HaywanlardíŃ nerv sistemasí,minez-qulqlarí HÁm nerv tiplerin tekserw. AlíNǴn nátiyjeler analizi. I. Kirisiw

Nerv sistemasın teksheriwde tómendegi sxemadan paydalaniladi.



2. Oraylıq nerv sisteması funktsiyasın tekseriw


3. Bas mıy qopqog'i hám omırtqa pag'onasini tekseriw.



4. Seziwsheńlıqtı tekseriw.


5. Sezim shólkemlerin (kóriw, esitiw, iyis hám tam biliw) tekseriw.


6. Aktiv háreketti tekseriw.


7. Harakat koordinatsiyasini tekshirish.


8. Reflekslarni tekshirish.


9. Vegitativ nerv tizimini tekshirish.


10. Zaharin-Xeda zonalarini tekshirish.


1. Anamnez maǵlıwmatlardı toplaw





Haywandı iyesinen nerv sistemasına tiyisli anamnez maǵlıwmatların toplaw, nerv sistemasın tekseriwde júdá úlken áhmiyetke iye. Bunda haywan minez-qulqınıń ózgeriwi, turıwınıń ózgeriwi, epilepsiya, titirewler, tetaniya, oǵada qozǵalıw hádiyseleri bar joq ekenligi, qashan gúzetiliwi, ne menen xarakterleniwi anıqlanadı. Sonıń menen birge sol haywanǵa tán bolmaǵan qılıqlar, parez yamasa paralich bar- joq ekenligi anıqlanadı.




Oraylıq nervsistemasınıń funktsiyasin tekseriw.




Oraylıq nerv sisteması jumısı normada bolsa, hár bir túrdegi haywan ózi-ga tán qılıqlar etedi. Iyesin teńiydi, azıq bergende turadı, tınısh bóle-di tábiy poza qabıl etedi. Sırtqı taasirleniwlerge qulaǵın, basın, quyrıǵı -ni, háreketi menen juwap beredi.



oraylńq nerv sisteması iskerligi buzılsa tómendegi 2 jaǵday guzetiledi.

1. 
   Befarqlik- bul sırtqı taasirleniwlerge juwap reyaktsiyasini tómenlewi yamasa ulıwma bolmawi túsiniledi. Bunda haywanlar sırtqı tasirleniwlerge juwap bermeydi yamasa keshigip juwap beredi. Bunday haywanlardı baqlaǵanımızda kózi yarım jumǵan halda basın tómenge iygen, haywan ózi súyenip turadı.Biyparqlıq 4 ke bolinedi
   

Kop qozǵalıwshańlıq. Bunda haywanlar ápiwayı tásirlerge oǵada qozǵalıw menen juwap beredi. Bunday haywanlarda toqtawsız háreket, agressiv jaǵday, tosıqtı pisent etpey aldınǵa yamasa keyin basıp háreket, aldınǵa juwırıw, azıqa-larga tán bolmaǵan zatlardı tislew, shaynaw, jew jaǵdayları gúzetiledi.

1
Befarqlik o'zi 4 ta darajaga bo'linadi.

1. Apatiya- Bunda haywandıń sırtqı tásirlerge juwap beriw riyaktsiyasi paseyedi. Bunda haywanlar kózi yarım jumiq bası egilgan jaǵdayda boladi.




2. Stupor holati- uyqusirash holatidir. Bunda tashqi ta'sirotlarga javob berish reyaktsiyasi ancha pasaygan, hayvonlar ko'zi yumiq boshi egilgan, boshini devorga, oxirga tirab turadi, xayvon o'zi suyangan holda turadi.





3. Soporoz holati- hayvon chuqur uyquda bo'ladi. Hayvon faqat yotgan ho -latda bo'ladi. Bunda hayvon faqatgina kuchli ta'sirotlarga javob beradi, (igna sanchish, elekt toki ta'sir etish).



4. Kamatoz holatida. Bunda hayvon yotgan bo'ladi. Hech qanday ta'sirot-ga javob bermaydi (bunda yurak, qon tomir, nafas olish va moddalar almashi-nuvi organizmda saqlanib lekin katta patologik o'zgarishda bo'ladi).





2. O'ta qo'zg'alish. Bunda hayvonlar oddiy ta'sirotlarga o'ta qo'zg'alish bilan javob beradi. Bunday hayvonlarda to'xtovsiz harakat, agressiv holat, to'siqni pisand qilmay oldinga yoki orqaga harakat, oldinga chopish, oziqa-larga xos bo'lmagan narsalarni tishlash, chaynash, eyish holatlari kuzatila-di.






Bu o'zgarishlar qutirish kasalligida opiy, bangidevona, strixnin bi-lan zaharlanish paytlarida ayrim avitaminozlar, mikroelementoz, sinurar, meningit kasalliklarida uchraydi.

Bosh miya qopqog'i va umurtqa pagonasini tekshirish.

Bosh miya va umurtqa pag'onasini tekshirishimizdan bois shuki, chunki bosh miya bosh suyagi miya qopqog'i ostida, umurtqa pag'onasining ichida esa or-qa miya joylashgan.
Markaziy nerv tizimining jarohati bosh miya qopqog'i, umurtqa pag'o-nasi hajmi o'zgarishi va deformatsiyasi natijasida ham kelib chiqishi mum-kin.
Bunday o'zgarishlar ko'pincha fizik ta'surotlar tasodifiy xarak-teriga- ya’ni yiqilishga, jarohatlanishga, lat eyishga bog'liqdir.
Ko'pincha bosh miya qopqog'i va umurtqa pag'onasi suyagi deformatsiyasi, struktura o'zgarishi markaziy nerv tizimi hamda pereferik nerv (orqa miya) faoliyatining o'zgarishlariga sabab bo'ladi. Bu asosan modda almashinishi-ning buzilishi, yuqumli va invazion kasalliklarda kuzatiladi.
MNS ining parazitar kasalligi natijasida kelib chiqishiga yaqqol misol quy va echkilarning tsenuroz kasalligidir. Bosh miyada tsenuroz kasal-ligida tsenuroz xaltasi kattalashib, suyak yupqalashadi va atrofiyaga uchraydi.
Suyak yupqalashishi, yumshoqlashishi, deformatsiyaga uchrashi miyada o'sma rivojlanishi natijasida ham kuzatiladi.
Miya va uning po'stlog'i yallig'lanishi, peshona bo'shlig'i yalig'lanishi na-tijasida mahalliy harorat va sezuvchanlik juda ortib ketadi.
Mineral moddalar almashinishini buzilishi oqibatida suyaklarda de-kaltsinatsiya (suyak to'qimasida) kuzatiladi va suyaklarning qattiqligi kamaya-di. Natijada suyaklar tabiiy nagruzka oqibatida, deformatsiyaga uchraydi, hamda umurtqa pag'onasining pastga egilishi (Kiyshayishi)- lordoz kelib chiqadi.
Echkilar osteodistrofiyasida bosh suyagi simmetrik shishib, yum-shoqlashadi va hayvon og'zini yopa olmaydi.
Kaltsiy- fosfat almashinishining buzilishida na faqat bosh suyagi, umurtqa pag'onasi, balki tos va oyoqlar suyaglari sinishi kuzatilishi mumkin.
Kifoz- umurtqa pag'onasining yuqoriga kutarilishi (qiyshayishi), asosan umurtqa pag'onasi orqa qismining parez va falajida kelib chiqadi.
Bosh miya qopqog'i va umurtqa pag'onasi ko'rish, paypaslash (palpatsiya), perkussiya, rentgenografiya usullari bilan tekshiriladi. Bu usullar bilan tekshirishni asosan laboratoriya va amaliyot darsida ko'rsatiladi.