Хоразм маъмун академияси ахборотномаси

2-jadval 
“Ibrohim Mo’minov” massivi tuproqlarining agrokimyoviy xossalari to’g’risidagi ma’lumot. 
Kesma 
Chuqurligi,sm 
Gumus % 
P
2
O
5
mg/kg 
K
2
Omg/kg 
1 
0-32 
0,6 
10,3 
127,6 
2 
32-68 
0,4 
8,6 
102,0 
3 
68-95 
0,4 
6,4 
95,3 
4 
95-137 
0,3 
5,0 
88,0 
Qatlam pastki tomonga borgani sari harakatchan fosfor miqdori ham kamayib borgani holda 
8,6 mg/kg dan 5,0 mg/kg oralig’ida tebrandi. 
Almashinuvchan kaliyning miqdori bo’yicha ko’rsatkichlar tahlili shuni ko’rsatadiki, 
tuproqning yuza 0-32 smli qatlamida 127 mg/kg ni tashkil qilgan holda kam ta’minlangan guruhga 
mansub bo’ldi, bu ko’rsatkich 32-68 smli qatlamida 102,8 mg/kg ni tashkil qilgan bo’lsa, qatlam 
pastki tomon borgani sari almashinuvchan kaliy miqdori ham kamayib juda kam ta’minlangan 
guruhga mansub bo’ldi, ko’rsatkichlar esa 95,3 va 88,0 mg/kg ni tashkil qildi.
Xulosa va tavsiyalar. Ilmiy tahlillar shundan dalolat beradiki, oxirdi 30-40 yil ichida 
massivlarning ayrim nuqtalarida sug’orish davomiyligi kamayishi bilan bu hududlarda sho’rlanish 
ko’payganligi va gumus miqdorining kamayganligi ko’rindi. Bundan bilish mumkinki, sug’orish 
natijasida agroirrigatsion gorizontni hosil bo’lishi va uni qalinlashishi gumus zaxirasiga juda ham 
samarali ta’sir o’tkazadi. Shuningdek, sug’oriladigan o’tloqi allyuvial tuproqlarda gumus zaxirasi 
yangidan o’zlashtirilgan va yangidan sug’oriladigan o’tloqi allyuvial tuproqlardagidan yuqori 
bo’ladi. Xoʼjalik maydonidan boshqa yerlar shuningdek, shoʼrxoklar, taqirlar va barxanli qumlar 
mavjud boʼlib, ularni fitomeliorativ holatini yaxshilash kerak. Xoʼjalikning yaylov maydonlaridan 
unumli foydalanish uchun yaylovlardan mavsumiy foydalanish lozim. Yaylovlarning xosildorlik 
darajasini yaxshilash maqsadida qumlarni mustahkamlash uchun qora saksovulni sun’iy ekish tavsiya 
etiladi. Shamol eroziyasi natijasida koʼpgina butalar va yarim butalar ildizlari ochilib qolishi 
natijasida qurib qolmoqda. Yaylovlar chorva mollarini boqish va koʼpaytirish uchun asosiy ozuqa 
manbai va vosita hisoblanadi. Shu sababli mavjud yaylovlarni asrash, tanazzulga yuz tutishining 
oldini olish, yaylov oʼsimliklarining hosildorligini oshirish, umuman olganda yaylovlardan oqilona 
va samarali foydalanishni yoʼlga qoʼyish lozim.
Buning uchun ayrim yaylovlarda chorva mollarini haddan tashqari koʼp boqilishining oldini 
olish maqsadida almashlab (rotatsiya usulida) foydalanishni tashkil etish; Yaylovlarning suv 
resurslari bilan taʼminlanishini yaxshilash uchun mavjud quduqlardan asrab avaylab foydalanish, 

---