5. Халқаро меҳнат тақсимотининг моҳияти. Ишлаб чиқаришнинг нисбий харажатлари назарияси. - ХМТ капитализмнинг мануфактура даврида пайдо бўлган бўлиб (ХVII – XVIII асрлар), саноат тўнтаришигача табиий равишда (табиий-иқлимий, географик шароитлар, хом ашё заҳиралари ва энергия манбалари - XVIII асрнинг охири XIX асрнинг биринчи ярми) кечган.
- ХМТ назарияси буржуазия сиёсий иқтисод классиклари А.Смит ва Д.Рикардолар асарларида асосланди ва ривожлантирилди. А.Смит ХМТни таҳлил қилар экан, «Халқлар бойлигининг табиати ва сабаблари» китобида (1776 й.) савдо ва тадбиркорлик эркинлигининг зарурлигини исботлайди. Унинг фикрича, савдо эркинлигини турли йўллар билан чеклаш алоҳида минтақалар ва давлатлар ўртасида меҳнат тақсимотининг чуқурлашувига ҳалақит беради.
5. Халқаро меҳнат тақсимотининг моҳияти. Ишлаб чиқаришнинг нисбий харажатлари назарияси. - ХМТ жахон хужалигида кенгайтирилган кайта ишлаб чикариш жараёнларини амалга оширишда усиб бораётган роль ўйнамокда
- ХМТ- бу жараёнларнинг узаро алокасини таъминлайди;
- ХМТ- халкаро сохавий ва минтакавий-сохавий пропорцияларни шакллантиради.
5. Мамлакатларнинг ХМТда қатнашишларига таъсир қилувчи асосий омиллар ва унинг ривожланиш кўрсаткичлари. - Мамлакатларнинг ХМТда қатнашишларига таъсир этувчи омиллар:
- 1. Мамлакат ички бозорининг ҳажми. Ривожланган бозорларга эга йирик мамлакатларда зарурий ишлаб чиқариш омиллари ва истеъмол товарларини топиш имконияти юқори бўлади.
- 2. Мамлакатнинг иқтисодий ривожланиш даражаси. Мамлакат иқтисодий салоҳияти қанчалик кам бўлса, унинг ХМТда қатнашиш зарурияти шунчалик юқори бўлади.
6. Мамлакатларнинг ХМТда қатнашишларига таъсир қилувчи асосий омиллар ва унинг ривожланиш кўрсаткичлари. - 3. Мамлакатнинг табиий ресурслар билан таъминганлиги. Мамлакатнинг юқори даражада моноресурслар билан таъминланганлиги (масалан, нефть), шунингдек, унинг фойдали қазилма бойликлари билан кам даражада таъминланганлиги ҳам мамлакатни ХМТ фаол қатнашиш заруриятини келтириб чиқаради.
- 4. Мамлакат иқтисодиёти таркибида асосий саноат тармоқларининг улуши (энергетика, қазиб олиш саноати, металлургия). Асосий тармоқлар улуши қанча юқори бўлса, одатда, мамлакат ХМТ тизимига шунча кам жалб этилган бўлади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
