H. I. Shukurov, S. Q. Qanoatov jamoada hamshiralik ishi tibbiyot kollejlari uchun darslik Qayta ishlangan uchinchi nashr toshkent «Iqtisod-moliya»
Mushak ishining yurak-qon tomir tizimiga ta’siri
Download 485.49 Kb.
|
Hamshiralik ishi-www.hozir.org
|
Mushak ishining yurak-qon tomir tizimiga ta’siri.
Mushak lar ning ortiqcha ishlashi modda almashinishining kuchayishivaenergiyaningoshiqchasarflanishibilanbog‘liq. 108
3–5 litrga yaqin qonni chiqaradi. Bu daqiqalik hajm deb ataladi. Yurak ishining yaxshi lanishi yurak qon tomirlarining qon bilan to‘lish darajasining oshi shi va yurak mu shaklarining qon bilan yaxshita’minlanishigabog‘liq.Buesagipertrofiyaga,ya’ni uzoq vaqt og‘ir jismoniy ish bajaradigan odam ning yurak massasi kattalashishiga olib kelishi mumkin. Mehnatning har xil turlarida yurak-qon tomir tizimining o‘zgarishlari turlicha bo‘ladi. Masalan, Ko‘pincha, to‘quvchilarda pulsning tezlashishi va arterial bosimning ko‘tarilishi sezilmaydi. Metallni qo‘lda yoki yarim mexanik usulda to‘qmoqlash vaqtida puls va arterial bosim ning o‘zgarishi boshqacha bo‘ladi. Puls bir daqiqada 160 marta va undan ham ko‘proq bo‘ladi. Ishdan oldin qon bosimi 120/140 mm simob ustiniga teng bo‘lsa, ishdan keyin 150–170 mm simob ustuniga ko‘tariladi. Yurak-qon tomirlar tizimi va boshqa organlardagi o‘zgarishlar ish tamom bo‘lgandan keyin va dam olish vaqtida qayta tiklanadi. Jismoniy zo‘riqish bilan bir qatorda yuqori harorat va issiqlik nurlari ning ta’siri bilan bog‘liq bo‘lgan sharoitlarda ishlashda meteorologik omil katta ahamiyatga ega bo‘ladi. Yuqori harorat va issiqlik nurlari teri, qon tomirlarini kengaytirib, qon bosimini pasaytiradi. Vaholanki, jismoniy ish qon bosim ko‘tarilishiga sabab bo‘ladi. Shunday qilib, ishchilarda oldin qon bosimining ko‘tarilishi sezi ladi, so‘ngra esa yuqori haroratning ta’siri ostida u pasayadi. Yurak ning qisqarishi ancha tezlashadi. qon tomiri 1 daqiqada 160–180 marta uradi. Bu jarayonlarning qayta tiklanishi odamning chiniqqanligiga, holatiga, mosla shish qobiliyatiga, sog‘lomligiga bog‘liq. Har xil kasbdagi ishchilarda organizm faoliyatining tik lanish vaqti har xil bo‘ladi. Masalan, chinni zavodlarida pechlarni ta’mirlovchilarda, marten sexlari, temirchilik sexlari ishchilarida 45 daqiqadan keyin, chilangarlarda 2–3 daqiqadan keyin tiklanishi mumkin. |
