Guliston davlat universiteti o. Murodqulov. L. Dehqonova
Download 1.22 Mb. Pdf ko'rish
|
fors tili
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2.Savollarga javob bering
- 3.Fors tilidan o’zbek tiliga tarjima qiling.
- .Quyidagi fe’llar orqali gaplar tuzing.
- Quyidagi fe’llarni modal fe’llar bilan shaxs –sonda tuslang.
- Ishni bajarish tartibi
- Man be mag’oze-ye
- Savol va topshiriqlar
- 2.Fors tilidan o’zbek tiliga tarjima qiling.
|
Savol va topshiriqlar
1.Fors tiliga tarjima qiling.
1Bir tovuq tillo tuxum qo’ydi. 2.Egasi uni ko’rdi. 3.Tovuqni o’ldirib ,qornini yordi. 4.O chko’z cho’ntak doimo bo’sh bo’ladi. 2.Savollarga javob bering: ؟
ﺖﺷﺍﺫﮔ ﻯﻶﻃ ﻢﺨﺘ
ﺎﺠﻛ
ﻰﻨﺎﻴﻛﻤ
؟ ﺪﻴﺪ
ﺍﺮ
ﻯﻶﻃ ﻢﺨﺘ ﻪﻛ
؟ ﺪﺮﻛ ﻪﭽ نﺎﻴﻛﻤ ﺐﺤﺎﺼ ؟ ﺪﺸ ﻦﺎﻤﻴﺸﭙ ﻪﭽ ﻯﺍﺮﺒ نﺎﻴﻛﻤ ﺐﺤﺎﺼ ؟
ﺖﺴﺍ ﻰﻠ ﺎﺨ ﻪﺸﻴﻤﻫ ﻪﺴﻴﻜ ﻢﺍﺪﻛ
3.Fors tilidan o’zbek tiliga tarjima qiling.
ﺶﺒﺤﺎﺼ ، ﻦﺗﺷﺍﺫﮔ ، ﻦﺗﺸﺍﺪﻨ ، ﺩﻴﺮﺒ ، ﻢﻛﺷ ، ﻪﺒﺘﺮﻣﻛﻴ ، ، ﻦﺪﻮﻤﻨ ﻦﺎﻤﻴﺸﭙ ﺪﻴﺎﻣﻨ ۰
ﻦﻮﺮﺒﻴ نﺎﻴﻛﻤ
ﻢﻛﺷ
ﺰﺍ
ﻪﺒﺘﺮﻣﻛﻴ ۰ ﺪﻴﺸﺨﺒﻨ ﻰﺪﻮﺴ ﻒﺴﺎﺘ ﻮ ﻰﻨﺎﻤﻴﺸﭙ ﻦﻴﺍ ﻰﻠﻮ
4.Quyidagi fe’llar orqali gaplar tuzing. ﻦﺗﺷﺍﺫﮔ
go’zoshtan - qo’ymoq , ﻦﺗﺷﻛ
ko’shtan
- o’ldirmoq,
sudi nabaxshid –foyda bermadi,
ﻦﺪﻮﻤﻨ ﻦﻮﺮﺒﻴ
birun namudan –chiqarmoq
ﺩﻴﺮﺒ bo’ridan - kesmoq
ﻢﻛﺷ shekam - qorin
ﻪﺒﺘﺮﻣﻛﻴ yakmartabe - birdan ﻦﺪﻮﻤﻨ
namudan - ko’rsatmoq
55
ﻦﺪﻮﻤﻨ
ﻦﻮﺮﺒﻴ birun namudan –chiqarmoq
ﻦﺗﺷﻛ ko’shtan
- o’ldirmoq
ﺪﺮﻛ
ﻩﺮﺎﭙ -
pore kardan –o’ldirmoq
ﻰﻨﺎﻤﻴﺸﭙ pashimon - pushaymon
ﺪﻴﺸﺨﺒﻨ ﻰﺪﻮﺴ sudi nabaxshid –foyda bermadi
ﻪﺴﻴﻜ kise -cho’ntak
ﻊﻤﻄ ﺮﭙ - purtama’ -
ochko’z
ﻰﻠ ﺎﺨ - xoli – bo’sh 6. Quyidagi fe’llarni modal fe’llar bilan shaxs –sonda tuslang.
ﻦﺗﺷﺍﺫﮔ ، ن ﺩﻴﺮﺒ ، ﻥ ﻛ ﺭ ﺪ ﺏﺎﺨﺘﻧﺍ ، ﻦﺪﻮﻤﻨ
56
7-Amaliiy mashg’ulot: Maqsad ergash gap ..
Asosiy savollar: 1.
.
. Maqsad ergash garlarda
ﻰﻣﺍﺰﺘﻠﺍ ﻉﺮﺎﻀﻣ . Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: ﻰﻣﺍﺰﺘﻠﺍ ﻉﺮﺎﻀﻣ - muzore-e eltizomi , ﻪﻛﻨﻴﺍ
ﻯﺍﺮﺒ -
baroye inke
ﻪﻛﻨﺁ ﻯﺍﺮﺒ - baroye onke , ﻪﻛ -
ke, ﺎﺘ
- to . Dars maqsadi:
. Maqsad ergash garlar haqida ma’lumot beri Sh va ularning yasalishini tushintirish. Identiv o’quv maqsadlari: 1. Fors tilidagi maqsad ergash garlar haqida ma’lumot bera oladi. 2.
3. Fors tilida maqsad ergash garli qo’shma gap tuza oladi..
Ishni bajarish tartibi: 2. 1-savol bo’yicha tushuncha berish.
Maqsad ergash gap. Maqsad ergash gap bosh gapdan anglashilgan ish- harakatning maqsadini bildirib keladi.
ﻪﻛ ke,
ﺎﺘ to, ﻪﻛﻨﺁ ﻯﺍﺮﺒ baroyi on ke, ﻪﻛﻨﻴﺍ
ﻯﺍﺮﺒ baroyi in ke ergashtiruvchi bog’lovchilari orqali bog’lanadi. Agar o’zbek tilida avval maqsad ergash gap, keyin bosh gap kelsa.,fors tilida aksincha, avval bosh gap,so’ng maqsad ergash gap keladi va ergash gapning kesimi doimo ﻰﻣﺍﺰﺘﻠﺍ ﻉﺮﺎﻀﻣ
shaklida bo’ladi.Maslan: ﻢﺮﺨﺒ ﻩﺰﺎﺘ ﻪﻛ ﻢﺘﻔﺮ ﻰﺷﻮﺮﻔﺒﺘﻛ ﻩﺰﺎﻐﻣ ﻪﺒ
نﻣ
ketobfo’rushi raftam ke ketobho-ye toze bexaram—Men yangi kitoblar sotib olish uchun kitob magaziniga bordim.
۰
ﺪﻮﺸ ﺾﻮﻋ ﻖﺎﻄﺍ ﺍﻮﻫ ﺎﺘ ﺪﺮﻛ ﺰﺎﺒ ﺍﺮ ﻩﺮﺠﻨﭙ ﻮﺍ Upanjarero boz kard to havo-ye o’toq avaz shavad – uyning havosi almasin deb, u derazani ochdi.
۰
ﺪﻨﺸﺎﺒ ﻢﻠﺎﺳﻪﻛﻨﻴﺍ ﻯﺍﺮﺒ ﺪﻧﻧﻛﻳﻣ ﺵﺰﺮﻮ ﺰﻮﺮ ﺮﻫ ﺎﻫﻨﺁ Ular sog’lom bo’layin deb , har kuni badan tarbiya qiladilar.
57
ﻪﻛﻨﺍ ﻯﺍﺮﺒ Baroyi on ke, ﻪﻛﻨﻴﺍ ﻯﺍﺮﺒ baroyi in ke bog’lovchilari birining o’rnida ikkinchisi ishlatilishi mumkin. Lekin ular orasida ﻪﻛ ke
bog’lovsisi ko’proq uchraydi.
1.Fors tiliga tarjima qiling. A) U xat yozish uchun qog’oz olib keldi. v) Men do’stimni ko’rish uchun keldim. D) U javob berish uchun o’rnidan turdi. G) Navbatchi matnni tarjima qilish uchun kutubxonadan lug’at keltirdi.
ﻢﺎﻣﺘ
ﻪﻛ
ﺩﻴﺮﺒ
ﺍﺮ
نﺎﻴﻛﻤ
ﺮﺴ
ﺩﻴﻣﺍ ﻦﻴﺍ ﺎﺒ
۰ ﺪﻴﺎﻣﻨ ﻦﻮﺮﺒﻴ نﺎﻴﻛﻤ
ﻢﻛﺷ
ﺰﺍ
ﻪﺒﺘﺮﻣﻛﻴ ﺍﺮﻸﻄ ﺪﻨﺸﺎﺒ
۰ ﻢﻠﺎﺳﻪﻛﻨﻴﺍ ﻯﺍﺮﺒ ﺪﻧﻧﻛﻳﻣ ﺵﺰﺮﻮ ﺰﻮﺮ ﺮﻫ ﺎﻫﻨﺁ
۰ ﺪﻮﺸ ﺾﻮﻋ ﻖﺎﻄﺍ ﺍﻮﻫ ﺎﺘ ﺪﺮﻛ ﺰﺎﺒ ﺍﺮ ﻩﺮﺠﻨﭙ ﻮﺍ
4. Maqsad ergash garning bosh gar bilan sintaktik munosabatini tushintiring. 5. ﻪﻛﻨﻴﺍ
ﻯﺍﺮﺒ
baroyi in ke ergashtiruvchi bog’lovchi orqali 3ta qo’shma gap yasang.
Kerakli adabiyotlar: 1.Abdusamatov M. Fors tili. T. «O’qituvchi». 183-185. betlar.
2.Xalilov L. Fors tili. 1992 y T. «O’qituvchi» 42-46 betlar 3.Dehqonova L. Fors tilida mustaqil ish matnlari. GulDu 2004 yil 58
8-Amaliiy mashg’ulot: To’ldiruvchi ergash gap Asosiy savollar: 1. To’ldiruvchi ergash gar .
2 . Leksik izoh .
Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: ﻰﻣﺍﺰﺘﻠﺍ ﻉﺮﺎﻀﻣ
muzore-e eltizomi ﻪﻛ -
ke, ﻪﻛﺪﺸ ﻢﻮﻠﻌﻤ -ma’lum shudke.
ﻳﭽ ز chiz , ﺮﭙ - po’r.
Dars maqsadi: . To’ldiruvchi ergash garlar haqida ma’lumot beri Sh va ularning yasalishini tushintirish. Identiv o’quv maqsadlari: 1. Fors tilidagi to’ldiruvchi ergash garlar haqida ma’lumot bera oladi. 2. To’ldiruvchi ergash garning bosh gar bilan sintaktik munosabatini tushintira oladi. 3. Fors tilida to’ldiruvchi ergash garli qo’shma gap tuza oladi..
1-savol bo’yicha tushuncha berish To’ldiruvchi ergash gap
To’ldiruvchi ergash gap bosh gapning kesimini to’ldirib keladi. To’ldiruvchi ergash gap odatda bosh gapdan keyin kelib , u Bilan ﻪﻛ bog’lovchisi orqali bog’lanadi. Masalan: Hame midonand ke O’zbakiston tarofdor-e so’lh-e poydor ast. ﺖﺴﺍ ﺮﺍﺪﻴﺎﭙ ﺢﻟﺼ ﺮﺍﺪﻔﺮﻄ ﻦﺎﺗﺴﻴﻛﺒﺰﺍ ﻪﻛﺪﻨﻨﺍﺪﻴﻤ ﻪﻤﻫ Hamma biladiki , O’zbekiston tinchlik tarafdoridir. Ma’lum shudke u diruz noxush nabud.
۰
ﺪﻮﺒﻨ ﺵﻮﺨﺎﻨ زﻮﺮﻴﺪ ﻮﺍ ﻪﻛﺪﺸ ﻢﻮﻠﻌﻤ
Ma’lum bo’ldiki , u kecha kasal bo’lmagan 2-savol bo’yicha tushuncha berish
Leksik izoh.
59
ﻳﭽ ز chiz (narsa) so’zi aniqsizlik belgisi ﻯ ni qabul qilganda chizi ﻳﭽ ﻯز shaklida ishlatilib , gapdagi kesim bo’lishli shaklda bo’lsa, bir narsa va bo’lishsiz shaklda bo’lsa hech narsa deb tarjima kilinadi.Masalan:
U menga bir narsa dedi. ۰
ﺕﻓﮔ
ﻳﭽ ﻯز
نﻤ ﻪﺒ ﻮﺍ
U menga hech narsa demadi.
ﺕﻓﮔﻨ ۰
ﻳﭽ ﻯز
نﻤ ﻪﺒ ﻮﺍ
Ulap magazindan bir narsa sotib oldilar
۰
ﺪﻨﺪﻴﺮﺧ
ﻳﭽ ﻯز
ﻩﺰﺎﻐﻤ ﺰ ﺍ ﺎﻫﻨﺁ
۰
ﺪﻨﺪﻴﺮﺧ ﻪﻨ
ﻳﭽ ﻯز
ﻐﻤ ﻩﺰﺎ
ﺰ ﺍ ﺎﻫﻨﺁ
2. ﺮﭙ po’r so’zi to’la, ser, ko’p degan leksik ma’nolarga ega bo’lib, boshqa so’zlarga birikkanda , quyidagi ma’nolarni anglatadi . a) Ot yoki otlashgan so’zlar oldida kelib, ko’p, to’la , farovonlik ma’nolarini bildirgan sifat yasaydi. Maslan:
ﺐﺁ ob- suv ﺐﺁ
ﺮﭙ po’r- ob ---- suvli , sersuv . nam
ﺮﻮﻨ
nur-nur ﺮﻮﻨ
ﺮﭙ po’r- no’r –nurli, ko’p nurga ega bo’lgan
b) ﺮﭙ po’r so’zi ﺰﺍ az predlogi bilan birga kelganda , biror narsa bilan to’laligini bildiradi .Masalan:
ﺪﻮﺒ ﺐﻴﺴ ﺰﺍ ﺮﭙ ﺶﺍﻪﺴﻴﻛ
Cho’ntagi olma bilan to’la.
ﺖﺴﺍﻸﻄزﺍﺮﭙ ﻦﺎﻴﻛﻣ ﻢﻛﺷ
ﻪﻛﺗﺷﺍﺪﻧﭙ ﻮﺍ
U tovuqning qorni tillo bilan to’la deb o’yladi.
|
