“Himoyaga ruxsat etilsin ” Fakultet dekani

Filologik tahlil adabiy asarning badiiy mantig‘i va estetik o‘ziga xosligini 
anglashga yo‘naltirilgan ilmiy talqin bo‘lib, kuchli hissiy-intellektual faoliyatdir. 
Ilmiy tahlilda badiiy asardan chiqarilgan xulosalarning adabiyotshunoslik ilmi 
erishgan darajalarga muvofiq kelishi talab etiladi. Tahlil jarayonida bildirilayotgan 
har bir fikr ham mantiqiy tushunchalar, ham estetik qonuniyatlar bilan asoslangan 
bo‘lishi lozimdir.Shuningdek, ilmiy tahlilda o‘rganilayotgan asarning umummilliy 
adabiyotdagi o‘rni va milliy tafakkur taraqqiyotiga ta’siri darajasi ko‘zda tutilishi 
kerak. Filologik tahlil ommaboplikdan yuqoriroq turishi va har qanday adabiy 
hodisa mutaxassis nazari bilan tahlil etilishini taqozo qiladi. Lekin filologik 
tahlildagi asosiy narsa badiiy asarning badiiyligini, ta’sirchanligini ta’minlagan 
jihatlari qaysilar, badiiy joziba, so‘z sehri, san’atning sirli tomoni nimada ekanligini 
ko‘rsata bilishdir”
6
. Ayni xususiyatlar o‘z navbatida ilmiy tahlilning yozma shaklga 
asoslanishini ko‘rsatadi. Badiiy tahlilning yozma shaklini filologik tahlillar tayin 
etadi. 
“Filologik tahlil har qanday adabiy hodisaga mutaxassis nazari bilan qaralishini 
taqozo qiladi. Ilmiy tahlil adabiy asarning badiiyligini ta’minlagan jihatlar nimadan 
iborat ekanini ko‘rsatishga qaratilgan ilmiy-estetik faoliyatdir. U, asosan, bir kishi 
tomonidan amalga oshiriladi. Ilmiy tahlil bilan shug‘ullanayotgan mutaxassis vaqt 
6
Qozoqboy Yo‘ldosh, Muhayyo Yo‘ldosh. Badiiy tahlil asoslari. –T.: “Kamalak”, 2016. 37-b
 

---

10 
 
jihatidan ham, imkoniyat jihatidan ham bir qadar erkin bo‘lib, o‘zi belgilab olgan 
bosh maqsadga qarab intiladi
7
.
“O‘quv tahlili o‘quvchi yoki talabalarda asar mohiyatini anglashga xizmat 
qiladigan miqdordagi badiiy bilim va ko‘nikmalar shakllantirish orqali ularni 
barkamol shaxs sifatida tarbiyalashga yo‘naltirilgan jamoa shaklidagi estetik-