Хажибакиев шухрат хужаёрович

Чиқиндиларни бошқариш. Ҳисоб-китобларга кўра Ўзбекистонда қаттиқ маиший чиқиндилар (ҚМЧ) ҳосил бўлишининг йиллик ҳажми прогнози 14-14,5 млн тонна атрофида баҳоланади. Аҳолининг ўртача 1,5%га кўпайиш суръатини ҳисобга олганда эса, ушбу кўрсаткич 2028 йилга келиб 16-16,7 млн тоннага етиши мумкин³¹⁰.
Мутахассисларнинг маълумотига кўра, Республика ҳудудларида ҳар йили, 100 млн. тонна саноат ва 30 млн. м³ маиший чиқиндилар ишлаб чиқарилади. Унинг морфологик таркиби ўрганилганда, чиқиндилар таркибида 5-10% қоғоз, ёғоч чиқиндилари; 20-45% - озиқ-овқат; 3% -металл; 5-10% тўқимачилик чиқиндилари, тери, резина; 2% - шиша, шунингдек, пластмасса маҳсулотлари чиқиндилари ташлаб, кўмиб юборилади.
2022 йилдан 2025 йилгача бўлган даврда республика шаҳарларининг кўп квартирали турар жой секторида қуйидагилар учун беш турдаги алоҳида белгили контейнерлар ўрнатиш асосида ҚМЧни саралаб йиғишни жорий этиш кўзда тутилмоқда:

• 
  қайта ишланадиган ҚМЧ (полимерлар, қоғоз ва металл);
  
• 
  органик ҚМЧ (озиқ-овқат ва бошқа биологик чирийдиган материаллар);
  
• 
  қайта ишланмайдиган ҚМЧ (композитли материаллар, тозаланмаган материаллар ва бошқа аралаш ҚМЧ);
  
• 
  хавфли маиший чиқиндилар (аккумуляторлар, батарейкалар, тиббиёт чиқиндилари ва бошқалар);
  
• 
  шиша идиш буюмлари.
  
• 
  мақсадли кўрсаткичларга эришиш:
  
• 
  аҳолини қаттиқ маиший чиқиндиларни тўплаш ва олиб чиқиб кетиш бўйича хизматлар билан қамраб олиш кўламини 100 фоизга етказиш;
  

ҳосил бўладиган қаттиқ маиший чиқиндиларнинг камида 60 фоизини қайта ишлашни таъминлаш;

• 
  ўзига хос қаттиқ маиший чиқиндиларни (таркибида симоб бўлган чиқиндилар, автошиналар, аккумуляторлар, ишлатилиб бўлинган мойлар, қадоқлаш чиқиндилари ва ҳ.к.) қайта ишлаш ҳажмини 25 фоизгача ошириш;
  
• 
  полигонларга кўмиш учун йўналтириладиган қаттиқ маиший чиқиндилар ҳажмини 60 фоизгача камайтириш;
  
• 
  барча полигонлар ҳолатини ўрнатилган талабларга мувофиқлаштириш, ёпилган полигон ерларини тўлиқ рекультивация қилиш;
  

³¹⁰ Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 17 апрелдаги “2019 — 2028 йиллар даврида ўзбекистон республикасида қаттиқ маиший чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш стратегиясини тасдиқлаш тўғрисида”ги ПҚ-4291-сон Қарори

• 
  қаттиқ маиший чиқиндилар билан боғлиқ ишларни амалга ошириш объектларида муқобил энергия манбаларидан 35%гача фойдаланиш;
  
• 
  полигонлар ҳолати мониторингини (ер ости (сизот) сувлари ва атмосфера ҳавосининг ҳолати устидан назорат) 100%гача таъминлаш.
  

Ўзбекистон иқтисодиётини модернизация қилиш ва тузилмавий қайта қуриш бўйича вазифаларни амалга ошириш, атроф-муҳит ҳолатини янада яхшилаш ҳамда табиий ресурслардан оқилона фойдаланиш мақсадида қуйидаги чора-тадбирларни амалга ошириш катта аҳамият касб этади:

• 
  аҳоли ва иқтисодиёт учун кафолатланган экологик хавфсизлик тизимини яратиш;
  
• 
  экология соҳасида инновацияларни ишлаб чиқиш, жорий этиш асосида технологик жараёнлар ва табиатни муҳофаза қилиш фаолиятини такомиллаштириш;
  
• 
  атроф-муҳитнинг ишлаб чиқариш ва хўжалик фаолияти натижасида чиқиндилар билан ифлосланиши олдини олиш;
  
• 
  атроф табиий муҳитни муҳофаза қилиш ва табиатдан фойдаланиш соҳасида қонунчилик, норматив-услубий базани барқарор ривожлантириш мақсадида экологик таълимни ривожлантириш;
  
• 
  табиий ресурслардан фойдаланиш масалалари ҳамда технологияларни татбиқ этиш учун қулай шарт-шароитлар яратиш, “яшил” инвестицияларни жалб қилиш ва экологик ўзгаришларга мослашиш учун тегишли иқтисодий механизмлар яратиш масалалари бўйича қонунчиликни такомиллаштириш;
  
• 
  ривожланиш соҳасида режалаштирилаётган тижорат ва бошқа турдаги лойиҳаларнинг атроф-муҳитга таъсирини баҳолаш (экологик экспертиза) тизимини такомиллаштириш;
  
• 
  табиий бойликлардан фойдаланишни рационаллаштириш билан бирга экологик назорат ва мониторингнинг турғун тизимини яратиш;
  
• 
  экологик солиқларни такомиллаштириш ва экологик талабларни ҳисобга олган ҳолда давлат томонидан харид қилиш ва “яшил инвестициялар”ни жалб этиш асосида “яшил технологиялар”ни ривожлантириш учун янги молиявий воситаларни жорий этиш;
  
• 
  атроф-муҳит сифатини яхшилаш ва янги “яшил иш ўринлари”ни яратишга қаратилган соҳа ва тармоқларни қўллаб-қувватлаш;
  
• 
  иқлим ўзгаришлари ва табиий муҳитнинг трансчегаравий ифлосланиши олдини олиш бўйича минтақавий ва халқаро ҳамкорликни ривожлантириш.
  

5.