I. B. Shukurov Buxoro tibbiyot instituti bionoorganik, bioorganik va biologik kimyo kafedrasi dotsenti

1.9. Yer ustki qismlari xom-ashyo sifatida ishlatiladigan  

       dorivor o‘simliklar 

Yer  ustki  qismlari  dorivor  mahsulot  beradigan  o‘simliklarga  misol  qilib 

na’matak  (Rosa  L.),  sebarga  (Trifolium  pratense  L.)  va  kiyiko‘tni  (Ziziphora 

pedicellata  Pazij.)  ko‘rsatish  mumkin.  Bu  o‘simliklarning  barchasi  O‘rta  Osiioda 

uchraydi. 

 Sebarga (Trifolium) Dukkakdoshlar - Fabaceae oilasiga mansub, bo‘yi 25-

50  sm  gacha  yetadigan  ko‘p  yillik  o‘t  o‘simlik.  Xalq  tabobatida  sebarganing  yer 

ustki qismlari va guli ishlatiladi. O‘simlik gullagan vaqtda uning yer ustki qismlari 

yoki ayrim gullari yig‘iladi va soya yerda quritiladi. O‘tloq sebargasining yer ustki 

qismlari  tarkibida  C  va  B  guruhidagi  vitaminlar, 

karotinoidlar, 

kumarinlar, 

2,7% 

flavonoidlar 

(trifolin, 

izotrifolin, 

kversetin, 

izokversetin, 

kempferol,  izoramnetin),  4,5%  qandlar,  0,36% 

antotsianlar,  salitsilat  va  boshqa  organik  kislotalar, 

oshlovchi va boshqa moddalar bor. Uning guli va yer 

ustki 

qismlaridan 

tayyorlangan 

qaynatma 

va 

damlamasi  xalq  tabobatida  astma,  ko‘kyo‘tal, 

ko‘krak  qisishi,  kamqonlik,  gipertoniya,  bezgak, 

me’da  yarasi,  kuygan  yerlarni,  xavfli  shishlarni  va 

shamollashni  davolash  uchun  hamda  balg‘am 

ko‘chiruvchi,  siydik  haydovchi  va  antiseptik  dori 

sifatida qo‘llaniladi.