Həcər Adil qızı Qasımova Elmi redaktor: h e. d., dos. MƏMMƏdov r. F

Maddə 6 
Konsulluq dairəsi hüdudlarından kənarda konsul 
funksiyalarının yerinə yetirilməsi 
Konsulluğun vəzifəli şəxsi xüsusi hallarda yerləşmə dövlətinin 
razılığı ilə konsulluq funksiyalarını öz konsulluq dairəsi hüdud-
larından kənarda yerinə yetirə bilər.  
 
Maddə 7 
Üçüncü dövlətdə konsulluq funksiyalarının yerinə yetirilməsi 
Göndərən dövlət müvafiq dövlətləri xəbərdar etdikdən sonra, 
 
276
 
277

bu dövlətlərin müəyyən  şəkildə ifadə edilmiş etirazı olmadığı 
təqdirdə, bir dövlətdə açılmış konsulluq idarəsinə digər dövlətdə 
konsulluq funksiyalarını yerinə yetirməyi tapşıra bilər.  
 
Maddə 8 
Üçüncü dövlətin adından konsul funksiyalarının yerinə 
yetirilməsi 
Yerləşmə dövlətini müvafiq şəkildə  xəbərdarlıq etdikdən 
sonra, yerləşmə dövləti etiraz etmirsə, göndərən dövlətin konsulluğu 
yerləşmə dövlətində üçüncü dövlətin adından konsulluq 
funksiyalarını yerinə yetirə bilər.  
 
Maddə 9 
 Konsulluğun başçılarının dərəcələri 
1. Konsuluğun başçıları dörd dərəcəyə bölünür. Bunlar aşağı-
dakılardır: 
a) baş konsullar; 
b) konsullar; 
c) vitse-konsullar; 
d) konsul agentləri.  
2. Bu maddənin 1-ci bəndi istənilən Razılaşmış  Tərəfin, kon-
sulluğun başçısı olmayan konsul vəzifəli şəxslərinin adlandırılmasını 
müəyyən etmək hüququnu məhdudlaşdırmır.  
 
Maddə 10 
Konsulluq başçılarının təyin olunması və icazə verilməsi.  
1. Konsulluğun başçıları göndərən dövlət tərəfindən təyin ol-
unur və yerləşmə dövləti tərəfindən öz funksiyalarının icrasına burax-
ılır.  
2. Hazırkı konvensiyanın müddəalarına riayət etmək  şərtilə 
konsulluq başçılarının təyin olunması və icazə verilməsinin təfərrüatı 
uyğun olaraq göndərən dövlətin və yerləşmə dövlətinin qanunları, 
qaydaları və adətləri ilə müəyyən olunur.  
 
Maddə 11  
Konsul patenti və ya təyinedilmə haqqında bildiriş 
1. Göndərən dövlət konsulluğun başçısına hər bir 
təyinedilmədə  tərtib olunan, onun vəzifəsini təsdiq edən və ümumi 
qayda kimi onun tam adını və soyadını, aid olduğu kateqoriya və ya 
dərəcəsini, konsulluq dairəsini və konsulluğun olduğu yeri göstərən, 
patent və ya anoloji akt formasına malik olan sənəd verir.  
2. Göndərən dövlət bu patenti və ya anoloji aktı diplomatik və 
ya digər uyğun kanallar vasitəsilə ərazisində konsulluq başçısının öz 
funksiyalarını yerinə yetirməli olan dövlətin hökumətinə göndərir.  
3. Əgər yerləşmə dövləti razıdırsa, göndərən dövlət patentin və 
ya ona anoloji aktın yerinə yerləşmə dövlətinə hazırkı maddənin 1-ci 
bəndində bəhs olunan məlumatları ehtiva edən bildiriş göndərə bilər 
Maddə 12 
Ekzekvatura 
1. Konsulluğun başçısı öz funksiyalarının yerinə yetirilməsinə 
yerləşmə dövlətinin formasından asılı olmayaraq ekzekvatura ad-
lanan icazəsi ilə buraxılır.  
2. Ekzekvaturanı verməkdən imtina edən dövlət, göndərən 
dövlətə bu imtinanın səbəblərini göstərməyə borclu deyil.  
3. 13 və 15-ci maddələrdə göstərilən hallar istisna olmaqla, 
konsulluğun başçısı ekzekvatura alınana qədər öz vəzifələrinin icras-
ına başlaya bilməz.  
 
Maddə 13 
Konsulluq başçılarının müvəqqəti icazəsi 
Ekzekvaturanın verilməsinə  qədər konsulluğun başçısının 
funksiyalarının icrasına müvəqqəti icazə verilə bilər. Bu halda hazırkı 
Konvensiyanın müddəları tətbiq edilir.  
 
Maddə 14 
Konsulluq dairəsi hakimiyyətinin məlumatlandırılması 
Konsulluq başçısına hətta müvəqqəti olaraq öz funksiyalarını 
yerinə yetirmək icazəsi verildikdən sonra yerləşmə dövləti təcili 
surətdə konsulluq dairəsinin səlahiyyətli hakimiyyət orqanına bu 
barədə məlumat verməlidir. Bundan əlavə yerləşmə dövləti konsulluq 
başçısına öz vəzifəsini icra etməsi və bu konvensiyadan irəli gələn 
üstünlüklərdən istifadə edə bilməsi üçün lazımi tədbirlər görülməsini 
təmin edir.  
 
Maddə 15 
Konsulluq başçısı funksiyalarının  
 
278
 
279

müvəqqəti olaraq yerinə yetirilməsi 
1.  Əgər konsulluq başçısı öz funksiyalarını yerinə yetirə 
bilmirsə  və ya konsulluq başçısının vəzifəsi boşdursa, konsulluq 
başçısının funksiyaları konsulluq başçısı  vəzifələri icra edən 
tərəfindən müvəqqəti yerinə yetirilir.  
2. Konsulluq başçısının vəzifələrini icra edən şəxsin tam adı və 
soyadı göndərən dövlətin diplomatik nümayəndəliyi vasitəsilə və ya 
göndərən dövlətin yerləşmə dövlətində belə nümayəndəliyi ol-
madıqda konsulluq başçısı tərəfindən, yaxud o bunu etmək imkanına 
malik deyilsə, onda göndərən dövlətin hər hansı  səlahiyyətli orqanı 
tərəfindən yerləşmə dövlətinin Xarici İşlər Nazirliyinə  və yaxud 
həmin nazirliyin göstərdiyi orqana bildirilir. Bu bildiriş bir qayda 
olaraq, qabaqcadan göndərilir. Yerləşmə dövləti öz razılığı ilə göndərən 
dövlətin yerləşmə dövlətində  nə diplomatik agenti, nə  də konsul 
vəzifəli  şəxsi olmayan konsulluq başçısı funksiyalarının müvəqqəti 
icrasının icazəsini şərtləndirə bilər.  
3. Yerləşmə dövlətinin səlahiyyətli orqanları konsulluq başçısı 
vəzifələrini icra edən  şəxsə yardım göstərir və onu himayə edirlər. 
Konsulluğa rəhbərlik etdiyi müddətdə ona hazırkı Konvensiyanın 
müddəaları müvafiq konsulluq başçısı üçün nəzərdə tutulan əsaslarla 
şamil edilir. Buna baxmayaraq yerləşmə dövləti konsulluq başçısı 
vəzifələrini müvəqqəti icra edənin müəyyən  şərtlərə cavab 
verməməsinə görə ona konsulluq başçısının istifadə etdiyi üstünlük, 
imtiyaz və immunitetləri verməyə də bilər. 
 
4. Göndərən dövlətin yerləşmə dövlətindəki diplomatik 
nümayəndəliyinin diplomatik heyət üzvü göndərən dövlət tərəfindən 
bu maddənin birinci bəndinin müddəalarına əsasən konsulluq başçısı 
vəzifələrinin müvəqqəti icraçısı  təyin olunarsa, o, diplomatik imti-
yazlardan və toxunulmazlıqlardan yerləşmə dövlətinin buna etiraz 
etmədiyi təqdirdə istifadə etməkdə davam edir.  
 
Maddə 16
 
Konsulluq başçıları arasında birincilik 
1. Konsulluq başçılarına hər bir dərəcədə onlara ekzekva-
turanın verilməsinin tarixinə görə müəyyən olunan birincilik qaydas-
ında müxtəlif yerlər verilir.  
2. Konsulluğun başçısı ekzekvatura alana qədər öz funksiya-
larının icrasına müvəqqəti buraxılırsa birincilik qaydasında onun yeri 
müvəqqəti buraxılmasının tarixi ilə müəyyən olunur; bu yer ona 
ekzekvatura verildikdən sonra da saxlanırlır.  
3. Ekzekvaturanı  və ya öz funksiyalarının yerinə yetirilməsinə 
müvəqqəti icazəni eyni gündə almış iki və ya bir neçə konsulluq başçısı 
arasında birincilik, onların patentlərinin və ya patentə analoji aktlarının 
və ya 11-ci maddənin 3-cü bəndində adı çəkilən bildirişlərinin yerləşmə 
dövlətinə təqdim olunduğu tarixlə müəyyən olunur.  
4. Konsulluq başçılarının vəzifələrinin müvəqqəti icraçıları bir-
incilik qaydasında bütün konsulluq başçılarından sonrakı yerləri tu-
turlar, onların arasında birincilik isə 15-ci maddənin 2-ci bəndinə uy-
ğun olaraq edilmiş  məlumatlarda qeyd olunan konsulluğun başçıları 
vəzifələrinin müvəqqəti icrasına başladığı tarixlə müəyyən olunur.  
5. Konsulluğun başçısı olan fəxri konsul vəzifəli  şəxsləri hər 
bir dərəcədə  əvvəlki bəndlərdə göstərilən qaydalara uyğun olaraq 
ştatlı konsul başçılarından sonrakı yerləri tuturlar.  
6. Konsulluğun başçılarına birincilik qaydasında, bu statusa 
malik olmayan konsul vəzifəli şəxslərindən yuxarı yerlər aiddir.  
 
Maddə 17 
Konsul vəzifəli şəxsləri tərəfindən  
diplomatik aktların həyata keçirilməsi 
1. Göndərən dövlətin diplomatik nümayəndəliyə malik ol-
madığı  və üçüncü dövlətin diplomatik nümayəndəliyi ilə  təmsil ol-
unmadığı dövlətdə konsul vəzifəli şəxsi, yerləşmə dövlətinin razılığı 
ilə və onun konsul statusu dəyişdirilmədən diplomatik aktların həyata 
keçirilməsinə  səlahiyyətləndirilə bilər. Konsul vəzifəli  şəxsi 
tərəfindən bu cür aktların həyata keçirilməsi ona diplomatik immunit-
itet və imtiyazlara iddia etmək hüququnu vermir.  
2. Konsul vəzifəli  şəxsi yerləşmə dövləti məlumatlandırdıqdan 
sonra istənilən hökümətlərarası  təşkilatlarda göndərən dövlətin nü-
mayəndəsi keyfiyyətində  fəaliyyət göstərə bilər. Bu keyfiyyətdə 
fəaliyyət göstərərkən o, bu cür nümayəndəyə beynəlxalq adət hüququ və 
beynəlxalq müqavilələrlə verilən bütün imtiyaz və immunitetlərdən 
istifadə etmək hüququna malik olur. Lakin istənilən konsul funksiya-
larının yerinə yetirilməsinə  gəldikdə o, hazırkı konvensiyaya uyğun 
olaraq konsul vəzifəli şəxsin malik olduğu yurisdiksiya immunitetindən 
artıq immunitetə malik ola bilməz.  
 
280
 
281

Maddə 18  
İki və ya daha artıq dövlət tərəfindən eyni şəxsin konsul vəzifəli 
şəxsi təyin olunması 
İki və ya daha artıq dövlət yerləşmə dövlətinin razılığı ilə eyni şəxsi 
bu dövlətlərdə konsul vəzifəli şəxsi keyfiyyətində təyin edə bilər.  
 
Maddə 19 
Konsulluq heyəti işçilərinin təyin olunması 
1. Göndərən dövlət konsulluq heyəti işçilərini 20, 22 və 23-cü 
maddələrin müddəalarında göstərilən istisnalarla, azad şəkildə  təyin 
edə bilər.  
2. Göndərən dövlət yerləşmə dövlətinin istəyinə uyğun olaraq 
23-cü maddənin 3-cü bəndində  nəzərdə tutulan hüquqlarını  həyata 
keçirə bilməsi üçün konsulluq başçısı istisna olmaqla, konsulluğun 
vəzifəli  şəxslərinin tam adı  və soyadını, kateqoriyalarını  və  vəzifə 
dərəcələrini qabaqcadan qəbul edən dövlətə bildirir.  
3. Göndərən dövlət, əgər bu onun qanun və qaydaları ilə tələb 
olunursa yerləşmə dövlətindən, konsulluğun başçısı olmayan konsul 
vəzifəli şəxsinə ekzekvatura verilməsini xahiş edə bilər.  
4. Yerləşmə dövləti, əgər bu onun qanun və qaydaları ilə tələb 
olunursa konsulluğun başçısı olmayan konsul vəzifəli şəxsinə ekzek-
vatura verə bilər.  
 
Maddə 20 
Konsulluq heyətinin sayı 
Konsulluq heyətinin sayı barədə konkret razılaşma mövcud 
olmadıqda, yerləşmə dövləti konsulluq dairəsində mövcud olan 
şəraiti və  şərtləri və  həmin konsulluğun tələblərini nəzərə almaqla 
heyətin sayını onun ağlabatan və normal hesab etdiyi hüdudlarda 
müəyyən olunmasını təklif edə bilər.  
 
Maddə 21 
Konsulluğun konsul vəzifəli şəxsləri arasında 
birincilik qaydası 
Göndərən dövlətin diplomatik nümayəndəliyi və ya əgər dövlət 
yerləşmə dövlətində belə nümayəndəliyə malik deyilsə konsulluğun 
başçısı, yerləşmə dövlətinin xarici işlər nazirliyinə və ya bu nazirliyin 
göstərdiyi orqana konsulluğun konsul vəzifəli  şəxslərinin birinciliyi 
qaydası  və  həmçinin bu qaydadakı istənilən dəyişikliklər barədə 
məlumat verir.  
 
Maddə 22 
Konsul vəzifəli şəxslərinin vətəndaşlığı 
1.
 
Konsul vəzifəli  şəxsləri prinsipcə göndərən dövlətin 
vətəndaşları olmalıdır.  
2.
 
Konsul vəzifəli  şəxsləri yerləşmə dövlətinin aydın ifadə 
olunmuş razılığı olmadan bu dövlətin vətəndaşları arasından seçilə 
bilməz və bu razılıq istənilən zaman geri götürülə bilər.  
3.
 
Yerləşmə dövləti eyni zamanda göndərən dövlətin 
vətəndaşı olmayan üçüncü dövlətin vətəndaşlarına münasibətdə  də 
eyni hüquqları saxlayır.  
 
Maddə 23 
"Persona non qrata" elan olunmuş şəxslər 
1. Qəbul edən dövlət istədiyi vaxt göndərən dövlətə konsulluğun 
bu və ya digər vəzifəli  şəxsinin  persona non qrata, yaxud hər hansı 
işçisinin arzuolunmaz şəxs olduğu barədə məlumat verə bilər. Bu halda 
göndərən dövlət, müvafiq olaraq, həmin  şəxsi geri çağırmalı  və ya 
onun konsulluqdakı funksiyalarını dayandırmalıdır.  
2. Göndərən dövlət bu maddənin 1-ci bəndində göstərilən 
öhdəliyi məqbul müddətdə yerinə yetirməkdən imtina edərsə  və ya 
yerinə yetirməzsə, yerləşmə dövləti müvafiq olaraq həmin  şəxsin 
ekzekvaturasını və ya digər icazəsini ləğv edə, yaxud onu konsulluq 
personalının işçisi kimi tanımaqdan imtina edə bilər.  
3. Konsulluğun işçisi kimi təyin edilmiş  şəxs yerləşmə 
dövlətinin  ərazisinə daxil olanadək və ya o, artıq yerləşmə 
dövlətindədirsə, konsulluqda öz vəzifələrinin icrasına başlayanadək 
arzuolunmaz  şəxs elan edilə bilər. Hər belə halda göndərən dövlət 
onun təyinatını ləğv edir.  
4. Bu maddənin 1-ci və 3-cü bəndlərində göstərilən hallarda 
yerləşmə dövləti göndərən dövlətə öz qərarının səbəbini bildirməyə 
borclu deyildir.  
 
Maddə 24 
Təyinolunma, gəlmə və getmə haqqında yerləşmə  
dövlətinə bildirilməsi 
 
282
 
283

1. Yerləşmə dövlətinin Xarici İşlər Nazirliyinə və ya bu nazir-
lik tərəfindən göstərilən orqana aşağıdakılar barədə bildirilir: 
a) Konsulluğun işçilərinin təyin olunması, təyin olunduqdan 
sonra onların konsulluğa gəlmələri, tamamilə qayıtmaları  və ya 
onların funksiyalarının dayandırılması, konsulluqda işlədiyi 
müddətdə onların statusuna təsir göstərən bütün başqa dəyişikliklər 
barədə; 
b) konsulluq işçisinin ailə üzvü olan və onunla daimi yaşayan 
şəxsin gəlmələri və tamamilə getmələri, habelə lazımi hallarda bu və 
ya digər şəxsin ailə üzvlüyünə daxil olması, yaxud ailə üzvülüyündən 
çıxması; 
c) xüsusi ev xidmətçilərinin gəlmələri və tamamilə getmələri və 
lazımi hallarda onların bu sifətdə xidmətlərinin dayandırılması.  
2. Gəlmə  və tamamilə getmə barədə bildiriş mümkün qədər 
qabaqcadan verilməlidir.  
 
II Bölmə. Konsul funksiyalarının dayandırılması 
 
Maddə 25 
Konsulluğun vəzifəli şəxsinin funksiyasının dayandırılması 
Konsulluğun işçisinin funksiyaları, xüsusilə, aşağıdakı hallarda 
dayandırılır: 
a) göndərən dövlət tərəfindən onun funksiyalarının 
dayandırılması barədə yerləşmə dövləti xəbərdar edildikdə; 
b) ekzekvaturanın ləğv edilməsi halında; 
c) yerləşmə dövləti tərəfindən yerləşmə dövlətinin onu konsul-
luq personalı kimi hesab etmədiyini göndərən dövlətə bildirilməsi 
halında.  
 
Maddə 26 
Yerləşmə dövlətindən getmə 
 
284
Yerləşmə dövləti, hətta silahlı münaqişə zamanı konsulluq 
işçilərinə  və yerləşmə dövlətinin vətəndaşları olmayan xüsusi ev 
xidmətçilərinə  və ya vətəndaşlığından asılı olamayaraq onların ailə 
üzvlərinə, müvafiq işçilərin funksiyaları dayandırıldıqdan sonra 
onların getməyə hazırlana bilməsi və mümkün qədər qısa müddətdə 
çıxıb getməsi üçün lazım olan vaxt və  şərait yaratmalıdır. Xüsusilə 
onların özü üçün və ya yerləşmə dövlətində  əldə edilmiş və çıxarıl-
ması qadağan edilməyən  əmlak üçün zəruri olan hallarda onların 
sərəncamına nəqliyyat vasitələri verilir.  
 
285

Maddə 27 
 
Konsulluq binalarının və arxivlərinin, habelə göndərən  
Maddə 29 
dövlətin mənafeyinin müstəsna hallarda qorunması 
Dövlət bayrağı və gerbdən istifadə 
1. İki dövlət arasında konsulluq əlaqələrinin kəsilməsi halında; 
1. Göndərən dövlət bu maddənin müddəalarına uyğun olaraq 
yerləşmə dövlətində öz Dövlət bayrağından və gerbindən istifadə 
etmək hüququna malikdir.  
a) yerləşmə dövləti hətta silahlı münaqişə zamanı konsulluq 
binalarına, habelə konsulluğun  əmlakına və konsulluq arxivinə 
hörmətlə yanaşmalı, onları mühafizə etməlidir; 
2. Göndərən dövlətin Dövlət bayrağı konsulluq binası 
üzərində, onun dövlət gerbi konsulluğun binasında, binanın giriş 
qapılarında sancıla, habelə Dövlət bayrağı konsulluq başçısının 
iqamətgahında, xidməti vəzifələrini yerinə yetirərkən onun nəqliyyat 
vasitələrinin üzərində ucaldıla bilər.  
b) göndərən dövlət konsulluq binalarının və onlarda olan 
əmlakı, konsulluğun arxivinin mühafizəsini yerləşmə dövləti üçün 
məqbul sayılan üçüncü dövlətə tapşıra bilər; 
c) göndərən dövlət öz mənafeyinin və  vətəndaşlarının 
mənafeyinin müdafiəsini yerləşmə dövləti üçün məqbul sayılan 
üçüncü dövlətə tapşıra bilər.  
3. Bu maddədə göstərilən hüquqları yerinə yetirərkən yerləşmə 
dövlətinin qanun-qaydaları və adətləri nəzərə alınmalıdır.  
2. Konsulluq müvəqqəti və ya tamamilə bağlandığı halda bu 
maddənin 1-ci bəndinin "a" yarımbəndinin müddəaları tətbiq olunur. 
Bundan əlavə: 
 
Maddə 30 
Binalarla təmin olunma 
1.
 
Yerləşmə dövləti öz ərazisində, onun qanun və qaydalarına 
uyğun olaraq göndərən dövlət tərəfindən bu dövlətin konsulluğu üçün 
vacib olan binaların  əldə olunmasında ya iştirak etməli, ya da digər 
yolla binanın alınmasına yardım etməlidir.  
a)  əgər göndərən dövlətin yerləşmə dövlətində diplomatik 
nümayəndəliyi yoxdursa, lakin bu dövlətin ərazisində başqa konsul-
luğu mövcuddursa, bağlanmış konsulluğun binalarının, onlarda olan 
əmlakın, konsulluq arxivinin mühafizəsini və yerləşmə dövlətinin 
razılı ilə, bu konsulluğun dairəsindəki konsulluq funksiyalarının 
yerinə yetirilməsini bu konsulluğa tapşıra bilər; və ya; 
2.
 
O, həmçinin vacib olan təqdirdə konsulluğun işçiləri üçün 
uyğun binaların alınmasında da konsulluğa yardım etməlidir.  
 
b)  əgər göndərən dövlətin yerləşmə dövlətində  nə diplomatik 
nümayəndəliyi, nə  də konsulluğu yoxdursa, bu maddənin 1-ci 
bəndinin "b" və "c" yarımbəndlərinin müddəaları tətbiq edilir.  
Maddə 31 
Konsulluq binalarının toxunulmazlığı 
 
1. Konsulluq binaları bu maddənin müddəalarına  əsasən 
toxunulmazdır.  
 
II Fəsi. Konsulluqların, ştatlı konsul vəzifəli şəxslərinin  
2. Yerləşmə dövlətinin hakimiyyət orqanları, konsulluq 
binalarının yalnız konsulluq məqsədləri üçün istifadə edilən hissəsinə 
konsulluq başçısının, onun tərəfindən təyin olunmuş  şəxsin və ya 
göndərən dövlətin diplomatik nümayəndəliyinin başçısının icazəsi 
olmadan daxil ola bilməzlər. Təcili mühafizə  tədbirləri tələb edən 
yanğın və digər təbii fəlakət halları zamanı konsulluğun başçısının 
icazəsi ehtimal oluna bilər.  
və konsulluğun digər işçilərinin üstünlük, imtiyaz və 
immunitetləri 
 
I Bölmə. Konsulluqların üstünlük imtiyaz və immunitetləri 
 
Maddə 28 
Konsulluqların, konsulluq işçilərinin müdafiəsi  
3. Bu maddənin 2-ci bəndinin müddəalarına riayət etmək 
şərtilə yerləşmə dövlətinin üzərinə konsulluq binalarını hər cür zorla 
daxilolma və ya zərər yetirə biləcək hərəkətlərdən müdafiə etmək, 
konsulluğun narahatlığına səbəb olan, ləyaqətinə xələl gətirən hər cür 
və onlara verilən imkanlar 
 Yerləşmə dövləti konsulluğun funksiyalarının yerinə 
yetirilməsi üçün bütün imkanları təmin edir.  
 
286
 
287

halların qarşısını almaq üçün lazımi tədbirlər görmək kimi xüsusi 
vəzifə düşür.  
4. Konsulluğun binası, onun avadanlığı, konsulluğun  əmlakı, 
habelə  nəqliyyat vasitələri dövlət müdafiəsi və ya başqa ictimai 
ehtiyaclar baxımından aparılan hər növ rekvizisiyaya qarşı 
immunitetdən istifadə edir. Qeyd olunan səbəblər üçün binanın 
özgəninkiləşdirilməsi vacib olduqda konsul funksiyalarının yerinə 
yetirilməsinin pozulmasının qarşısını almaq üçün bütün mümkün 
tədbirlər görülür və gecikdirilmədən göndərən dövlətə münasib və 
effektli təzminat ödənir.  
 
Maddə 32 
Konsulluq binalarının vergilərdən azad edilməsi 
1. Sahibi və kirayəçisi göndərən dövlət və ya onun adından 
çıxış edən hər hansı bir şəxs olan konsulluq binaları  və konsulluq 
başçısının iqamətgahı konkret xidmət növlərinə görə ödəniş istisna 
edilməklə bütün dövlət, rayon və ya bələdiyyə vergilərindən, 
yığımlarından və rüsumlarından azad edilir.  
2. Bu maddənin 1-ci bəndində göstərilən vergi istisnaları 
yerləşmə dövlətinin qanun və qaydalarına  əsasən göndərən dövlətlə 
və ya onun adından çıxış edən şəxslə müqavilə bağlamış şəxslərdən 
tutulan yığımlara, rüsumlara və vergilərə tətbiq edilmir.  
 
Maddə 33 
Konsulluq arxivinin və sənədlərinin toxunulmazlığı 
Konsulluq arxivləri və konsulluq sənədləri yerindən asılı 
olmayaraq hər vaxt toxunulmazdır.  
 
Maddə 34 
Hərəkət etmək azadlığı 
Girişi qadağan edilən, yaxud dövlət təhlükəsizliyi baxımından 
tənzimlənən bölgələr haqqında qanun-qaydalara zidd olmadığı 
təqdirdə, yerləşmə dövləti konsulluğun bütün işçilərini konsulluq 
dairəsi ərazisində yerdəyişmə və səyahət azadlığı ilə təmin edir.  
 
Maddə 35 
Əlaqələr azadlığı 
1. Qəbul edən dövlət bütün rəsmi məqsədlər üçün konsulluğun 
əlaqələr azadlığına icazə verməli və onu qorumalıdır. Harada 
yerləşməsindən asılı olmayaraq göndərən dövlətin hökuməti ilə, 
diplomatik nümayəndəliyi ilə digər konsulluqlarla əlaqə saxlayarkən 
konsulluq diplomatik və konsulluq kuryerləri də diplomatik və 
konsulluq valizaları,  şifrləşdirilmiş  və kodlaşdırılmış depeşalar da 
daxil olmaqla bütün uyğun vasitələrdən istifadə edə bilər. Lakin 
konsulluq yalnız yerləşmə dövlətinin razılığı  əsasında radioötürücü 
quraşdıra və istismar edə bilər.  
2. Konsulluğun rəsmi korrespondensiyaları toxunulmazdır. 
Rəsmi korrespondensiyalar məhfumu altında konsulluğa və onun 
funksiyalarına aid yazışmalar başa düşülür.  
3. Konsulluq valizası açıla və tutulub saxlanıla bilməz. Lakin 
yerləşmə dövlətinin səlahiyyətli oqranlarının valizada 
korrespondensiyalar, sənədlər və ya bu maddənin 3-cü bəndində 
göstərilən  əşyalardan başqa digər  əşyaların olmasını güman etməyə 
ciddi  əsasları olduqda o, göndərən dövlətin müvəkkil edilmiş 
nümayəndəsinin iştirakı ilə valizanın açılmasını  tələb edə bilər. 
Göndərən dövlətin hakimiyyəti bu tələbi yerinə yetirməkdən imtina 
etdiyi halda valiza göndərildiyi yerə qaytarılmalıdır.  
4. Konsulluq valizasını  təşkil edən bütün yerlər onların 
xarakterini göstərən aydın görünən zahiri işlərələrə malik olmalı  və 
yalnız konsulluğun rəsmi istifadəsi üçün ayrılmış  rəsmi 
korrespondensiyalardan, sənədlərdən, əşyalardan ibarət ola bilər.  
5. Konsulluq kuryeri onun statusunu və konsulluq valizasını 
təşkil edən yerlərin sayını göstərən rəsmi sənədlə  təchiz edilir. 
Yerləşmə dövlətinin razılığı olan hallar istisna edilməklə, o nə 
yerləşmə dövlətinin vətəndaşı ola bilməz, göndərən dövlətin 
vətəndaşı olmadığı  təqdirdə, nə  də  qəbul edən dövlətdə daimi 
yaşayan  şəxs ola bilməz. Öz funksiyalarını yerinə yetirərkən, o, 
yerləşmə dövlətinin müdafiəsi altında olmalıldır. O, şəxsi 
toxunulmazlıqdan istifadə edir, bu və ya digər formada nə həbs edilə, 
nə də tutulub saxlanıla bilməz.  
6. Göndərən dövlət, onun diplomatik nümayəndəlikləri və 
konsulluqları xüsusi ad hoc konsulluq kuryerlərini təyin edə bilərlər. 
Bu halda hazırkı maddənin 5-ci bəndinin müddəaları belə bir istisna 
ilə  tətbiq edilir ki, konsulluq kuryeri ona etibar edilmiş valizanı 
aidiyyətı üzrə çatırdığı andan burada qeyd olunan immunitetlər 
dayandırılır.  
 
288
 
289

7. Konsulluq valizası liman və ya aeroporta istiqamət alan və 
ora gəlməyə icazəsi olan gəmi və ya mülki təyyarə komandirinə 
tapşırıla bilər. O, valizanı  təşkil edən yerlərin sayını göstərən rəsmi 
sənədlə təchiz edilir, lakin o, konsulluq kuryeri sayılmır. Səlahiyyətli 
yerli hakimiyyət orqanları ilə razılığa  əsasən konsulluq öz 
işçilərindən birini gəmi və ya təyyarə komandirindən valizanı 
bilavasitə və maneəsiz qəbul etməsi üçün göndərə bilər.