Yadrocha – - zich yumaloq tanacha bo‘lib, diametri 1–2 mkm dan 10 mkm gacha va undan ortiq bo‘lishi mumkin. Yadrochalar ham organizm hayot faoliyatining turli davrlarida 1–10 tagacha va undan ortiq miqdorda o‘zgarib turadi. Yadrocha faqat bo‘linmayotgan hujayralarda shakllanadi va ko‘rinadi. Hujayralar bo‘linayotgan vaqtda ular maxsus fermentlar ta’sirida erib, o‘zgarib, yo‘qolib ketadi.
Xromatin - Tirik organizm hujayralari uchun quyidagi holat xosdir:
- 1. O‘simlik va hayvonlarning hamma tana (somatik) hujayralarida xromosomalar soni bir xilda bo‘ladi (diploid sonda).
- 2. Jinsiy hujayralarda xromosomalar soni somatik hujayralardagiga nisbatan ikki marta kam bo‘ladi (gaploid sonda).
Xromosomaning ko‘rinishi o‘ziga xos bo‘lib, uning o‘rtasida markazi – sentromer joylashgan. Xromosomalarning shaklini aniqlashda sentromerlarning joylashishi muhim ahamiyatga egadir. Sentromerlar xromosomalarni ikki yelkaga bo‘lib turadi. - Xromosomaning ko‘rinishi o‘ziga xos bo‘lib, uning o‘rtasida markazi – sentromer joylashgan. Xromosomalarning shaklini aniqlashda sentromerlarning joylashishi muhim ahamiyatga egadir. Sentromerlar xromosomalarni ikki yelkaga bo‘lib turadi.
Sentromerlarning joylashishiga qarab xromosomalar 3 tipga bo‘linadi: - Sentromerlarning joylashishiga qarab xromosomalar 3 tipga bo‘linadi:
- 1. Agar sentromerlar xromosomani teng ikkiga bo‘lsa, teng yelkali xromosomalar, ya’ni metatsentrik tipdagi xromosomalar deyiladi.
- 2. Agar sentromer xromosomaning o‘rtasida emas, bir tomoniga surilgan bo‘lsa, yelkalar teng bo‘lmaydi. Bunday xromosomalar submetatsentrik tipdagi xromosomalar deb ataladi.
- 3. Agar sentromer xromosomaning bir uchida joylashsa, tayoqchasimon ko‘rinishga ega bo‘ladi, buni akrotsentrik tipdagi xromosomalar deb ataladi. Xromosomalarda DNK molekulalaridan tashqari oqsil molekulalari ham uchraydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
