Хоразм маъмун академияси ахборотномаси

Ключевые слова: рыба, белки, дистрофия, патологические анатомические изменения, 
некроз, диспротеинемия, гипопротеинемия. 
Abstract. The main causes of protein metabolism disorders in fish are the poor quality of the 
feed, the lack of proteins and vitamin A, the lack of appetite, growth and development in fish due to 
non-compliance with the feeding procedure, darkening of the skin, darkening of the scales, 
pathological growth in the eye area. changes, slows down the movement, causes a violation of the 
metabolism of proteins and fats. 

---

 ___________XORAZM MA’MUN AKADEMIYASI AXBOROTNOMАSI –6-1/2023  
36
During the pathologoanatomical examination of fish, signs such as an increase in internal fat, 
fat covering the liver, dystrophy of parenchymatous organs, and thickening of the stomach wall are 
observed. 
Key words: fish, proteins, dystrophy, pathological anatomical changes, necrosis, 
dysproteinemia, hypoproteinemia. 
 
Kirish. Respublikamiz aholisini baliq va baliq go‘shtiga bo‘lgan ehtiyoji tobora ortib 
bormoqda. Bu o‘z navbatida baliqchilikni yangi innovatsion texnologiyalar asosida jadal 
rivojlantirish, sohada rentabellikni oshirishni taqoza etadi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining
2018 yil 6 apreldagi «Baliqchilik tarmog‘ini jadal rivojlantirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar 
to‘g‘risida»gi PQ-3657-son qarorida baliqchilikka ixtisoslashgan xo‘jaliklarni ko‘paytirish, ularda 
intensiv usulda baliq yetishtirishni yo‘lga qo‘yish, sohada seleksiya-naslchilik ishlari, baliqlarni 
oziqlantirish, shuningdek, baliqlar kasalliklarining oldini olish va ularni davolash tadbirlarini amalga 
oshirish bo‘yicha muhim vazifalar belgilab berilgan. Ushbu dolzarb vazifalarni bajarishda 
baliqlarning yuqumsiz kasalliklari, jumladan oqsillar almashinuvi buzilishlari katta tusqinlik 
qilmoqda. Baliqlarda oqsillar almashinuvi buzilishi ularda o‘sish va rivojlanishning pasayishi, 
ko‘payish xususiyatlarining buzilishi va ularning yuqumli kasalliklarga moyilligining ortishi bilan 
kechadi. 
Baliqlarning oqsillarga bo‘lgan ehtiyoji boshqa qishloq xo‘jaligi hayvonlariga qaraganda ancha 
yuqori bo‘lib, oqsillarga bo‘lgan umumiy ehtiyoj baliq turiga va yoshiga bog‘liq bo‘ladi [1]. 
Karpsimonlar uchun ozuqaning 31-38%, forel uchun 35-40%, osyotrsimonlar uchun 38-40%, 
afrika laqqasi va mahalliy daryo laqqasi uchun 40-42% ni oqsillar tashkil qilishi kerak, yosh 
baliqlarda esa 50% gacha talab qilinadi. Asosan yosh baliqlarda oqsillar almashinuvi buzilganda 
dastlab ishtahaning pasayishi simptomi kuzatiladi [2,5].
Kasallik surunkali kechganda uzoq vaqt davomida (1,5 oy yoki bundan ko‘p vaqtdan keyin) 
klinik belgilar namoyon bo‘la boshlaydi. Baliqlar o‘sish va rivojlanishdan ancha ortda qoladi, baliq 
organizmida disproteinemiya kuzatilishi mumkin [3,4] 
Afrika laqqa baliqlarida oqsillar almashinuvi buzulganda oshqozonda turli xil anomaliyaga 
(oshqazon devorining qalinlashishi, oshqozon yarasi va nekroziga) sabab bo‘ladi, va baliqlarni 
o‘sishdan qolishiga olib keladi [4].
Organizmda almashinmaydigan aminokislotalarni ortib ketishi yoki ular nisbatining buzilishi 
jigarning yog‘li distrofiyasiga sabab bo‘lib, oqsillar yetishmaganda jigar, yurak, buyrak va boshqa 
hayotiy ahamiyatga ega organlarida distrofik jarayonlarni namoyon bo‘lishiga olib keladi [3,4]. 
Baliqlar organizimida oqsillar almashinuvi buzilishlarini sabablaridan biri bo‘lgan vitamin A 
ning baliq organizimida yetishmasligi hioblanadi. A vitamin oqsillar almashinuvi jarayonini 
muvofiqlashtiruvchi vitamin hisoblanadi. Baliq organizimida kechayotgan moddalar almashinuvi 
jarayonining xar biri oqsil almashinuviga tasir ko‘rsatmasdan qolmaydi[1]