Guliston davlat universiteti xidiraliev k. E. Aholi geografiyasi va demografiya asoslari

 
15-jadval. Dunyo xalqlari geografiyasi 
Xalqlar 
Asosiy yashash va tarqalgan hududi 
1. Ruslar 
Rossiya, MDH, AQSh, Kanada, Evropa mamlakatlari. 
2. Ukrainlar 
Ukraina, Rossiya, AQSh va Kanada, Polsha. 
3. Beloruslar 
Belarusiya, Rossiya, Polsha
4. Polyaklar 
Polsha, Fransiya, AQSh, Kanada, Ukraina, Belarusiya. 
5. Chexlar 
Chexiya, AQSh.
6. Slovaklar 
Slovakiya, AQSh. 
7. Slovenlar 
Sloveniya, AQSh. 
8. Xorvatlar 
Xorvatiya, AQSh. 
9 Bosniyaliklar. 
Bosniya, Gersogovina,
10. Serblar 
Serbiya, Chernogoriya, Bosniya, Xorvatiya. 
11. Makedonlar 
Makedoniya 

---

95 
12. Bolgarlar. 
Bolgariya, Rossiya.
13. Litvaliklar 
Litva, AQSh, Kanada.
14. Latishlar 
Latviya, AQSh, Kanada. 
15. Nemislar 
Germaniya, Ruminiya, Vengriya, Chexiya, AQSh, 
Kanada, Braziliya, Rossiya. 
16.German-
shveysariyaliklar 
Shveysariya, AQSh. 
17. Avstriyaliklar 
Avstriya, Italiya, AQSh. 
18.Elzas 
va 
lotaringiyaliklar 
Fransiya. 
19. Gollandlar 
Niderlandiya, AQSh, Kanada. 
20. Flamandlar. 
Belgiya, Fransiya, AQSh. 
21. Afrikanerlar (burlar) 
JAR. 
22. Shvedlar 
Shvetsiya, Finlyandiya, AQSh. 
23. Norveglar 
Norvegiya, AQSh, Kanada. 
24. Daniyaliklar 
Daniya, AQSh 
25. Islandlar 
Islandiya. 
26. Inglizlar 
Buyuk Britaniya, JAR, AQSh, Kanada, Avstraliya, 
Osiyo.
27. Shotlandlar 
Buyuk Britaniya, AQSh, Kanada, Avstraliya. 
28.Ingliz-avstraliyaliklar Avstraliya va Okeaniya. 
29.Ingliz-yangi 
zelandiyaliklar 
Yangi Zelandiya. 
30.Ingliz – kanadaliklar 
Kanada, AQSh. 
31. Amerikaliklar 
AQSh, Kanada. 
32. Yamaykaliklar 
Yamayka, Buyuk Britaniya. 
33. Irlandlar 
Irlandiya, Buyuk Britaniya. 
34. Bretonlar 
Fransiya. 
35. Uelslar 
Buyuk Britaniya. 
36. Italyanlar 
Italiya, Fransiya, Shveysariya, AQSh, Kanada, 
Argentina, Afrika, Avstraliya. 
37. Fransuzlar 
Fransiya, Jazoir, AQSh.
38.Franko-
shveysariyaliklar 
Shveysariya. 
39. Vallonlar 
Belgiya. 
40. Franko-kanadaliklar 
Kanada, AQSh. 
41. Gaitiliklar 
Gaiti. 
42. Ispanlar 
Ispaniya, Fransiya, Argentina. 
43. Kataloniyaliklar 
Ispaniya, Fransiya. 
44. Meksikaliklar 
Meksika, AQSh. 
45. Kubaliklar 
Kuba. 
46. Markaziy Amerika 
xalqlari 
Markaziy Amerika davlatlari. 

---

96 
47.Janubiy 
Amerika 
millatlari. 
Janubiy Amerika davlatlari. 
48. Portugallar 
Portugaliya, AQSh, Braziliya, Angola, Yashil Burun 
orollari. 
49. Galisiyaliklar 
Ispaniya, AQSh. 
50. Ruminlar 
Ruminiya, AQSh, Moldova. 
51. Moldavanlar 
Moldova, Rossiya.
52. Albanlar 
Albaniya, Serbiya. 
53. Yunonlar (greklar) 
Gretsiya, 
Turkiya, 
Kipr, 
AQSh, 
Kavkazorti 
Respublikalari.
54. Forslar 
Eron. 
55.Gilyanlar 
Eron. 
56. Kurdlar 
Turkiya, Eron, Iroq, Suriya. 
57. Tojiklar 
Tojikiston, 
Markaziy 
Osiyo 
Respublikalari, 
Afg‘oniston. 
58. Xazariylar 
Afg‘oniston. 
59.Afg‘onlar 
(pushtunlar, urdular) 
Afg‘oniston, Pokiston 
60. Belujlar 
Pokiston, Eron.
61. Osetinlar 
Rossiya Federatsiyasi, Janubiy Osetiya. 
62. Bengallar 
Pokiston, Hindiston. 
63. Assamliklar 
Hindiston, Butan. 
64. Oriylar 
Hindiston. 
65. Bixarliklar 
Hindiston, Nepal. 
66. Hindistonliklar 
Hindiston, Afrika. 
67. Rojastonliklar 
Hindiston. 
68. Panjobliklar 
Pokiston, Hindiston. 
69. Gujoratliklar 
Hindiston, Pokiston. 
70. Bxillar 
Hindiston. 
71. Nepalliklar 
Nepal, Hindiston 
72. Armanlar 
Armaniston, Suriya, Eron.
73. Yahudiylar 
Isroil, AQSh, Evropa.
74. Gruzinlar (17 etnik 
guruh) 
Gruziya, Rossiya. 
75.Adigeylar 
76.Abxazlar 
77. Chechenlar. 
78.Ingushlar 
79.Avarlar 
80.Ajarlar 
81.Cherkaslar 
82.Lazginlar 
Kavkaz Respublikalari. 

---

97 
83.Dog‘lar 
84. Qorachoylar 
85.Bolqorlar 
Rossiya. 
86. Burishlar 
Hindiston. 
87. Basklar 
Ispaniya, Frantsiya. 
88. Arablar 
Arab davlatlari. 
89.Amxaralar 
Efiopiya. 
90. Isroil yahudiylari 
Isroil. 
91. Tigrailar 
Efiopiya. 
92. Galla 
Efiopiya. 
93. Somali 
Somali. 
94. Qobillar 
Jazoir. 
95. Tamazigtlar 
Marokash. 
96. Shlyoxlar 
Marokash. 
97.Xauslar 
Nigeriya, Niger. 
98. Afrika xalqlari 
Markaziy, sharqiy va janubiy Afrika davlatlari. 
99. Afrika xalqlari 
Markaziy Afrika davlatlari. 
100. Mandingolar 
Gvineya qo‘ltig‘i davlatlari. 
101.Gvineya 
qo‘ltig‘i 
xalqlari 
Gvineya qo‘ltig‘i davlatlari. 
102. 
Sharqiy 
Afrika 
xalqlari
Sharqiy Afrika davlatlari. 
103. Finnlar 
Finlyandiya. 
104. Estonlar 
Estoniya. 
105. Mordvalar 
Rossiya (Mordoviya Respublikasi) 
106. Saamlar 
Finlyandiya. 
107. Loparlar 
Norvegiya. 
108. Marilar 
Rossiya (Mari-Respublikasi) 
109. Udmurtlar 
Rossiya (Udmurtiya Respublikasi) 
110. Karellar 
Rossiya
111.Vengerlar 
112. Xantlar 
113.Mansilar 
114.Komi-permyaklar 
Vengriya, Ruminiya, Chexiya. 
Rossiya. 
Rossiya. 
Rossiya. 
115. O‘zbeklar 
O‘zbekiston, 
Markaziy 
Osiyo 
Respublikalari. 
Afg‘oniston 
116. Qozoqlar 
Qozog‘iston, Xitoy, Markaziy Osiyo Respublikalari.
117. Turklar 
Turkiya, Kipr, Bolgariya. 
118. Qirg‘izlar 
Qirg‘iziston, Markaziy Osiyo Respublikalari. 
119. Turkmanlar 
Turkmaniston, Markaziy Osiyo Respublikalari, Eron, 
Afg‘oniston. 
120. Ozarbayjonlar 
Ozarbayjon, Eron.

---

98 
121. Tatarlar 
Rossiya Federatsiyasi.
122. Boshqirdlar 
Rossiya Federatsiyasi.
123. Chuvashlar 
Rossiya Federatsiyasi.
124. Uyg‘urlar 
Xitoy (Uyg‘ur-Sinszyan respublikasi), Markaziy 
Osiyo Respublikalari.
125.Mo‘g‘ullar 
Mo‘g‘uliston, Xitoy. 
126.Manjurlar 
227. Tunguslar 
Xitoy. 
Rossiya Federatsiyasi.
128.Koreyslar 
Koreya, Xitoy. 
129.Yaponlar 
Yaponiya, AQSh.
130. Xitoylar 
131. Dunganlar 
Xitoy, AQSh.
Xitoy. 
132. Siamliklar 
Tailand. 
133. Lao 
Laos. 
134. Shan 
Myanma. 
135. Chjuanlar 
Xitoy. 
136. Tibetliklar 
Xitoy. 
137. Itszular 
Xitoy. 
138. Birmaliklar 
Myanma. 
139. Karenlar 
Myanma. 
140. Vetnamliklar 
Vetnam. 
141.Kxmerlar 
Janubiy–sharqiy Osiyo davlatlari. 
142.Santallar 
Hindiston. 
143. Teluglar 
Hindiston. 
144. Tamillar 
Hindiston, Shri-Lanka. 
145.Malayali 
Hindiston. 
146.Kannara 
Hindiston. 
147. Gondlar 
Hindiston. 
148.Andamanliklar 
Hindiston. 
149. Indoneziya orollari 
xalqlari 
Indoneziya. 
150. Malayaliklar 
Malayziya. 
151. Malgashlar 
Madagaskar. 
152.Polineziya, 
melaneziya, mikroneziya
xalqlari 
Okeaniya. 
153. Papuas xalqlari 
Papua-Yangi Gvineya.
154. Aynlar 
Yaponiya. 
155. Eskimoslar-aleutlar 
AQSh, Rossiya. 
156. Na-dene oilasi 
AQSh. 
157.Algonkin-vakash 
oilasi 
AQSh, Kanada. 

---

99 
158. Xoka-siu oilasi 
AQSh. 
159. Atstek oilasi 
Meksika. 
160. Mayya-soke oilasi 
Meksika, Gvatemala. 
161.Otomi-mishteki-
sapoteki oilasi 
Meksika. 
162. Chibcha oilasi 
Kolumbiya, Panama. 
163. Tupi-guarani oilasi 
Paragvay. 
164. Paragvay-guarani 
Paragvay. 
165. Kechua 
Peru, Ekvador, Boliviya. 
166. Aymara 
Boliviya, Peru 
167. Araukanlar 
Chili. 
168. Aravaklar 
Peru, Kolumbiya. 
169. Karib 
Peru, Kolumbiya. 
170. Pano 
Peru, Kolumbiya. 
Kishilik jamiyatining tarixiy taraqqiyoti davomida yuz bergan ijtimoiy-siyosiy 
voqea-hodisalar (bosqinchilik urushlari, 
mustamlakachilik, yangi erlarning 
o‘zlashtirilishii, davlatlarning tashkil topishi va h.k.) ba‘zi tillarning dunyo bo‘ylab 
keng tarqalishi va ayrim xalqlar tomonidan rasmiy til sifatida tan olinishiga sabab 
bo‘ldi. Bu ayniqsa ko‘p asrlar mobaynida Evropa davlatlari tomonidan mustamlaka 
qilingan Afrika davlatlari misolida ko‘rinadi. 
Dunyo bo‘yicha keng muomaladagi tillar jahon tillari deyiladi va rasmiy 
muzokaralar, barcha aloqalar ushbu tillarda olib boriladi. Jahon tillari orasida ham 
keng va muayyan xalqlar tomonidan ishlatiladigan xillari bor. Jahon tillari: ingliz, 
fransuz, nemis, arab, xitoy, rus, hind, portugal, ispan tillaridir.
Bu tillarning ichida eng ko‘p ishlatiladiganlari ingliz, fransuz va ispan tillari 
hisoblanadi. Chunonchi, dunyoning 76 mamlakati ingliz tilini rasmiy davlat tili 
sifatida ishlatadi. Shundan, 40% ni Amerika davlatlari, 30% ni Afrika davlatlari 
tashkil etadi. 34 davlatda fransuz tili rasmiy davlat tilidir, bu davlatlarning 60% i 
Afrika qit‘asida. 21 davlat ispan tilini rasmiy davlat tili sifatida qo‘llaydi, bu 
davlatlarning 78%i Amerika qit‘asidadir.
Evropa tillari Afrika qit‘asi davlatlarida keng ishlatiladi va bu mahalliy til bilan teng 
ravishda olib boriladi. Ingliz tili davlat tili sifatida: Gvineya-Bisau, Serra-Leone, 
Liberiya, Gana, Nigeriya, Zambiya, Namibiya, Zimbabve. Mahalliy til bilan 
birgalikda: Uganda, Keniya, Tanzaniya, Komor orollari, Botsvana, Svazilend, Lesoto, 
JAR, Malavi, Seyshel orollari.