I – bob. Texnik termodinamika asoslari 1-§. Fanning maqsadi, vazifalari va asosiy tushunchalar termodinamika

Entalpiya. Termodinamika I – qonunining entalpiya orqali ifodasi
Sistema ichki energiyasi yig‘indisi u bilan sistemaning bosimi P ning sistema hajmining v ga ko‘paytmasi yig‘indisining kattaligi termodinamik hisoblarda muhim rol o‘ynaydi. Bu kattalik entalpiya deb ataladi va «H» harfi bilan belgilanadi:
H =U + Pv (29)
Entalpiya fanga Kamerling – Onnes taklifiga ko‘ra mashhur olim Gibbs tomonidan kiritilgan. Entalpiyaning fizik ma’nosini aniqlashga doir sxema 4-rasmda keltirilgan. 1 kg modda massasiga to‘g‘ri keladigan entalpiya solishtirma entalpiya deb ataladi. Solishtirma entalpiya «h»harfi bilan belgilanadi va J/kg da o‘lchanadi. Solishtirma massaviy entalpiya uchun quyidagicha yozish mumkin:
h = u + Pv (30)
Yangi funksiya – entalpiya – holat funksiyalari (p , v, u) ga bog‘liq bo‘lgani tufayli, entalpiyani o‘zi ham holat funksiyasi bo‘ladi. Toza modda entalpiyasini ham ichki energiya kabi istalgan ikkita holat parametrining funksiyasi sifatida yozish mumkin:
h = f ( P, T )
Entalpiya holat funksiyasi bo‘lganligidan uning differensiali to‘la differensialdan iborat bo‘ladi:
(31)
Termodinamika birinchi qonuni tengalmasiga quyidagicha o‘zgartirish mumkin:
dq = du + dl = du + Pdv = du + d(Pv) – v dP (32)
bu yerda Pdv = d(Pv) – v dP
yoki
dq = d(u + Pv) – v dP (33)
ya’ni,
dq = dh – v dP (34)
(34) tenglamaga termodinamika 1 – qonunining entalpiya orqali ifodasi deb yuritiladi. (34) ni integrallaylik:
(35)
Agar R – const , dP = 0 bo‘lsa, (34) formula quyidagi ko‘rinishga keladi:
dq_R = dh (36)
Demak, sistemaga o‘zgarmas bosimda berilgan issiqlik faqat entalpiyaning o‘zgarishiga sarf bo‘ladi:
(37)
Entalpiyaning qiymatlari turli xil gazlar, suyuqliklar va bug‘lar uchun texnik adabiyotlarda va ma’lumotnomalarda keltirilgan. Entalpiyadan foydalanib issiqlik va sovutish qurilmalarining issiqlik hisobi bajariladi va termodinamik jarayonlar
tahlil qilinadi.