Guliston davlat universiteti r. Elmurodov., I. Maripov. Lazerlar fizikasidan

tegishli energetik satxlar donorlarga va akseptorlarga bo’linadi.
Donorlarda kirishmalarning energetik satxlari, o`tkazish zonasiga 
yaqin joylashgan bo`ladi (tegishli satxlar donor satxlari deb ataladi).
Donorlar o‘z elektronlarini osonlik bilan o`tkazish zonasiga beradi.
Akseptorlarda kirishmalarning energetik satxlari valent zonasiga 
yaqin joylashgan bo`ladi. Akseptorlar osonlik bilan valent zonasidagi
elektronlarni qabul qiladi va valent zonasida kovaklar hosil qiladi. Odatda

---

---

kirishmalarning satxlari tegishli markazlar yaqinida joylashgan bo`ladi,

zonalardagi energetik satxlar esa, butun yarim o`tkazgichga tegishli
bo`ladi. Kirishmali yarim o`tkazgichning energetik satxlari 64-rasmda
keltirilgan. Unda o`tkazish zonasi va valent zonasidan tashkari, uchta
kirishma satxi xam ko‘rsatilgan. Bu sathlar markazlar yaqinida joylashgan
bo`ladi, zonalardagi energetik satxlar esa, butun yarim o`tkazgichga
tegishli bo`ladi.
18-rasm. Yarim o`tkazgichdagi energetik
satxlar va nurlanishli o`tishlar sxemasi.
Ikkinchidan, kirishmali yarim o`tkazgichlarda zaryad tashuvchilarning
soni, asosan kirishmalarga bog`liq. Masalan, yarim o`tkazgichda donorli
kirishma bo‘lsa, elektronlar donor kirishmaning energetik satxidan
o`tkazish zonasiga o‘tadi Bu xildagi elektronlar soni valent zonasidan
o`tkazish zonasiga utgan elektronlar sonidan ko`p bo`ladi va temperatura
oshgan sari, ularning soni oshib boradi. Bu xildagi yarim 
o`tkazgichlarda zaryad tashuvchilar asosan, o`tkazish zonasidagi 
elektronlar xisob-lanadi va bu xildagi yarim o`tkazgichlar n-tipidagi 
yarim o`tkazgichlar deb ataladi. Akseptorli kirishmali yarim 
o`tkazgichlarda elektronlarning valent zonasidan akseptor satxiga