qonuni;
5. 1999 yil 9 iyuldagi 160-FZ-sonli "Rossiya Federatsiyasidagi xorijiy investitsiyalar to'g'risida" Federal qonuni;
Qonun hujjatlarining bunday hajmi tijorat banklarining investitsiya faoliyati, shuningdek, bankning umumiy faoliyati ustidan jiddiy davlat nazorati mavjudligidan dalolat beradi. Ustav kapitali hajmi, likvidlikni ta'minlash, maqbul darajadagi tavakkalchilik bilan mazmunli investitsiyalar va boshqalar.
Banklarning eng umumiy shaklda investitsiya jarayonida ishtirok etishining asosiy yo‘nalishlari quyidagilardan iborat:
Banklar tomonidan investitsiya maqsadlarida mablag'larni safarbar etish;
Investitsion xarakterdagi kreditlar berish;
Qimmatli qog'ozlarga, aktsiyalarga, aktsiyalarga investitsiya qilish (ham bank hisobidan, ham mijoz nomidan).
Bu sohalar bir-biri bilan chambarchas bog'liq. Kapitalni, aholi jamg’armalarini, boshqa bo’sh pul mablag’larini safarbar qilish orqali banklar o’z resurslarini ulardan foydali foydalanish maqsadida shakllantiradilar. Mablag'larni jamlash bo'yicha operatsiyalar hajmi va tarkibi banklarning kredit va investitsiya portfellarining holatiga, ularning investitsiya faoliyatini amalga oshirish imkoniyatlariga ta'sir qiluvchi asosiy omillardir.
Banklarning investitsion faolligi ko'rsatkichlari sifatida quyidagi ko'rsatkichlardan foydalanish mumkin [4, s. 165]:
Tijorat banklarining investisiya resurslari hajmi;
Bank investitsiyalari hajmi;
Banklarning jami aktivlaridagi investitsion investitsiyalar ulushi;
Banklarning investitsiyalar samaradorligi ko'rsatkichlari, xususan, investitsiyalar hajmi bo'yicha aktivlarning o'sishi, har bir investitsiya hajmi bo'yicha foydaning o'sishi;
Foydali moliyaviy aktivlarga investitsiya qilish bilan solishtirganda ishlab chiqarish sohasiga investitsiya qilishning muqobil rentabellik ko'rsatkichlari.
Iqtisodiy adabiyotlarda va bank amaliyotida tijorat banklarining investitsiya faoliyati shakllarini tasniflash investitsiyalar shakllari va turlarini tizimlashtirishning umumiy mezonlari asosida amalga oshiriladi:
1) Investitsiya ob'ektiga ko'ra real xo'jalik aktivlariga qo'yilgan investitsiyalar (real investitsiyalar) va moliyaviy aktivlarga (moliyaviy qo'yilmalar) qo'yilmalarni ajratish mumkin. Bank investitsiyalarini aniqroq investitsiya ob'ektlari bo'yicha ham ajratish mumkin: investitsiya ssudalariga, muddatli depozitlarga, aktsiyalarga va aktsiyalarga, qimmatli qog'ozlarga, ko'chmas mulkka, qimmatbaho metallar va toshlarga, kolleksiya buyumlariga, mulkiy va intellektual huquqlarga va boshqalarga investitsiyalar.
Haqiqiy investitsiyalar, qoida tariqasida, bank investitsiyalarining umumiy hajmida arzimas ulushni tashkil qiladi. Moliyaviy investitsiyalar moliya va kredit institutlari uchun banklar uchun ko'proq xosdir.
Banklarning moliyaviy qo’yilmalariga qimmatli qog’ozlarga qo’yilmalar, boshqa banklardagi muddatli depozitlar, investitsion kreditlar, aksiyalar va aksiyalar kiradi. Qimmatli qog'ozlar bozorining rivojlanishi bilan qimmatli qog'ozlarga investitsiyalar tobora muhim ahamiyat kasb etmoqda: qarz majburiyatlari (veksellar, depozit sertifikatlari, davlat va munitsipal qimmatli qog'ozlar, yuridik shaxslar tomonidan chiqarilgan boshqa turdagi majburiyatlar), emissiyaviy qimmatli qog'ozlar (aksiyalar) va hosilaviy qimmatli qog'ozlar [6, dan. . 43].
a) investitsiya maqsadiga qarab, bank investitsiyalari to'g'ridan-to'g'ri, investitsiya ob'ektini to'g'ridan-to'g'ri boshqarishni ta'minlashga qaratilgan bo'lishi mumkin va foizlar va dividendlar oqimi yoki to'lov shaklida daromad olishni kutish bilan amalga oshiriladigan portfel bo'lishi mumkin. aktivlarning bozor qiymatining oshishiga.
b) Investitsiyalarning maqsadiga ko’ra korxona va tashkilotni barpo etish va rivojlantirishga qo’yilgan investitsiyalar hamda bankning xo’jalik faoliyatidagi ishtiroki bilan bog’liq bo’lmagan investitsiyalarni ajratish mumkin.
Korxona va tashkilotlarni tashkil etish va rivojlantirishga qo’yilgan mablag’lar ikki turni o’z ichiga oladi: boshqa korxonalarning xo’jalik faoliyatiga qo’yilgan mablag’lar va bankning o’z faoliyatiga qo’yilmalari. Bankning uchinchi tomon tashkilotlarining xo‘jalik faoliyatiga kiritgan mablag‘lari ularning kapital xarajatlarida ishtirok etish, ustav kapitalini shakllantirish yoki kengaytirish orqali amalga oshiriladi. Tijorat banklari aktsiyalarni, ulushlarni, ulushlarni sotib olish yo'li bilan ustav kapitalida ishtirok etishda ustav kapitalining sherik egalariga aylanadilar va qonun hujjatlarida nazarda tutilgan barcha huquqlarga ega bo'ladilar.
Bankning o'z faoliyatiga yo'naltirilgan investitsiyalar uning moddiy-texnik bazasini rivojlantirish va tashkiliy darajasini oshirishga yo'naltirilgan mablag'larni o'z ichiga oladi. Investitsiyalar yo'nalishiga qarab, biz quyidagilarni ajratib ko'rsatishimiz mumkin:
Bank faoliyati samaradorligini oshiradigan investitsiyalar. Ular texnik jihozlashni takomillashtirish, bank faoliyatini tashkil etishni, mehnat sharoitlarini yaxshilash, xodimlarni tayyorlash, ilmiy-tadqiqot va tajriba-konstruktorlik ishlarini olib borish orqali bank xarajatlarini kamaytirish uchun shart-sharoitlar yaratishga qaratilgan;
Investitsiyalar bank xizmatlarini kengaytirishga qaratilgan. Bunday investitsiyalar resurs va mijozlar bazasini kengaytirish, bank operatsiyalari turlarini ko'paytirish, bank xizmatlarining yangi turlarini ishlab chiqarishga qodir bo'lgan yangi bo'linmalarni tashkil etishni nazarda tutadi;
Nazorat qiluvchi davlat organlarining talablariga rioya qilish zarurati bilan bog'liq investitsiyalar. Ushbu investitsiyalar, agar kerak bo'lsa, nazorat qiluvchi organlarning bank faoliyati uchun muayyan shart-sharoitlarni yaratish nuqtai nazaridan talablarini qondirish uchun amalga oshiriladi.
2) Investitsiyalar uchun mablag‘lar manbalariga ko‘ra, bankning o‘z mablag‘lari hisobidan amalga oshirilgan o‘z investitsiyalari va bankning o‘z mablag‘lari hisobidan va mijozlarning topshirig‘i bo‘yicha amalga oshirgan mijoz investitsiyalari farqlanadi.
3) Investitsiya shartlari bo‘yicha investitsiyalar qisqa muddatli (bir yilgacha), o‘rta muddatli (uch yilgacha) va uzoq muddatli (uch yildan ortiq) bo‘lishi mumkin.
4) Tijorat banklarining sarmoyalari tavakkalchilik turlari, hududlari, tarmoqlari va boshqa belgilari bo‘yicha ham tasniflanadi.
Shu bilan birga, banklarning investitsion faoliyati ularning moliyaviy vositachi sifatidagi makroiqtisodiy rolini amalga oshirish bilan bog'liq yana bir jihatga ega. Banklar bu maqomda bozor iqtisodiyoti sharoitida pul-kredit shaklida faoliyat yurituvchi xo’jalik yurituvchi sub’ektlarning investitsiya talabini amalga oshirishga, jamg’arma va jamg’armalarni investitsiyalarga aylantirishga hissa qo’shadilar.
Bankni rivojlantirishga yo'naltirilgan investitsiyalar samaradorligi, agar amalga oshirilgan xarajatlar natijasida uning moliyaviy ahvolini yaxshilash ta'minlansa, erishiladi. Bankning investitsiya rejasini ishlab chiqish jarayonida amalga oshiriladigan o'z faoliyatiga investitsiyalar hajmi va tarkibini aniqlash aniq texnik-iqtisodiy hisob-kitoblarga asoslanishi kerak. Investitsiyalarning zarur miqdoridan oshib ketishi likvidlik muvozanatining buzilishiga, bank daromadlari bazasining pasayishiga va bank faoliyati samaradorligining pasayishiga olib kelishi mumkin.