1.8. Yer ostki qismlari xom-ashyo sifatida ishlatiladigan
dorivor o‘simliklar
Yer ostki qismlari dorivor mahsulot beradigan o‘simliklarga misol qilib
yorongul (Geranium collinum Steph.), yetmak (Acanthophyllum CAM) va
otquloqni (Rumex confertus Willd.) ko‘rsatish mumkin. Bu o‘simliklarning
barchasi O‘rta Osiyoda uchraydi.
Yorongul Yoronguldoshlar - Geraniaceae oilasiga mansub, bo‘yi 15-60 sm
ga yetadigan ko‘p yillik o‘simlik. Xalq tabobatida ishlatiladigan yer ostki qismlari
- ildizpoyasi va ildizi kech kuzda, mevasi yetilib to‘kilgandan keyin yoki erta
bahorda kavlab olinadi va quritiladi.
Yorongul ildizpoyasi va ildizida 23,5% gacha oshlovchi va boshqa
moddalar, bargida 29,6-45,7 % vitamin C bor. O‘simlikning yer ostki qismidan
tayyorlangan qaynatma xalq tabobatida ich ketish va boshqa me’da-ichak
kasalliklarini hamda turli qon oqishlarni (tuqqandan keyin qon ketishi, qon
tupurish, ichdan qon ketishi va boshqalarni) to‘xtatish uchun qo‘llaniladi.
Yetmak
Chinniguldoshlar
-
Caryophyllaceae oilasiga mansub, bo‘yi 80 sm
gacha yetadigan ko‘p yillik o‘t o‘simlik. Uning
A. glandilosum Bge., A. gypsophyloides Rgl. va
A. paniculatum deb nomlangan uch turining
ildizi o‘simlik gullab bo‘lgandan keyin kavlab
olinadi
va
quyoshda
quritiladi.
Yetmak
(bo‘ritikan) Acanthophyllum gypsophiloides
turlarining ildizi tarkibida 10-30% triterpen
saponinlar va boshqa moddalar bor. Uning
ildizi balg‘am ko‘chiruvchi vosita sifatida bronxit, nafas yo‘llarining boshqa
kasalliklarida qo‘llaniladi. Undan toza saponinlar olinadi. Bu o‘simlik ildizidan
Do'stlaringiz bilan baham: | 
