I – bob. Texnik termodinamika asoslari 1-§. Fanning maqsadi, vazifalari va asosiy tushunchalar termodinamika

8-§ ARALASHMA TARKIBI, HAMDA UNI KOMPONENTLAR KO’RSATKICHLARI ORQALI IFODALASH
Agar aralashmaning tarkibi berilgan va komponentlarining termodinamik xossalari ma’lum bo‘lsa, hamda aralashmaning umumiy bosimi berilgan bo‘lsa, u holda aralashmaning termodinamik xossalarini topish mumkin.
Masalan, aralashma 3 ta komponentdan iborat bo‘lsin. Xar qaysi komponent uchun Klapeyron tenglamasini yozamiz:
р₁v = m₁R₁T
р₂v = m₂R₂T
р₃v = m₃R₃T
bu yerda р₁, р₂, р₃ – komponentlarning parsial bosimlari; v – aralashmaning hajmi; m₁, m₂, m₃ – komponentlarning massalari; Т – barcha komponentlar uchun bir xil bo‘lgan absolyut harorat.
Yuqoridagi ifodalarni qo‘shamiz:
(р₁ + р₂ + р₃ )v = (m₁R₁ + m₂R₂ + m₃R₃ )T
bunda Dalton qonuniga ko‘ra р₁ + р₂ + р₃ = Р bo‘ladi, u holda:
Рv = (m₁R₁ + m₂R₂ + m₃R₃ )T (64)
Рv = mRT (65)
(64) ni (65) ga bo‘lamiz va aralashmaning gaz doimiysini aniqlaymiz:
(66)
yoki
R = g₁R₁ + g₂R₂ + g₃R₃ (67)
ni etiborga olsak,
R = g₁R₁ + g₂R₂ + g₃R₃ = (68)
Aralashmaning solishtirma hajmi:
РV = mRT
dan

bunda
Рv = RT
yoki

Gazning parsial bosimi massaviy ulush orqali Klapeyron tenglamasidan aniqlash mumkin:
(69)
Agar gazning tarkibi hajmiy ulushlarda berilsa, Boyl – Mariott qoninidan foydalanib, parsial bosimni Т – const da quyidagi tenglamadan aniqlanadi:
Р_iV = PV_i ва Р_i = = r_iP (70)
(70) tenglamaga asosan, xar bir gazning parsial bosimi gazlar gazlar aralashmasi umumiy bosimining hajmiy ulushiga ko‘paytmasiga teng. Gazlarning
hajmiy ulushlari maxsus qurilmalar – gazoanalizatorlar yordamida aniqlanadi.