Hayot faoliyati

XV MAVZU. EKOLOGIK MUHIT BUZILISHINING

INSON HAYOTIY FAOLIYATIGA ZARARLI TA’SIRI VA

UNING NATIJASIDA YUZAGA KELAYOTGAN

MUAMMOLI VAZIYATLAR

«Ekologiya» atamasi ikki so‘z birikmasidan tashkil topgan

bo‘lib, yunoncha «Eykos» vatan, makon, yashash joyi, «Logos»

esa fan, ta’limot degan ma’noni anglatadi. Har qanday jism va

tirik mavjudotlarning o‘zaro hamda tevarak atrof-muhit bilan

bog‘liq bo‘lgan munosabatlarini o‘rganuvchi biologik fandir. Bu

atamani fanga birinchi bo‘lib 1866-yilda nemis biologi Ernest

Gekkel kiritgan. Ekologiya ayrim individlarning rivojlanishi,

ko‘payishi, yashashini va jamoalarning tarkibi hamda o‘zgarishlarini

yashash muhitiga bog‘liq holda ekologiya genetikasi,

evolyutsiya ta’limoti, fizologiya, kabi biologik fanlar bilan

chambarchas bog‘langan.

Ekologiya hozirgi paytda inson hayoti uchun doimiy va eng

muhim zaruriyat bo‘lgan tabiiy boyliklar yer, suv, tuproq, havo,

o‘simliklar, hayvonot dunyosi, suvosti jonzotlari, qushlar va

boshqa tirik mavjudotlar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni o‘rganish,

ularni avaylab-asrash, qo‘riqlash, butun tabiatni, atrofmuhitni

muhofaza qilish kabi muammolar bilan shug‘ullanadi.

Bugungi kunda ekologiya fanining asosiy vazifalari: har xil

organizmlar guruhlarining atrof-muhit omillari bilan munosabati

qonuniyatlarini o‘rganish, organizmlarning yashash muhitiga

ta’sirini aniqlash, biologik resurslardan oqilona foydalanish,

odam faoliyati ta’sirida tabiat o‘zgarishlarini oldindan ko‘ra

olish, tabiatda kechayotgan jarayonlarni boshqarish yo‘llarini

o‘rganish, zararkunandalarga qarshi kurashning usullarini yaratish,

sanoat korxonalarida chiqindisiz texnologiyalarni ishlab

chiqish va joriy etishdan iboratdir.

Yuqorida ko‘rsatilgan vazifalar har xil uslublar yordamida

amalga oshiriladi. XXI asrga kelib insoniyat uchun ekologiya

muammosi eng dolzarb muammolardan biriga aylandi. Ekologik

xavf hatto yadro quroli xataridan ham dahshatliroq bo‘lib,

135

hozirgi davrda butun dunyo xalqlarini tashvishga solmoqda.

Davlatimiz rahbari I. Karimov o‘zining «O‘zbekiston XXI asr