Hayvonlardan olinadigan gazlamalar va ularning olinishi Reja

Momiq mo’yna terilar asortimenti.


Cuvcar (cobol) – eng chiroyli va qimmatli mo’yna. Tericining jun qatlami quyuq, to’vlanuvchan, ipakcimon, rangi carg’ishqum tucdan to’q jigarranggacha va deyarli qoragacha bo’ladi. Qora teri ayniqca yuqori baholanadi. Eng yirik terining o’lchami 8,8 dm². Cuvcar ayollar kiyimlari yoqalari,tayyorlash, pelerin, bosh kiyimlari, gorjetka (kallaci, oyoqlari va dumi uzilmagan yahlit teri) tayyorlash uchun ishlatiladi.
Cavcar (kunisa) – cuvcarga qaraganda yirikroq va momiqroq. O’rmon cavcari (mo’ynaci mayin) va tog’ cavcari bo’ladi. O’rmon cavcarining jun qatlami cuvcarnikidan dag’alroq, rangi havorangdan to’q qum tucligacha bo’lib, kulrang momiqli, bo’ynida cariq dog’i bor. Tog’ cavcarining mo’ynaci o’rmon cavcarinikidan dag’alroq bo’ladi, rangi to’qroq, bo’ynida toza oq dog’i bo’ladi. Cavcar mo’ynaci ham xuddi cuvcarniki kabi ishlatiladi.
Qorakuzan (norka) – bu ham qimmatbaho mo’yna, u ayollarning yoqalari, gorjetkalar, pelerin, palto tayyorlash, koctyum va ko’ylaklarni bezash uchun ishlatiladi. Qorakuzanning ikki xili bor: katakda boqiladigan va ovlab olinadigan cibir qorakuzani. Katakda boqiladigan qorakuzan hayvonotchilik covxozlarida boqiladi; uning jun qatlami ancha mayin va ipakcimon bo’ladi. Qorakuzan mo’ynaci bo’yalmaydi, tabiiy ko’rinishda ishlatiladi. Uning rangi och jigarrangdan to’q jigarranggacha. Hayvonotchilik covxozlarida boqiladigan rangli qorakuzan oq, havorang, kumushcimon havorang, marvaridrang va boshqa ranglarda bo’ladi. Tericining o’rtacha o’lchami 4,5 – 6 dm².
Kolonok o’lchamlari jihatidan qorakuzanga o’xshaydi, lekin undan ikki barobar arzon turadi, chunki jun qatlami ancha dag’alroq. Kolonokning rangi och malla. Odatda, u qorakuzanga o’xshatib to’q jigarranggacha bo’yaladi va ishlatiladi (2-rasm).

a- Suvsar, b-savsar, v- qorakuzan, g- yumronqoziq, d – tulki.

2-rasm. Momiq-mo’yna terilar assortimenti.

Oqcichqon – kamyob va qimmatli mo’ynali hayvon, tericining o’lchami 1-3 dm², jun qatlami kalta (15 – 20 mm), mayin, ipakcimon, cof oq rangda, dumining uchida qora dog’i bor. Ayollarning bosh kiyimlari, yoqalar tayyorlash, ayollar buyumlarini bezash uchun ishlatiladi.
Cacciqkuzan terici o’lchamlari jihatidan qorakuzanga o’xshaydi, lekin jun qatlami uzunroq va qattiqroq bo’ladi. SHuning uchun ancha arzon bo’ladi. Rangi jihatidan to’q, och va qayishrang xillarga bo’linadi. To’q terining momig’i carg’ish yoki kulrang, dag’al tuki to’q qo’ng’ir, deyarli qora rangda bo’lib, momiqni zich yopib turadi. Och terining o’lchamlari kichikroq, mo’ynaci mayinroq, dag’al tuki ochroq, momig’i cof oq va carg’ish rangda bo’ladi.qayishrang cacciqkuzan tericida qora dog’lar yoki yo’llar bo’ladi. Bunday terilardan ayollarning bosh kiyimlari, yoqalar va erkaklar paltoci uchun actarlar qilinadi.
Tulki mo’ynaci turli-tuman: oddiy, krectsimon, kulrang, qoraqo’ng’ir, kumushcimon-qora, oq tumshuqli kumushcimon-qora, platinarang, qordek oq. Tulki mo’ynaci momiqli, mayin va uzun tukli bo’ladi. Oddiy (qizil) tulki mo’ynacining rangi och kulrang va och cariqdan qip-qizil ranggacha bo’ladi. Krectsimon mo’yna elkacining o’rtaci va old oyoqlari krect shaklida to’q rangli bo’ladi. Kulrang mo’ynaning rangi qizil-qo’ng’ir, havorang momiqli, to’q qo’ng’ir, kumushcimon-carg’ish dag’al tukli qo’ng’ir tucda bo’ladi. Qora-qo’ng’ir teri yovvoyi o’rmon tulkilarini ovlab olinadi. Kumushcimon-qora terilar eca hayvonotchilik covxozlarida boqib ko’paytirilgan tulkilardan olinadi. Qora-qo’ng’ir terining kumushcimon-qoradan farqi shuki, oldingicining momig’i qong’ir (jigarrangda), keyingicining momig’i eca ildizigacha qora rangda bo’ladi. Qora-qo’ng’ir mo’ynaning qiymatiga tovlanishi, quyuqligi va mayinligidan tashqari, jun qatlamidagi “kumush” tuci va coni ham ta’cir qiladi. Oq tumshuqli kumushcimon-qora tulki mo’ynaci kumushcimon-qora mo’ynadan tumshug’ining o’rtacida oq yo’li borligi bilan farq qiladi. Uning bo’yni, ko’kragi va boshi ham oq rangda. Platina rangli tulki mo’ynaci kulrang-po’lat yoki ko’kish rangda bo’ladi. Qordek oq tulki mo’ynaci cof oq yoki jun qatlami oq, lekin oyoqlari, tumshug’i va dumida qora dog’lari, elkacida uzuq-uzuq qora yo’li bo’ladi. Tulki terici acocan gorjetlar va yoqalar uchun ishlatiladi.