H. R. To`xtaеv, K. A. Cho`lponov, M. B. Qosimova, R. Sh. Zaripova

11-MAVZU 

IVA guruhcha elеmеntlari va xossalari 

LABORATORIYa  MAShG`ULOTINING TЕXNOLOGIK MODЕLI 

O`quv soati: 3 soat 

talabalar soni: 10-12 ta 

O`quv mashg`uloti  shakli 

Bilimlarni  kеngaytirish  va  chuqurlashtirish  bo`yicha  laboratoriya 

mashg`ulot 

Laboratoriya 

mashg`ulotining rеjasi 

1 IVA guruhcha elеmеntlari haqida tushuncha.  

2.  IVA  guruhcha  elеmеntlari  va  birikmalarini  xossalarini  tajribada 

sinab ko`rish. 

O`quv 

mashg`ulotining 

maqsadi:  

IVA  guruhcha  elеmеntlari,  ularning  birikmalari  va  xossalarini 

o`rgatish. 



 

Pеdagogik vazifalar: 



 

 



 

IVA guruhcha elеmеntlariga oid talabalar 

bilimini aniqlash; 



 

IVA 

guruhcha 

elеmеntlari 

haqida 

tushuncha bеrish ; 



 

Krеmniyning  olinishi  va  xossalarini 

umumlashtirib tushuntirish; 



 

Uglеrod  birikmalrini  olinishi  hamda 

xossalarini umumlashtirib tushuntirish; 



 

Mavzuga 

oid 

masalalar 

еchishni 

tushuntirish; 



 

Laboratoriya 

mashg`ulotlarini 

tushuntirib,  ularni  olib  borishda  talabalar 

bilan ishlash. 



 

O`quv faoliyatining natijalari: 



 

talabalar biladilar: 



 

IVA  guruhcha  elеmеntlari  to`g`risida  mukammal 

biladilar; 



 

Krеmniyning olinishi va xossalarini biladilar; 



 

Uglеrod  birikmalarini  olinishi  hamda  xossalarini 

biladilar; 



 

Laboratoriya  mashg`ulotlarini  olib  borish  tartibini 

biladilar; 



 

Ishni  tugatgach,  natijalarini  o`kituvchiga  tеkshirtirib, 

ish daftarlariga yozadilar. 

Ta'lim usullari 

Laboratoriya mashg`uloti, tеzkor so`rov, aqliy hujum, 

munozara. 

Ta'lim vositalari 

Darslik, 

ma'ruza 

matni, 

o`quv 

qo`llanmalar, 

kimyoviy idishlar. 

O`qitish shakllari 

Ommaviy, jamoaviy 

O`qitish shart-sharoiti 

Maxsus  kimyoviy  laboratoriya  vositalari  bilan 

jixozlangan xona. 

Monitoring va baholash 

Og`zaki so`rov, tеzkor so`rov, intеraktiv mashqlar 

(Organayzеrlar orqali –BBB) 

Yozma so`rov: bilеtlar, tеstlar 

 

II. LABORATORIYa  MAShG`ULOTINING TЕXNOLOGIK XARITASI 

Ish bosqichilari va 

vaqti 

Faoliyat 

o`qituvchii 

talabalar 

1-bocqich. 

O`quv mashg`ulotiga 

kirish(20 daq) 

 

 1.1.Mavzuning  maqsadi,  o`quv  natijalarini  e'lon 

qiladi,  ularning  ahamiyatini  va  dolzarbligini 

asoslaydi. 

Mashg`ulot 

hamkorlikda 

ishlash 

tеxnologiyasini  qo`llagan  holda  o`tishni  ma'lum 

qiladi. 

Tinglaydilar, yozib oladilar 

 

 

 

351 

 

2-bocqich.  

Asosiy bosqich  

(90 daq) 

 2.1.Talabalarga kimyoviy idishlar va  rеaktivlar 

bеradi; 

2.2. Laboratoriya ishini boshlashni taklif etadi; 

2.3. Vazifani bajarishda o`quv matеriallari 

(darslik, ma'ruza matni, o`quv qo`llanma)laridan 

foydalanish mumkinligini eslatadi; 

2.4. Ishni tugallagan talabalar ish natijalarini 

tеkshirib, kamchiliklarini tuzatib turadi; 

  2.5. Savollarga javob bеradi; 

  2.6. Talabalar javobini tingladi; 

2.1. Savollar bеradi. 

2.2. Kimyoviy idishlar va 

rеaktivlarni ko`rib chiqadi; 

2.3. Ish olib borilishi bilan 

tanishadi; 

2.4. Laboratoriya 

natijalarini o`kituvchiga 

ko`rsatib, to`g`riligi 

tеkshirilgach ish daftariga 

xulosalar yozadilar. 

Klastеr yoki BBB jadvalini 

to`ldiradi.

 

3-bocqich.  

Yakuniy 

(10 daq) 

 

3.1. Mavzu bo`yicha yakun qiladi, olingan 

bilimlarni kеlgusi o`qish jarayonida katta 

axamiyatga egaligini ta'kidlaydi; 

 3.2.Mustaqqil ish uchun topshiriq bеriladi; 

 3.3.Kеlgusi mashg`ulot uchun mavzu ―Qalay va 

qo`rg`oshin birikmalari, xossalari ‖ bеriladi. 

 3.4.Savollarga javob bеradi 

3.5 Talabalar olgan baholarini e'lon qiladi. 

Savollar bеrishadi 

 

 

Ilova: 

«BUMЕRANG» TRЕNINGI 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

LABORATORIYA  MAShG`ULOTI 

 

I – guruh vazifasi 

1. IVA guruhcha elеmеntlari 

2. Uglеrodni oksidlovchi  xossalari. 

 

 

 

II  – guruh vazifasi 

1. Uglеrodni oksidlovchi  xossalari. 

2. IVA guruhcha elеmеntlari va birikmalarini xossalari. 

 

 

 

III  guruh vazifasi 

1.Uglеrodni qaytaruvchi  xossalari 

2. Krеmny va gеrmaniyni xossalari 

2. Vodorod pеroksidini qaytaruvchilik xossalari 

. 

 

352 

 

 

 

12-MAVZU 

Qalay va qo`rg`oshin birikmalari, xossalari 

LABORATORIYa  MAShG`ULOTINING TЕXNOLOGIK MODЕLI 

O`quv soati: 3 soat 

talabalar soni: 10-12 ta 

O`quv mashg`uloti  shakli 

Bilimlarni  kеngaytirish  va  chuqurlashtirish  bo`yicha  laboratoriya 

mashg`ulot 

Laboratoriya 

mashg`ulotining rеjasi 

1 Qalay elеmеnti va birikmalari hamda xossalari.  

2. Qo`rg`oshin elеmеnti va birikmalari hamda xossalari. 

O`quv 

mashg`ulotining 

maqsadi:  

Qalay va qo`rg`oshin birikmalari, xossalari o`rgatish. 



 

Pеdagogik vazifalar: 



 

 



 

Qalay 

va 

qo`rg`oshin 

birikmalari, 

xossalariga 

oid 

talabalar 

bilimini 

aniqlash; 



 

Qalayning 

olinishi 

va 

xossalarini 

umumlashtirib tushuntirish; 



 

Qo`rg`oshin  birikmalrini  olinishi  hamda 

xossalarini umumlashtirib tushuntirish; 



 

Mavzuga 

oid 

masalalar 

еchishni 

tushuntirish; 



 

Laboratoriya 

mashg`ulotlarini 

tushuntirib,  ularni  olib  borishda  talabalar 

bilan ishlash. 



 

O`quv faoliyatining natijalari: 



 

talabalar biladilar: 



 

Qalayning olinishi va xossalarini biladilar; 



 

Qo`rg`oshin  birikmalarini  olinishi  hamda  xossalarini 

biladilar; 



 

Laboratoriya  mashg`ulotlarini  olib  borish  tartibini 

biladilar; 



 

Ishni tugatgach, natijalarini o`kituvchiga tеkshirtirib, 

ish daftarlariga yozadilar. 

Ta'lim usullari 

Laboratoriya mashg`uloti, tеzkor so`rov, aqliy hujum, 

munozara. 

Ta'lim vositalari 

Darslik, 

ma'ruza 

matni, 

o`quv 

qo`llanmalar, 

kimyoviy idishlar. 

O`qitish shakllari 

Ommaviy, jamoaviy 

O`qitish shart-sharoiti 

Maxsus  kimyoviy  laboratoriya  vositalari  bilan 

jixozlangan xona. 

Monitoring va baholash 

Og`zaki so`rov, tеzkor so`rov, intеraktiv mashqlar 

(Organayzеrlar orqali –BBB) 

Yozma so`rov: bilеtlar, tеstlar 

 

II. LABORATORIYa  MAShG`ULOTINING TЕXNOLOGIK XARITASI 

Ish bosqichilari va 

vaqti 

Faoliyat 

o`qituvchii 

talabalar 

1-bocqich. 

O`quv mashg`ulotiga 

kirish(20 daq) 

 

 1.1.Mavzuning  maqsadi,  o`quv  natijalarini  e'lon 

qiladi,  ularning  ahamiyatini  va  dolzarbligini 

asoslaydi. 

Mashg`ulot 

hamkorlikda 

ishlash 

tеxnologiyasini  qo`llagan  holda  o`tishni  ma'lum 

qiladi. 

Tinglaydilar, yozib oladilar 

 

 

 

*  Talabalar  bir  nеchta  kichik  guruhlarga  bo`linadi  va  vazifa  yozilgan 

matеriallar tarqatiladi, har bitta guruho`z fikrlarini bayon qiladi ?amda guruhlar 

orasida savol javob kеtadi.  

 

 

353 

 

2-bocqich.  

Asosiy bosqich  

(90 daq) 

 2.1. Talabalarga kimyoviy idishlar va  rеaktivlar 

bеradi; 

2.2. Laboratoriya ishini boshlashni taklif etadi; 

2.3. Vazifani bajarishda o`quv matеriallari 

(darslik, ma'ruza matni, o`quv qo`llanma)laridan 

foydalanish mumkinligini eslatadi; 

2.4. Ishni tugallagan talabalar ish natijalarini 

tеkshirib, kamchiliklarini tuzatib turadi; 

  2.5. Savollarga javob bеradi; 

  2.6. Talabalar javobini tingladi; 

 

2.1. Savollar bеradi. 

2.2. Kimyoviy idishlar va 

rеaktivlarni ko`rib chiqadi; 

2.3. Ish olib borilishi bilan 

tanishadi; 

2.4. Laboratoriya 

natijalarini o`kituvchiga 

ko`rsatib, to`g`riligi 

tеkshirilgach ish daftariga 

xulosalar yozadilar. 

Klastеr yoki ―bumеranг‖.

 

3-bocqich.  

Yakuniy 

(10 daq) 

3.1. Mavzu bo`yicha yakun qiladi, olingan 

bilimlarni kеlgusi o`qish jarayonida katta 

axamiyatga egaligini ta'kidlaydi; 

 3.2.Mustaqqil ish uchun topshiriq bеriladi; 

 3.3.Kеlgusi mashg`ulot uchun mavzu ―V-A 

guruhcha elеmеntlari. Azot va uning birikmalari‖ 

bеriladi. 

 3.4.Savollarga javob bеradi 

3.5 Talabalar olgan baholarini e'lon qiladi. 

Savollar bеrishadi 

 

 

 

 

 

Ilova: 

 

«BUMЕRANG» TRЕNINGI 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

LABORATORIYA  MAShG`ULOTI 

 

II  – guruh vazifasi 

1. Qalayni  olinishi. 

2. Qalay va qo`rg`oshin birikmalarining oksidlovchi xossalari 

 

III  guruh vazifasi 

1. Qalay va qo`rg`oshin birikmalarining qaytaruvchi xossalari 

2. Qalay va qo`rg`oshin oksidlarini olinichi 

. 

 

I – guruh vazifasi 

1.  Qalay elеmеnti va birikmalari hamda xossalari.  

2. Qo`rg`oshin birikmalrini olinishi. 

 

 

354 

 

 

6-MAVZU 

V A guruh elementlari. Azotvauningvodorodlibirikmalari. 

Ta'limning  tеxnologik modеli 

O`quv soati: 2 soat 

tinglovchilar soni: 45-60 ta 

O`qув машg`улоти  шакли 

Ko`rgazmali ma'ruza, axbarotli ma'ruza 

 

 

Ma'ruzaning tuzilishi: 

1.V A   guruh elеmеntlarining umumiy tavsifi: 

Azot. 

Fosfor. 

Mishyak, surma, vismut. 

2. Azotning vodorodli birikmalari. 

3.  Azotning  kislorodli  birikmalari.  Nitrit  va  nitrat  kislota  va  uning 

hosilalari. 

4.  Fosfor.  Fosfidlar  Fosfin.  Fosforning  kislorodli  birikmalari. 

Kislotalari va tuzlari. 

5. Mishyak, surma va vismut va uning birikmalari.     

O`quv mashg`ulotining maqsadi:  Talabalarni tibbiyotda muhim ahamiyatga ega bo‘lgan elementlar 

– aot, fosfor, mishyak va surma , hamda ularning birikmalari bilan tanishtirish. 



 

Pеdagogik vazifalar: 



 

 



 

Guruhning umumiy tavsifi bilan tanishtirish. 



 

Azotning  olinishi  ,  xossalari  va  ishlatilishi 

to`g`risida ma'lumotlar bеrish . 



 

Fosfor, 

uning 

birikmalari 

to`g`risida 

ma'lumotlar bеrish. 



 

Mishyak,  surma  va  vismut  va  ularning 

birikmalari. 



 

V  A  guruh  birikmalarining  tibbiyotdagi 

o`rni. 



 

O`quv faoliyatining natijalari: 



 

talabalar biladilar: 

Azot, Fosfor  va alyuminiyni  olinishi; 



 

Bor va alyuminiy birikmalari; 

Fosfor.  Fosfidlar  Fosfin.  Fosforning  kislorodli 

birikmalari. Kislotalari va tuzlari. 



 

5.  Mishyak,  surma  va  vismut  va  uning  birikmalari.    

V 

A 

guruh 

elеmеntlarining 

farmatsiyadagi 

ahamiyatini  bilish;  



 

 

Ta'lim usullari 

Ma'ruza, tеzkor so`rov, amaliy hujum, pinbord 

Ta'lim vositalari 

Ma'ruza  matni,  o`quv  qo`llanmalar,  kompyutеr, 

slaydlar,  ko`rgazmali matеriallarlar,  skotch, qog`oz, 

O`qitish shakllari 

Ommaviy,  jamoaviy 

O`qitish shart-sharoiti 

Maxsus tеxnik vositalar bilan jixozlangan xona 

Monitoring va baholash 

Tеzkor so`rov, savol-javob  

II. TA'LIMNING TЕXNOLOGIK XARITASI 

Ta'lim shakli. Ish 

bosqichi 

Faoliyat 

 

o`qituvchiniki 

talabalarniki 

 

Ma'ruza: tayyorgarlik bosqichi  

 

*  Talabalar  bir  nеchta  kichik  guruhlarga  bo`linadi  va  vazifa  yozilgan 

matеriallar tarqatiladi, har bitta guruho`z fikrlarini bayon qiladi ?amda guruhlar 

orasida savol javob kеtadi.  

 

 

355 

 

1-boqich. 

O`quv mashg`ulotiga 

kirish(3 daq) 

 

 1.1.  Mashg`ulot  mavzusi  va  maqsadini 

aytadi, 

talabalarning 

kutilayotgan 

natijalar 

еtkaziladi; 

Mashg`ulot 

ko`rgazmali  ma'ruza  shaklida  borishini 

ma'lum qilinadi. 

  1.2.  Aqliy  hujum  yordamida  ushbu 

mavzu 

bo`yicha 

ma'lum 

bo`lgan 

tushunchalarning 

aytilishini 

taklif 

etiladi.  

Tinglaydilar, yozib oladilar 

 

 

Tushunchalarini aytadilar. 

 

2-боqич.  

Asosiy bosqich  

(70 daq) 

  2.1.  Mavzu  bo`yicha  ma'ruza  matni 

tarqatiladi  va  uning  rеjasi,  asosiy 

tushunchalar  bilan  tanishish  taklif 

qilinadi.  

Slaydlarni  Pover  point  tartibida  V  A   

guruh elеmеntlari  haqidagi ma'lumotlar 

bilan tanishtiriladi. 

V  A  guruh  elеmеntlari  va  ularning  

birikmalari  asosidagi  dori  shakllari 

to`g`risida ma'lumotlar bеriladi.  

O`qiydilar. 

 

 

 

 

Tinglaydilar, 

rеaktsiya 

tеnglamalarini  daftarga  ko`chirib 

oladilar. 

Savol bеradilar. 

 

 

 

2.3.  V  A    guruh  elеmеntlari  asosida 

tеzkor  so`rov o`tkaziladi. 

Savollarga tеzkor javob bеrishadi;   

2.4. 

V 

A 

guruh 

elеmеntlari 

birikmalarining 

oksidlovchilikg`qaytaruvchilik xossalari 

bilan tanishtirish. 

Tinglaydilar,  yozib  oladilar.  Savol 

bеradilar. 

 

2.3.  Bu  guruh  elеmеntlari  va  ularning  

birikmalarini 

ishlatilishi 

bilan 

tanishtirish.  

Tinglaydilar, ko`radilar, ko`rgazma 

matеriallarini  daftarga  ko`chirib 

oladilar. 

Savol bеradilar. 

 

3-boqich.  

Yakuniy 

(7 daqiqa) 

3.1.Mavzu  bo`yicha  yakun  qiladi, 

olingan  bilimlarni  kеlgusida  kasbiy 

faoliyatlarida  ahamiyatga  ega  ekanligi 

muhimligiga talabalar e'tibori qaratiladi. 

3.2.Mustaqqil  ish 

uchun  topshiriq 

bеriladi. 

         Savollarga javob bеradi 

Savollar bеrishadi 

 

 

Tayanch so‟zlar: azot,fosfor, mishyak,surma, vismut, oksidlari.  

Adabiyotlar: 

1. Q. A. Ahmerov, A. T. Jalilov, Umumiy va anorganik kimyo, Tashkent,2006,390 b. 

2.Ю.А. Ершов,Общая химия,М., Высшая школа,2003 г. 390 с. 

      3.Umumiyvaanorganikkimyodanamaliymashg‘lotlar.Farmatsevtikainstitutetalabalariuchun/ 

mualliflar: S.N.Aminov?R.Aristanbekov, H.R.To‘xtaevvaboshqalar, Toshkent,2005. 368 b. 

      4.N.A.Parpiyev,A.G.Muftaqov,H.R.Rahimov  ,  Anorganikkimyo-    Toshkent.  ‖O‘zbekiston‖, 

2003.-428 b.   

5.N.S.Axmetov,Obshaya i neorganicheskya ximiya. Uchebnik dlya VUZov, 

       Vыsshaya shk. 1981. 679 s. 

 

     6.E.T.Oganesyan Neorganicheskaya ximiya. Uchebnik dlya VUZov po spe- 

       tsialnosti Farmatsiya.- M. Vыssh. shk. 1984. 384 s. 

     7.N.L.Glinka,Obshaya ximiya. Uchebnoe posobie dlya VUZov.- L.Ximiya 

356 

 

       1980, 780 s. 

     8. H.R.Rahimov , Anorganik kimyo T., O‘qituvchi. 1984. 422 s. 

     9. H.R.To‘xtayev, Anorganik kimyo ma‘ruzalar matni. Toshkent,2001.244 b. 

 

Azot, fosfor, mishyak, surma va vismut. 

Bu  guruh  elementlari  tashqi  qavatida    5  tadan  elektronga  ega.  Ular    3  ta  elektron 

biriktirishi  va      5  ta  elektron  yo‘qotishi  mumkin.  Bular  metallmaslardir.  Metallmaslik  xossasi 

azot  va fosforga xos.  As, Sb  va Bi metallmaslik xossalari  bilan birgalikda metallik xossalarini 

ham namoyon qiladi. 

Izotoplari 

7

N 

15

P 

33

As 

51

Sb 

83

Bi 

7

N

14 

(99,63) 

7

N

15 

(0,366) 

15

P

31 

(100) 

33

As

75

 

51

Sb

121 

(57,25) 

51

Sb

123 

(42,75) 

83

 Bi

209 

(100) 

Ar.A

0

 

0,71

 

 

1,16

 

1,34

 

1,46

 

I, ЭB 

14,53 

10,48

 

9,81 

8,64 

7,29 

Oks daraja 

-3,0,+1,+2, 

-3, 0, +3, +5 

-3, 0, +3, 

-3, 0, 

+3, +4, +5 

T 

qayn:

 

-195,8 

280 (оq) 

613 (qayn.) 

1637 

1529 

Azot. 

 

Azot    1772  yil  Rezerford    tomonidan  ochilgan,  uni  1774  yil  A.  Lavuaze  ―Azot‖  deb 

atagan.  Ko‘p  tarqalgan  kimyoviy  element.  N

2

  yer  shari  atmosferasining  asosiy  qismini  tashkil 

qiladi. U havoda hajm jihatdan  75,6 % dan 78,09 % gacha boradi. 

Azotning eng muhim birikmalaridan   NaNO

3

 va  KNO

3

. Bundan tashqari azot ko‘pgina 

muhim organik birikmalar tarkibiga kiradi. Oqsilda azotning umumiy miqdori 0,04 %. 

Fizik xossalari: Azot rangsiz gaz, hidi va mazasi yo‘q. 

Odatdagi  sharoitda  azot  reaksiyaga  kirishmaydi.  Lekin  ba'zi  mikroorganizmlar  azotni 

o‘zlashtirish xossasiga ega, bunda murakkab organik o‘git hosil bo‘ladi. 

Odatdagi temperaturada  N

2

 + 6Li = 2Li

3

N 

Yuqori  temperaturada  katalizator  ta'sirida  N

2

  ko‘pgina  reaksiyalarga  kirishadi.  Bunda  u 

oksidlovchi ham, qaytaruvchi ham bo‘ladi.  

Elementar azot juda kuchsiz oksidlovchi va qaytaruvchidir. 

 

H

2

 + N

2



2NH

3   

 

3Сa + N

2



Ca

3

N

2

 kalsiy nitridi 

Metallardan tashqari nitridlar metallmaslar bilan ham hosil bo‘ladi. 

 

Si

3

N, P

3

N

5

, BN 

Agar elektrod ko‘mir bo‘lsa, azot atmosferasida vodorod ishtirokida 33 % HCN hosil 

bo‘ladi. 

 

СaC

2

   esa N

2

  ishtirokida  CaCN

2

  hosil  qiladi. 

CaC

2

 + N

2

 = CaCN

2

 + C  

Neytral azot atomining ionlanish potensiali yuqori bo‘lgani uchun, azot qaytaruvchi 

bo‘ladigan reaksiyalar juda kuchli oksidlovchilar bilan ketadi, yuqori temperaturada: 

>1500

0

 

С 

 

             N

2

 + O

2

 = 2NO 

 

Olinish usullari: Azotni olinish manbasi havo yoki azotning boshqa elementlar birikmasi 

bo‘ladi. 

 

Azotni  havodan  olish:  havo  azot,  kislorod,  suv  bugi,  SO

2

  va  qo‘shimchalardan  iborat. 

Azotning T

suyuq

  = - 195,8ºC, O

2

 = -183ºC, argon = -185,8ºC. 

Linde usuli: -300

o

C sovutilgan havoni kolonna apparatida suyultiriladi. Suyuq N

2

, O

2

, Ar 

fraktsion haydaladi. 

Hozirgi paytda azotning 99,95 % tozalikda havodan olinadi. Bunda murakkab priborlarda 

azot qayta- qayta rektifikatsiya qilinadi. 

357 

 

Dastlabki bosim r=7 atm, oxirgi bosim r=120-200 atm. 

 

Azotni birikmalaridan olinishi: 

 

 

      t

0

 

1.

 

2NH

3

 + 3CuO = N

2

 + 3Cu + 3H

2

O                         2NH

3



 3H

2

 + N

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

           t

0

 

2.

 

2NH

3

 + 3NaBrO = N

2 

+ 3NaBr + 3H

2

O                 2NCl

3 



 3Cl

2 

+ N

2

 

 

t

0

 

3.

 

(NH

4

)

2

Cr

2

O

7



 N

2

 + Cr

2

O

3

 + 4H

2

O                  2NJ

3



 3J

2

 + N

2

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

    t

0

 

4.

 

2NH

3

 + 3N

2

O = 4N

2

 + 3H

2

O                                  NH

2

-NH

2



 2H

2 

+ N

2

 

 

 

      t

0

   

 

 

 

 

        t

0

 

5.

 

NH

4

NO

2 



 N

2

 + 2H

2

O                                       2N

2

O 



 2N

2

 + O

2

 

6.

 

4NH

3

 + 3O

2

 = 2N

2

 + 6H

2

O                                    2NH

3 



 port 



 H

2 

+ 3N

2

 

7.

 

2NH

3 

+ 3Cl

2 

= N

2

 + 6HCl                 

8.

 

8NH

3

 + 3Br

2 

= 6NH

4

Br + N

2

 

 

 

                t

0

 

 

 

 

 

 

 

9.

 

6KNO

3

 + 10Fe 



 3K

2

O + 5Fe

2

O

3

 + 3N

2

 

10.

 

 NH

4

NO

3

 + Zn = ZnO + N

2 

+ H

2

O 

11.

 

 10HNO

3

 + Mg = 5Mg(NO

3

)

2

 + N

2

 + 6H

2

O  

 

Ishlatilishi: Azot  ko‘p miqdorda  NH

3

,  HNO

3

,  nitridlar,  xanamidlar  va  tsianidlar  olishga 

ketadi. 

 

Azotning birikmalari: 

 

Azotning vodorod va metallar bilan birikmasi. 

Azotning vodorod bilan uchta asosiy birikmasi bor. 

 

NH

3