I – bob. Texnik termodinamika asoslari 1-§. Fanning maqsadi, vazifalari va asosiy tushunchalar termodinamika

8 – rasm. Izotermik jarayonning P-V, T-S diagrammalarda tasvirlanishi.

Politropik jarayon
O‘zgarmas issiqlik sig‘imda sodir bo‘ladigan har qanday ideal gaz jarayoniga politropik jarayon deb ataladi. Politropik jarayonni ifodalaydigan egri chiziqqa politropa chizig‘i deyiladi.
Politropik jarayon ta’rifidan ko‘rinadiki, izoxorik, izobarik, izotermik va adiabatik jarayonlar o‘zgarmas issiqlik sig‘imida sodir bo‘lsa, politropik jarayonning xususiy hollariga aylanadi. Politropik jarayonda issiqlik sig‘imi +  dan -  gacha bo‘lgan oraliqda qiymatlarga teng bo‘lishi mumkin.
Politropik jarayonning issiqligini issiqlik sig‘imi bilan haroratlar farqi ko‘paytmasi orqali aniqlanadi:
q = c_p (t₂ – t₁) va dq = c_p dt (83)
Politropik jarayon tenglamasini termodinamika birinchi qonunining tenglamasi asosida keltirib chiqaramiz:
dq = c_p dT = c_p dT – vdp va dq = c_p dT = c_v dT – pdv
Bu tenglamalardan quyidagini yozish mumkin:

bilan belgilasak,
u holda

Bu tenglamani jarayonning boshi va oxiriga mos ravishda integrallaymiz:

yoki
pvⁿ = const (84)
Hosil bo‘lgan tenglama (84) politropik jarayonning tenglamasi deyiladi. Bunda n – politropa ko‘rsatkichi bo‘lib, issiqlik sig‘imining kattaligiga bog‘liq. Politropik jarayon umumlashtiruvchi jarayon hisoblanadi va asosiy parametrlari orasidagi bog‘liqlik quyidagi formulalar orqali aniqlanadi:

Politropik jarayonning issiqlik sig‘imi:
(85)
Bunda quyidagi hollar bo‘lishi mumkin:
a) izoxorik jarayonda n = ; c_p = c_v;
b) izobarik jarayonda n = 0; c_p = kc_v = c_r;
c) izotermik jarayonda n = 1; c_p = ;
d) adiabatik jarayonda n = k; c_p = 0.
Politropik jarayonda ishchi jism bajaradigan ish quyidagicha aniqlanadi:
(86)
yoki
(87)
Gazning ichki energiyasi o‘zgarishi va politropik jarayonda issiqlik quyidagi formulalar orqali topiladi:
u = c_v(t₂ – t₁) (88)
q = c_p(t₂ – t₁) = c_v (t₂ – t₁) (89)
Politropik jarayonda entalpiya va entropiyaning o‘zgarishi:
i₂ – i₁ = c_p(t₂ – t₁) (90)

yoki