Guruh : bue001-2 Bajardi : Bahriyev Shohzod Tekshirdi : Nosirova Zulfiya Toshkent – 2022

Personalni markazlashtirilgan holda boshqarish alohida funktsiya hisoblanib, alohida 
bo’limlar tomonidan bajariladi.
Personalni markazlashtirilmagan holda boshqarish barcha bo’linmalar (bo’limlar, 
sexlar, xizmatlar, laboratoriyalar, sho’balar) rahbarlari faoliyatidir. 
Personalni boshqarish va ishlab chiqarish vazifalarining o'zaro aloqadorligi 
Ishlab chiqarish jarayonlarini boshqarish 
vazifalari 
Personalni boshqarish vazifalari 
Ishlab chiqarishning maqsadlari 
Boshqaruv maqsadlari 
Ishlab chiqarish faoliyati 
Boshqaruv faoliyati 
Faoliyatining moddiy ne’matga aylanishi 
hisobga olish 
Insonlarni boshqarish orqali moddiy 
ne’mat hosil qilishga hissa qo’shishini 
nazarda tutish 
Texnologik va boshqa me’yorlangan 
moddiy buyum jarayonlariga muvofiq 
ko’zlagan va qat’iy belgilab qo’yilgan 
faolyat orqali amaliy natijalariga erishish 
Rahbarlar faoliyati natijalari ko’zlangan, 
lekin qat’iy belgilab qo’yilmagan 
faoliyat turlarining mahsuli sifatida 
Boshqaruv vazifalari atrof-muhit omillari bilan bir qatorda personalni 
boshqarishning muayyan chegaralarini tashkil etadi. Personal bilan hamkorlik xodimlarni 
izlash va ularni korxonadagi ish joylariga taqsimlashdan boshlanadi. Bu ko’pgina tashqi 
va ichki ijtimoiy, ma’naviy, texnik-texnologik, iqtisodiy omillar bilan bog’liqdir: 
- mehnat munosabatlarining huquqiy shartlari va me’yorlari; 
- korxona va uning sheriklarining ijtimoiy tarkibi; 
- ishlab chiqarishni tashkil etish va uning texnologiyasi; 
- logistika; 

---

 - xo’jalik faoliyati tamoyillari, ishchanlik faolligi konsepsiyasi, tadbirkorlikka munosabat; 
- korxona bo’linmalarining tadbirkorlik faoliyati, ular mustaqilligining darajasi;
- korxonani boshqarishning tashkiliy tuzilmasi. Mehnat jarayoniningsamaradorligi turli 
sharoitlarga bog’liq holda uning qatnashchilari faolligi bilan belgilanadi. Bu sharoitlarni 
bilish xodimlar ishchanlik faolligiga ta’sir o’tkazish imkonini beradi. 
Mehnat munosabatlari
quyidagi omillarga bog’liqdir:
- shaxsning amaliy sifatlari;
- shaxsning ahvoli (uning maqsadlari, psixofiziologik qobiliyati, ma’naviy xislatlari, 
ziyoliligi);
- xodimlar malakasi;
- xodimning korxonadagi vaziyatdan hamda korxonani rivojlantirish istiqbolidan 
xabardorligi;
- mehnatga haq to’lash miqdori, mukofot va imtiyozlar, ish haqi oshish istiqbollari;
- mehnat tarkibi va taqsimoti;
- mehnatning tashkil etilishi va mehnat sharoitlarining yaxshilanishi;
- xodimlarning ishlab chiqarishdagi shaxsiy maqsadlari, ijtimoiy muhit; 
- xodimlar va rahbarlar, jamoa a’zolari o’rtasidagi munosabatlar;
- boshqaruv uslubi. 
Mazkur omillar har bir korxonaning o’ziga xos xususiyatlariga qarab yaxlit tizimni 
tashkil etadi. Personalni samarali boshqarish ana shu omillarni bilish va shu orqali 
korxonadagi tabiiy jarayonlarni rivojlantirishga, xodimlar salohiyatini korxona 
maqsadlariga yo’naltirishga bog’liqdir.
Bozor iqtisodiyoti sharoitlarida personalni boshqarish vazifalariga ikkinchi darajali 
masala sifatida qarash barham topdi. Hozirgi vaqtda har bir xo’jalik rahbari bu vazifalarni 
hal etishdan manfaatdordir.

---

Shu bilan birga bozor iqtisodiyoti ma’muriy buyruqbozlik tizimidan farqli ravishda 
personalni boshqarishga yanada qat’iyatliroq yondashuvni talab etadi. Bu, eng avvalo, har 
bir korxona o’z personalining bozor iqtisodiyoti sharoitlarida tavakkalchilik asosida 
faoliyat yuritishlari bilan izohlanadi. Ana shunday vaziyatda personalni boshqarish xizmati 
xodimlarining mulk egalari oldidagi mas’uliyati keskin ortadi.
Raqobatga asoslangan bozor munosabatlariga o’tish boshqaruv tashkiliy tuzilmalarini 
takomillashtirishni, qat’iy ierarxiyaga asoslangan tarkibiy tuzilmalarni egiluvchan, 
moslashuvchan, tadbirkorlikning muayyan turlariga ixtisoslashgan bo’linmalarga 
aylantirishni hayotiy zaruratga aylantiradi. 
Tashkilot rahbar va xodimlarining imidjini tahlil qilish. 
Imij – (ing. imij – qiyofa, tasvir) 
odamlar ongida muayyan shaxs, tashkilot 
yoki boshqa ijtimoiy ob’ektga nisbatan 
yuzaga keluvchi, idrok etilayotgan ob’ekt 
haqidagi axborotni o’zida 
mujassamlashtirgan va ijtimoiy xulq-atvorga 
da’vat etadigan muayyan sintetik obraz.
Zamonaviy rahbar imijini yaratish – bu uning 
yuzi, kiyinishi, qalbi, sog’lom fikri, muomala 
madaniyati, boshqaruvchilik san’atini mukammal egallovchi shaxs, kompetentlik: bilimi, 
tafakkuri, kasbiy mahorati, farosati, kamtar, xushmuomalali kabi insoniy fazilatlar, 
go’zallik, axloqiylik, o’git va ibrat, ustoz va shogird an’analariga tayangan holda 
insonning nufuzini ko’tarish, obro’yini oshirish, hurmatga sazovor bo’lishdir. Vositalari: 
verbal, kinetik, vizual. 
Rahbar imijini taqdim etish – birinchi ta’surot qoldirish. Menkonsepsiyasi, qabul qilish. 
Vositalari: muloqot o’rnatish, tabassum qilish, qo’l siqib ko’rishish, ismi sharifi bilan 
chaqirish, vizitkalar bilan almashish, do’stona munosabat o’rnatishda xajviyadan 

---

foydalanish, ko’z qarashlarda so’zlarni ifoda etish. Ko’zlar inson qalbining ko’zgusi 
hisoblanadi. Qat’iy, o’ziga ishonch qarashlar – qat’iyatli imij sanaladi. Atrofdagilarga 
innovatsiyani olib kirish. 
Imijni boshqarish – vaqtdan unumli foydalanish, yozma ish yuritish, qattiq ruhiy holat, 
hayajonni boshqarish. Vositalari: sog’lom turmush tarzini ta’minlash (uyda, ishda), uy, 
ishxona, farzand tarbiyasi, xizmat safarlari orasidagi tenglikni saqlash, ong ostida omadni 
dasturlash (programmalashtirish), his-hayajonni oldini olishda o’z vaqtida muammolarni 
hal qilish, hamkorlik munosabatlarini mustahkamlash, mehnat unumdorligini oshirish, 
o’ziga hamda atrofdagilarga real yondashuv, uyishxonada emotsional his-hayajonni 
bartaraf etishda madaniyatni rivojlantirish, innovatsiyani pozitiv qabul qilish, turli his-
hayajonni bartaraf etish monitoringini olib borish, g’oyalar yo’nalishlarini o’zgartirish 
ya’ni ba’zan biz “ovuntirish” usuli 
ham deyishimiz mumkin.