Gulli o’simliklarning xilma xilligi (ildiz, poya, kurtak, gul, meva, urug’) yashash muhitiga moslashuvi

Sinf: 5
Fan: Botanika
Mavzu: Kattalashtiribko’rsatuvchiasboblar.lupavamikroskopbilantanishish.
Darsningta’limiymaqsadi: O’quvchilarnikattalashtiribko’rsatadiganasboblarningtuzilishivaishlashprinspibilantanishtirishsitologiya haqidatushunchaberish.
Darsningtarbiyaviymaqsadi :o’quvchilarnilupamikroskopningishlashprinspibilantanishtirishorqalio’quvmehnatiko’nikmalrinitarkibtoptirish, kasbgayo’lash
Darsning rivojlantiruvchi maqsadio’quvchlarningo’simliklar haqidagibilimlarini, darslikustidamustaqilishlashko’nikmalarini rivojlantirish
Darsnijihozlash:
Lupa, mikroskop,mikropereparattayyorlashuchunkerakliasboblar.
Darsdafoydalanadigantehnologiya .
Hamkorlikdao`qitishtehnologiyasi
Kichikguruhlardao`qitishmetodi
Darsningborish

1. 
   .Tashkiliy qism.
   
2. 
   O`tilganmavzubo`yichao`quvchilarnibiliminitesttopshiriqlariyordamidaaniqlash.
   
3. 
   Yangimavzubayoni.
   

.
.

Reja.
1 Hujayra- tirikorganizmlarasosi .
2 sitologiya haqidatushuncha.
3 kattalashtiribko`rsatuvchiasboblar

4. 
   lupa. Mikroskop.
   

Tabiatdagitirikmavjudotlargaxosengmuhimumumiybelgilardanbiriularhihg hujayralardantuzilganligidir.
Hujayratirikorganizmningengmaydatarkibiy qismi, utiriklikkaxosbarchaxususiyatlarnio`zidamujasamlantirgan. Hujaranafasoladi , oziqlanadi, ortiqchanarsalarniajratibtashqarigachiqaradi, tashqimuhitningo`zgarishinisezadi ,o`sadi ,bo`linadivayangi hujayra hosil qiladi Hujayra haqidagifangasitologiyadeyiladi. Sitologiyayunonchaso`zdanolinganbo`lib “kitos”- hujayra, “logos”- ta`limotdeganma`nonianglatadi..Hujayraini ingilizfizigiRobertGuktomonidan 1665-yildakashfetilgan .
Hujayraslarnioddiyko`zbilanko`ribbo`lmaydi.SHuninguchunularkattalashtiribko`rsatuvchiasboblaryordamidao`rganiladi .
Kattalashtiribko`rsatuvchimaxsusoptikasboblar : Qo`llupasi, shtativlilupavamikroskop hisoblanadi .
Qo`llupasiturli hajimdakattalashtiribko`rsatadiganikkitomoni qabariq oynaya`niplastmassagardishichidao`rnatilgankattalashiruvchi linzavaushlagichdastakdaniborat . Q`ollupasiob`ektlarnikattalashtiribko`rsatishi qyidagicharaqamlarbilanbelgilanadi 2 x, 2,5 x , 4 xva hakozo.
SHtativlilupa – shtativgao`rnatilgan , buyumstolchasidanvako`zgudaniborat .SHtativlilupabuyumni 10-25 martakattalashtiribko`rsatadi ,chunkiuningtagligidakattalashtiruvchiikkitalinzabo`ladi .Taglikkao`rnatilganbuyumstolchasigako`riladi.
Biologiyalobaratoriyaishlarijarayonigao`simlikva hayvonorganlarito`qima hujayralariningmorfologiyasini ,shuningekmikroorganizmlartuzilishinio`rganishdaularni
I kattalashtirishmaqsadidamikroskopdankengfoydalaniladiMikroskop hujayraningichki
tuzilishiniva sitoplazmadagi harakatlarnikuzatishdalupaganisbatanmurakkabroq asbob . Mikroskopbuyumlarniming lupaga nisbatan martavaundan bir necha hamko`p ,zamonaviy electron mikroskoplaresayuzmingmartakattalashtiribko`rsatadi
Mikroskop 1625 –yilFStelutitomonidanixtiro qilingachtirikmavjudotlar , shujumladan ,o`simliklarningorganlari hujayralardantuzilganliginianiq varavshanko`rishmumkinbo`ldi . Mikroskopnechamartakattalashtiribko`rsatishinibilishuchunob`ektivbilanokulayardagisonlarbir- birigako`paytiriladi . Masalan: okulyar 15xbo`lib , ob`ektiv 40xbo`lsa (15 x 40 ),buyum 600 martakattalashtirilganbo`ladi
Mikroskop quyidagilardanokulyar, ob`ektiv , buyumstolchasi
(kursis ) , ko`zgu , makrovint, mikrovint, shtativva taglikdaniborat .Yorug`likmikroskopiasosanuch qisimdan (optik, mexanik , yorituvchi) iborat.