Хулоса. Фойдаланилган адабиётлар рўйхати

2-чизма


Асосий фондларга қуйидаги тавсиф беришимиз мумкин:

• 
  асосий фондлар – бу корхоналар томонидан хўжалик фаолиятини юритишда узоқ муддат давомида маҳсулотларни ишлаб чиқариш, ишларни бажариш ёки хизматларни кўрсатиш, шунингдек, маъмурий ва ижтимоий-маданий функцияларни бажариш учун ишлатиладиган моддий активлардир;
  
• 
  асосий фондлар – бу ўз қийматига эга ва хизмат муддати давомида корхонага даромад келтирадиган моддий активлардир;
  
• 
  асосий фондлар – бу моддий бойлик бўлиб, ўзининг табиий кўринишини узоқ вақт мобайнида (фойдали хизмат муддати давомида) ўзгартирмайди ва қийматини ишлаб чиқарилаётган маҳсулот қийматига қисмлаб ўтказади. Улар янги қийматни яратишда иштирок этадилар;
  
• 
  асосий фондлар – жамият моддий бойлигининг асосий қисмидир. Уларнинг 65 фоиздан кўпроғи асосий ишлаб чиқариш фондларига тўғри келади;
  
• 
  асосий ишлаб чиқариш фондлари умумий ишлаб чиқаришнинг моддий-техника базаси ҳисобланади. Улар маҳсулот ишлаб чиқариш, иш бажариш ва хизмат кўрсатиш учун шароит яратадилар, меҳнат буюмлари ва тайёр маҳсулотларни сақлаш ҳамда уларни бир жойдан иккинчи жойга ташиш каби ишларни бажариш учун хизмат қиладилар;
  
• 
  асосий ишлаб чиқариш фондлари (меҳнат қуроллари сифатида) инсон билан меҳнат предметлари ўртасида туради. Ишчи кучи меҳнат қуролларини ҳаракатга келтириб, улар воситасида меҳнат предметларига ишлов берилади, натижада, истеъмол учун маҳсулот яратилади, иш бажарилади ва хизмат кўрсатилади;
  
• 
  асосий фондлар ишлаб чиқариш самарадорлигини оширувчи, иқтисодий ўсишни таъминловчи барча омиллар ичида энг муҳимдим. Улар фойдали хизмат муддати давомида ўзларининг қийматини тўлиқ қоплашлари ва корхонага қўшимча даромад келтиришлари лозим.⁴
  

Бугунги кунда савдо корхоналарининг моддий-техника базасини янгилаб туриш замон талаби. Маълумки вақт ўтиши билан моддий-техника базалар эскириши рўй беради. Савдо корхоналарининг моддий-техника базасининг эскириши “асосий фондлар амортизацияси” деб юритилади.
Асосий фондларнинг амортизациясини ҳисоблаб туришни тақозо этади. Асосий фондларнинг сарфланган қисми унинг «амортизацияси»да ўз аксини топади ва шу сабабли «Асосий фондлар» ўрнига «амортизация» (А) суммасини ишлатиш мақсадга мувофиқ бўлади.
И стеъмол қилинган асосий фондларни қайтими (АФи.қ) қуйидагича аниқланади:

Асосий фондлар сиғими эса (АФи.с) қуйидагича аниқланади:

Асосий фондлар рентабеллилиги (АФи.р):

Асосий фондлар самарадорлигини таҳлил қилишда юқорида келтирилган кўрсаткичлар билан бирга қуйидагиларни ҳам ишлатишни тавсия қиламиз.

Ч акана савдода чакана савдо шахобчалари савдо майдонининг ишлатилиш коэффициенти (Кs)

Ушбу кўрсаткич 1 кв.м савдо майдонига қанча чакана товар айланиши тўғри келишини англатади.

Улгуржи савдода омборлар майдони ва улгуржи омбор товар айланиши ишлатилади.
Худди шундай чакана товар айланиши (улгуржи омбор товар айланиши) кўрсаткичлар ўрнига фойда «Ф» ишлатилса, майдонларни рентабеллиги аниқланади.

3.