Hozirgi o'zbek adabiy tili

Singarm onizm . U n li va u n d o s h la rn in g o 'z g a rish i farq lan ad i. 
U nlilarning 
n u tq
ja ra y o n id a
o 'z g a ris h i 
sin g arm o n izm
d ey ilad i. 
S ingarm onizm
u n lila rn in g
m o slash ish i, 
u y g 'u n lig i 
d e m a k d ir. 
S ingarm onizm fa q a t tu r k iy tilla rg a xosdir.
S in g arm o n izm n in g ik k i a so siy k o 'rin ish i m avjud:
a) til g arm oniyasi;
b) lab garm oniyasi.
Til g a rm o n iy a sid a u n li to v u s h la r y u m sh o q lik y o k i q attiq lik , til 
oldilik 
y o k i 
til 
o rq a lik
jih a td a n
b ir —b irig a
m o slash ad i. 
S in g arm o n izm n in g
til 
g a rm o n iy a si q o n u n iy a tig a
k o 'ra so 'z n in g
b o sh id a til o ldi u n lisi k e lsa , s o 'z o 'rta s i va o x irid a h a m til o ld i unlisi 
keladi. 
B o sh q ach a 
a y tg a n d a , 
so 'z n in g
b o sh id a
u n d o s h la rn in g
artik u ly atsio n o 'rn ig a b o g 'liq ra v ish d a u nli to v u sh d a y u z b e rg a n
o 'z g a rish la r s o 'z n in g k e y in g i b o 'g 'in la rid a g i u n lila rd a h a m y u z 
beradi. Bu h o i s o 'z la rn in g ta la ffu z id a a rtik u ly a tsio n q u la y lik k a olib 
keladi. M asalan, q a la m s o 'z id a g i (q) u n d o sh i c h u q u r til o rq a u n d o sh i
58

---

b o 'lg a n lig i bois, b irin ch i b o 'g 'in d a g i (a) unlisi ham til orqalik 
x u su siy a tig a e g a b o 'lad i. B uning n atijasid a esa key in g i b o 'g 'in d a n (a) 
to v u sh i h a m til o rq a unlisi sifatida n am oyon b o 'lad i. D em ak, b irinchi 
(a) 
u n lisi 
(q) 
u n d o sh ig a, k ey in g i b o 'g 'in d a g i 
(a) 
esa o ld in g i 
b o 'g 'in d a g i (a) u n lisig a m oslashadi.
Lab g a rm o n iy asid a u n lilarn in g m oslashishi ikki to m o n lam a 
b o 'la d i. B u n d a u n lila r h am til o ldi — til o rq a lik jih a tid a n , ham
la b la n g a n lik —la b la n m a g a n lik
jih a tid a n
o 'z a ro
va 
u n d o sh la rg a
m o slash ad i. B unga k o 'ra , s o 'z b o sh id ag i u nli la b lan g an til o ld i unlisi 
b o 'lsa , s o 'z o x irid a ham la b lan g an til o ldi unlisi k elad i. S o'z 
b o sh id a g i u n li la b la n g a n til o rq a unlisi b o 'lsa, s o 'z o x irid ag i u n li ham
la b la n g a n til o rq a u n lisi b o 'lad i. M asalan, b o sh q ird , so g 'in , b o 'g 'in
so 'z la rid a g i kabi.