H. T. Avezov, sh sh. Xudoyberdiyev

Tayanch iboralar 
Barqarorlik. 

Koagulyatsiya.

Sedimentatsiya. 
Elektrolitlar
ta’sirida 
koagulyatsiya. Koagulyatsiya tezligi. Koagulyatsiya chegarasi. DLFO nazariyasi.


Savol va topshiriqlar 
1. Kolloid eritmalarning agregati va kinetic barqarorligi nimaga bog’liq?
2. Kolloid eritmalarning koagulyatsiyasini qanday usullar bilan yuzaga keltirish 
mumkin?
3. Shul’tse-Gardi qoidasi nimadan iborat? 
4. Zolning “koagulyatsiya chegarasi” deganda nimani tushunasiz?
5. Dzeta-potensial qiymati koagulyatsiya vaqtida o’zgaradimi? 
6. koagulyatsiya tezligining mohiyati nimadan iborat?
7. “Additivlik”, “sensibilizatsiya”, “antagonizm” tushunchalarni izohlab bering? 
8. DLFO nazariyasi nimadan iborat?

Adabiyotlar
1Axmedov K.S., Raximov X.R. Kolloid ximiya. – Toshkent.- O’zbekiston. – 1992. 
130-141 betlar.
2. Фридрихсберг Д. А. Курс коллоидной химии. – Л.: - Химия. – 1984. – с. 
228-240.
XIV-ma’ruza 


YUQORI MOLEKULYAR MODDALARNING ERITMALARI 
Reja

1. Yuqori molekulyar moddalar eritmalari haqidagi ta’limot.

2. Yuqori molekulyar birikmalar.
3. Polimerlarning xossalari va agregat holatlari.
4. Polimer tarkibidagi makromolekulalar. 
5. Polimerlarning erishi.

---

---

87

Molekulalari tarkibida o’zaro kovalent bog’lanishlar orqali birikkan yuz,
ming va o’n minglarcha atomlar bo’ladigan birikmalar yuqori molekulyar 
birikmalar deb ataladi.
Tekshirishlar ko’rsatishicha, polimerlarning eritmalari, umuman barcha 
liozollar kabi, haqiqiy mikrogeterogen sistemalar bilan haqiqiy eritmalar
o’rtasidagi holatni egallaydi. Yuqori molekulyar moddalar eritmalarining liofob 
kolloid sistemalardan asosiy farqi shundaki, ular xuddi quyi molekulyar modda
eritmalari kabi, termodinamik jihatdan barqaror bo’ladi. Shunga muvofiq, yuqori 
molekulyar moddalarning eritmalarida haqiqiy muvozanat qaror topa oladi. Biroq
bu muvozanat asta-sekin qaror topadi. Bu jihatdan yuqori molekulyar 
moddalarning eritmalaridan farq qiladi.
Yuqori molekulyar moddalar eritmalari uchun fazalar qoidasini tadbiq etish 
mumkin. Buni Galeoti, Zerensen, Mak-Ben va boshqa olimlar oqsil moddalar
eritmalari uchun fazalar qoidasi o’z kuchini saqlab qolishni tajribada isbot etdilar. 
V.A.Kargin va uning shogirdlari fazalar qoidasi yuqori molekulyar modda
eritmalari uchun qo’llanilishi va bu eritmalarning chin eritmalar deb qaralishi 
mumkinligini juda ko’p misollarda ko’rsatdilar.