Guliston davlat universiteti pedagogika fakulteti pedagogika- psixologiya

Ikkinchi davr
- ilk bolalikda yarim mustaqillik va shaxsiy qadr–qimmat 
tuyg’usi shakllanadi yoki aksincha, uyat va shubha hissi hosil bo’ladi. Bolada 
mustaqillikning o’sishi unga o’z tanasini boshqarish uchun keng imkoniyat 
yaratib, bo’lg’usi shaxs xususiyatlaridan tortib unda ma’suliyat, intizom, 
javobgarlik, hurmat tuyg’ulari tarkib topishiga zamin hozirlaydi.
Uchinchi davr
- o’yin yoshi deb ataladi va unga 5–7 yoshli bolalar kiradi. 
Bu davrda tashabbus tuyg’usi, qandaydir ishlarni amalga oshirish, bajarish mayli 
tarkib topadi. Mabodo boladagi xohish istakni ro’yobga chiqarish yo’li to’sib 
qo’yilsa, buning uchun u o’zini aybdor deb hisoblaydi. Mazkur davrda davra, 
ya’ni guruh o’yinlarga, tengqurlari bilan muloqotga kirishish muhim ahamiyat 
kasb etadi: bola turli rollar bajarib ko’rishga intiladi, uning hayoloti o’sishiga 
imkon yaratiladi. Xuddi shu davra bolada adolat tuyg’usi, uni tushunish mayli 
tug’ila boshlaydi.
To’rtinchi davr
- maktab yoshi boladagi asosiy o’zgarishlar: ko’zlagan 
maqsadiga erishish uchun intilish, uddaburonlik va tirishqoqlik bilan ajralib 
turadi. Uning eng muhim qadriyati omilkorlik va mahsuldorlikdan iboratdir. Bu 
yosh davrining salbiy jihatlari ham bo’lib, ular ijobiy xislatlari yetarli bo’lmasligi, 
ong hayotning barcha qirralarini qamrab ololmasligi, muammolarni hal qilishda 

---

39
aqlzakovat darajasining pastligi, bilimlarni o’zlashtirishdagi qoloqlik va 
hokazolardir, shu davrda shaxsning mehnatga munosabati shakllana boshlaydi.
Beshinchi davr
- o’spirinlik betakror xislati, o’ziga xosligi, boshqa 
odamlardan keskin farqlanishi bilan xarakterlanadi. Shuningdek, o’spirinlik shaxs 
sifatida noaniqlik muayyan rolni uddalamaslik, qat’iyatsizlik kabi salbiy 
sifatlarga ham ega. Mazkur davrning eng muhim xususiyati «rolini 
kechiktirish»ning o’zgarishi hisoblanadi. U ijtimoiy hayotda bajarayotgan rollar 
ko’lami kengayadi, lekin ularni barchasini jiddiy egallash imkoniyatiga ega 
bo’lmaydi, shuningdek, rollarni o’zida sinab ko’rish bilan cheklanadi, xolos.