Халқаро иқтисодий интеграция

Шимолий Америка иқтисодий интеграциясининг ҳамкорлик йўналишлари

НАФТА 1994 й.
АҚШ, Канада, Мексика
Экологик муаммоларни ҳал этиш
Меҳнат муносабатлари соҳасида ҳамкорлик
Интеллектуал мулк ҳуқуқини ҳимоялаш
Низоларни давлатлараро ҳал этиш механизмини яратиш
Товарлар савдосини эркинлаштириш
Хизматлар савдосини кенгайтириш ва эркинлаштириш
+ Эркин савдо зонасидан айрим мустаснолар

НАФТАга аъзо мамлакатларнинг иқтисодий ривожланиш кўрсаткичлари

	Аҳоли, млн. киши		ЯИМ млрд. долл. ХҚП бўйича		Аҳоли жон бошига тўғри келувчи ЯИМ ҳажми, долл. ХҚП бўйича		Экспорт, млрд. долл.		Импорт, млрд. долл.
	1992	2013	1992	2013	1992	2013	1992	2013	1992	2013
Канада	27,4	35,2	493,6	1519,1	20710	43208	150,5	536,5	153,7	579,1
Мексика	89,5	122,3	329,0	2014,0	3470	16463	42,8	399,8	52,7	419,8
АҚШ	255,0	316,1	5920,2	16800,0	23240	53143	640,5	2241,6	670,1	2760,6

НАФТАга аъзо мамлакатлар томонидан имзоланган шартноманинг асосий вазифалари қуйидагиларни ўз ичига олади (бу вазифаларнинг айримларига эришиш учун 10 йил, айримлари учун 15 йил режалаштирилган эди):

НАФТАга аъзо мамлакатлар томонидан имзоланган шартноманинг асосий вазифалари қуйидагиларни ўз ичига олади (бу вазифаларнинг айримларига эришиш учун 10 йил, айримлари учун 15 йил режалаштирилган эди):

• эркин савдо зонасини шакллантириш асосида аъзо мамлакатлар ўртасида ўзаро савдо ва инвестицияларни рағбатлантириш (10 йил ичида божхона қоидалари уйғунлаштирилди, шакар, пахта, сут маҳсулотларидан ташқари барча маҳсулотлар бўйича миқдорий чекловлар ва божхона божлари бекор қилинди);
• компаниялар учун келишилган тадбиркорлик фаолияти ишлаб чиқиш (ўзаро инвестицияларда кўпсонли чекловлар бекор қилинди);
• минтақада ҳалол рақобатни таъминлаш (ҳаво транспорти, телефон алоқаси ва айрим телекоммуникация хизматларидан ташқари хизматлар савдоси, жумладан молия, банк хизматлари савдоси эркинлаштирилди);
• Интеллекутал мулк ҳуқуқини ҳимоя қилишга кўмаклашиш (ушбу ҳуқуқларни ҳимоя қилиш бўйича умумий сиёсат олиб борилади);
• Ўзаро иқтисодий ҳамкорликни рағбатлантириш (низоларни ҳал этиш механизми яратилган).

НАФТА товарлар савдоси таркиби

	2013 й.		Ўзгариши, %
	Қиймати, млрд. долл.	Улуши, %	2012 й.	2013 й.
Экспорт
Жами	2418	100,0	4	2
НАФТА	1189	49,2	4	3
Бошқа минтақалар	1229	50,8	3	1
Жами	3194	100,0	3	0
НАФТА	1094	34,3	4	2
Бошқа минтақалар	2100	65,7	3	-1

MEРКOСУР

Ривожланаётган мамлакатлар ва Лотин Америкаси интеграция гуруҳлари ўртасида Жанубий Америка умумий бозори ёки MEРКOСУР (Mercado Comun de Cono del Sur – MERCOSUR) жадал суръатларда ривожланиб бормоқда. MEРКOСУР 1991 йилда Аргентина, Бразилия, Парагвай ва Уругвай томонидан ташкил этилган бўлиб, 2006 йилда унга Венесуэла ҳам қўшилди. Бундан ташқари MEРКOСУРда Боливия, Колумбия, Перу, Чили Эквадор ассоциациялашган аъзо сифатида қатнашадилар. Мексика эса кузатувчи мақомига эга. MEРКOСУРнинг стратегик мақсади минтақада умумий бозорни шакллантириш (Божхона иттифоқи эса ўтиш босқичи ролини ўтайди) ҳисобланади.

MEРКOСУР

1995 йилда Божхона иттифоқи ташкил этилганлигига қарамасдан ҳозиргача нотариф чекловлар сақланиб қолиши, демпингга қарши чоралар олиб борилиши, товарнинг келиб чиқиш мамлакатининг фарқланиши товарлар савдоси ва транзитига салбий таъсир кўрсатмоқда. Бундан ташқари 2001 йилдан Аргентинадаги иқтисодий инқироз ва Бразилиядаги миллий валюта девальвацияси туфайли MEРКOСУР доирасида ўзаро савдода божлар жорий этилди.