Hoshimov, S. S

Rotor zanjiriga aktiv va induktiv qarshilik kiritilgan holatidagi tavsiflari. Ko‘p pog‘onali ishga tushirish reduktorlaridan foydalanish mumkin bo‘lmagan hollarda dvigatelni ishga tushirayotganda uning tezlani-
4.8- rasm. Dvigatel statoridagi tok va elektromagnit momentlarning tabiiy tavsifda (M_t, I_t) va sun’iy tavsiflarda aktiv-reaktiv qarshiliklarni ulab ishga tushirishdagi (M_a.r I_a.r.) bog‘lanishlar.
4.9- rasm. Asinxron dvigatelning ishga tushirish reostatini hisoblash grafigi.

shini katta ravonlikda o‘zgartirish maqsadida rotor zanjiriga simmetrik ravishda induktiv (reaktor) va aktiv qarshilik (rezistor) ulanadi (4.7- rasm, a).

Ishga tushirishning boshlanishida rotor tokining chastotasi tarmoq chastotasiga yaqin bo‘lgani uchun reaktorning induktiv qarshiligi x_p katta bo‘ladi va u ishga tushirish tokini chegaralaydi. Dvigatel tezligi orta borishi bilan rotor EYK kamaya boradi. Lekin shu bilan bir vaqtda chastota kamayishi hisobiga x_p qarshilik kamaya boradi. Qarshiliklarni bunday ulanish sxemasi uchun dvigatel mexanik tavsiflarini hisoblash (4.17) va (4.18) formulalar bo‘yicha amalga oshiriladi, lekin oldindan kritik moment M_k.c., sirpanish S_k.c va E_c qiymatlarini aniqlash kerak.
Reaktor va rezistorlar parallel ulanganda yanada aniq tavsiflarni olish mumkin (4.7- rasm, b). Bu yerda ishga tushirish momentida induktivlik katta va rotordagi tok qo‘shimcha qarshilik r_qo‘sh bilan chegaralanadi.
Shundan so‘ng dvigatel tezligi orta borishi bilan toklar aktiv va induktiv qarshiliklari orasida qayta taqsimlana boradi. Bunday qayta taqsimlanish hisobiga ishga tushirish davomida dvigatel momentini bir xil qiymatda ushlab turish mumkin.
Ishga tushirishning oxirida qarshilik chiqarib tashlanadi va dvigatel tabiiy tavsifga o‘tkaziladi (4.7- rasm, 1, va 2 hamda 3, 4 nuqtalar). Bunday sxemalarni katta quvvatga ega bo‘lgan, og‘ir sharoitlarda qo‘llash maqsadga muvofiq.

7. 
   misol. AK-51-6 rusumli faza rotorli asinxron dvigatel uchun ishga tushirish reostatini tanlang. Dvigatelning pasport ko‘rsatkichlari: P_n = 1,7 kW, h_n = 905 ayl/min, E₂ = 57 V, I_2n = 20,2 A, l = 2,0, R₂ = 0,155 W.
   

Burchak tezligining nominal qiymati:

n
w = ^{2p  905}= 94, 7 rad/ s
60
.
Dvigatelning o‘qidagi statik yuklama momenti uning nominal momentiga teng

М _s= М _n
= P_n
_n
 ^1,7  10³=17, 95 N  m
94,7
.

Dvigatelning tabiiy mexanik tavsifi 4.9- rasmda keltirilgan.
Faza rotorli asinxron dvigatelning eng katta ishga tushirish momenti:
M₁ = 0,85 M_qd= 0,85•l•M_n = 0,85•2•17,95 = 30,5 N•m

Qarshiliklarni chiqarishdagi moment

M₂ = 1,2M_s = 1,2•17,95 = 21,55 N•m

Yechimi. Tabiiy mexanik tavsifning M₁ va M₂ momentlariga mos keladigan a va b nuqtalaridan (4.9- rasm) sinxron tezlik (S = 0) chizig‘i bilan kesishguncha to‘g‘ri chiziq o‘tkaziladi, t nuqtadan tq, te va tc nurlari o‘tkaziladi.

Pog‘ona qarshiliklarining qiymatlari quyidagi ifodalardan aniqlanadi:

_Rp1= e _{ R2=} 0,41
 0,155= 0, 31W,

ak 0,205

_Rp2= ce _{ R2=} 0,24
 0,155= 0,18W,

ak 0,205

R_p3=
^ac  R₂= ^0,145  0,155= 0,11W,

ak 0,205
Ishga tushirish reostatining to‘liq qarshiligi:

R_p=
^a  R₂= ^0,7951  0,155= 0, 6W.

ak 0,205