I bob. Bitiruv malakaviy ishi yuzasidan tahlillar

Ma’lumotlar bazasi sxemalarini normallashtirish. Normal formalar 1NF va boshqa normal formalar.

1. Ma’lumotlar bazasini normallashtirish

Normallashtirish – bu ma’lumotlarni qo‘shishda, o‘zgartirishda va o‘chirishda eng yaxshi xususiyatlarga ega ikki yoki undan ortiq bo‘laklarga jadvalni bo‘lish. Normallashtirishning asosiy maqsadi ma’lumotlar bazasini olishga qaratilgan bo’lib, unda har bir dalil (fakt) faqat bir joyda uchraydi, ya’ni ma’lumotlar ortib ketmaydi. Bu faqat xotiradan tejamkorlik bilan foydalanish maqsadida qilinmay, balki saqlanayotgan ma’lumotlar orasida qarama-qarshiliklarni bartaraf qilish uchundir ham qo’llaniladi.
Har qanday normallashgan jadval avtomatik ravishda birinchi normal formada, qisqacha 1NF, deb hisoblanadi. Shunday qilib, umuman olganda, “normallashtirilgan” va “1NF da joylashgan ” bitta ma’noni anglatadi. Lekin amaliyotda “normallashtirilgan” atamasi ko’proq tor ma’noda ishlatiladi – “to‘liq normallashtirilgan”, ya‘ni proyektda normallashtirishning hech qaysi prinsipi buzilmayapti degan ma’noda ishlatiladi.
Funksional bog‘liqlik: Berilgan ixtiyoriy vaqtda A maydonning har bir turli qiymatiga mos ravishda albatta B maydonning har bir turli qiymatidan faqat bitta qiymati bo’lsa, jadvalning B maydoni huddi shu jadvalning A maydoniga funksional bog’langan deyiladi. Aytib o’tish lozimki, A va B maydonlar tashkil qiluvchilar bo’lishi mumkin.
To’liq funksional bog’liqlik: B maydon A tashkil qiluvchiga to’liq funksional bog‘liq bo‘ladi, agar u A ga funksional bog‘liq bo‘lsa va A maydonning boshqa qiymatlariga bog‘liq bo‘lmasa.
Ko‘p qiymatli bog‘liqlik: A maydon huddi shu jadvalning B maydonini ko’p qiymatli aniqlaydi, agar A maydonning har bir qiymatiga mos ravishda B maydonning aniqlangan qiymatlari bor bo’lsa.

2. Normal formalar

Birinchi normal forma: Jadval birinchi normal formada deyiladi , qachonki hech bir undagi qator istalgan maydonda bittadan ortiq bo’lmagan ma’noga ega bo’lmasa va birorta kalit maydoni bo’sh bo’lmasa ;
Ikkinchi normal forma: Jadval ikkinchi normal formada deyiladi , qachonki agar u birinchi normal formadagi ifodalarni, maydonlarni qanoatlantiradi va birlamchi kalit bo’lmaganda hamda birlamchi kalitga to’liq funksional qaram bo’lmaganda ;
Uchinchi normal forma: Jadval uchinchi normal formada deyiladi, qachonki u 2NF ning barcha shartlarini qanoatlantirsa va birorta ham uning kalitsiz maydonlari boshqa bir kalitsiz maydonlar bilan bog’liq bo’lmasa;
Boysa-Коdd normal formasi: Jadval Boysa-Kodd normal (BKNF) formasida bo’ladi, agar maydonlar orasidagi har qanday funksional bog’lanish to’liq funksional bog’lanishga ega bo’lsa.
Beshinchi normal forma: Jadval beshinchi normal formada (5NF) bo’ladi, qachonki har bir to’liq dekompozitsiya barcha proeksiyalari mumkin bo’lgan kalitlarni saqlasa. Birorta to’liq dekompozitsiyaga ega bo’lmagan jadval ham beshinchi normal formada (5NF) bo’ladi.
To’rtinchi normal forma: agar to’liq dekompozitsiya ikkita proeksiya birlashmasidan iborat bo’lsa beshinchi normal formaning xususiy holi bo’ladi.
Agar siz ma'lumotlar bazalari bilan ishlashni davom ettiradigan bo'lsangiz, siz normalizatsiya shartlarini eshitdingiz. Ehtimol, kimdir sizdan "Bu ma'lumotlar bazasi normallashtirilganmi?" Deb so'ragan bo'lishi mumkin. yoki "Bu BCNFdami ?" Normallashuv odatda akademiklar uchun vaqt bo'lgan hashamat sifatida chetga suriladi. Biroq, normalizatsiya printsiplarini bilish va ularni kundalik ma'lumotlar bazasi dizayni topshiriqlariga qo'llash haqiqatda hammasi murakkab emas va u sizning DKBB ish faoliyatini sezilarli darajada yaxshilaydi.
Ushbu maqolada normalizatsiya tushunchasini joriy qilamiz va eng oddiy an'anaviy shakllarni qisqacha ko'rib chiqamiz.
Normallashtirish nima?
Normallashtirish ma'lumotlar bazasida ma'lumotlarni samarali tashkil etish jarayoni. Normallashtirish jarayonining ikkita maqsadi mavjud: ortiqcha ma'lumotni yo'q qilish (masalan, bir nechta jadvalda bir xil ma'lumotlarni saqlash) va ma'lumotga bog'liqliklarni mantiqiy (faqatgina jadvaldagi tegishli ma'lumotlarni saqlash). Ularning ikkalasi ham munosib maqsadlardir, chunki ular ma'lumotlar bazasi miqdorini kamaytiradi va ma'lumotlar mantiqiy saqlanishini ta'minlaydi.
Oddiy shakllar
Ma'lumotlar bazalari jamoasi ma'lumotlar bazalari normallashtirilishini ta'minlash uchun bir qator qo'llanma ishlab chiqdi. Ular an'anaviy shakllar deb ataladi va beshdan (beshinchi an'anaviy shakl yoki 5NF) birdan (eng oddiy normalizatsiya shakli, birinchi normal shakl yoki 1NF deb nomlanadi) raqamlanadi. Amaliy ilovalarda tez-tez 4NF bilan birga 1NF, 2NF va 3NF ni ko'rasiz. Beshinchi an'anaviy shakl kamdan kam ko'rinadi va ushbu maqolada muhokama qilinmaydi.
Oddiy shakllar haqidagi muhokamani boshlashdan oldin, ular faqat ko'rsatmalar va ko'rsatmalar ekanligiga e'tibor berish kerak. Vaqti-vaqti bilan, amaliy ish talablariga kutib olish uchun ulardan adashish kerak bo'ladi. Shunga qaramasdan, o'zgarish sodir bo'lganda, sizning sistemangizda yuzaga kelishi mumkin bo'lgan barcha ehtimolliklar va yuzaga kelishi mumkin bo'lgan nomuvofiqliklarni hisobga olish juda muhimdir. Ya'ni, oddiy shakllarni ko'rib chiqaylik.
Birinchi Oddiy formasi (1NF)
Birinchi oddiy shakl (1NF) tashkil etilgan ma'lumotlar bazasi uchun juda muhim qoidalarni belgilaydi:
Xuddi shu jadvalda takroriy ustunlarni yo'q qilish.
Har bir ma'lumotli guruh uchun alohida jadvallar yarating va noyob ustun yoki ustunlar majmui ( birlamchi kalit ) bilan har bir qatorni belgilang.
Ikkinchi Oddiy formasi (2NF)
Ikkinchi oddiy shakl (2NF) takroriy ma'lumotlarni olib tashlash kontseptsiyasiga javob beradi:
Birinchi odatdagi shaklning barcha talablariga javob bering.
Jadvalning bir nechta satrlariga taalluqli ma'lumotlar yig'indisini olib tashlang va ularni alohida jadvallarga joylashtiring.
Chet tugmalari yordamida ushbu yangi jadvallar va ularning salaflari o'rtasida aloqalar yaratish.
Uchinchi Oddiy shakl (3NF)
Uchinchi an'anaviy shakl (3NF) yana bir qadam ham davom etmoqda:
Ikkinchi oddiy shakldagi barcha talablarga javob bering.
Asosiy kalitga bog'liq bo'lmagan ustunlarni olib tashlang.
Boyce-Codd Oddiy formasi (BCNF yoki 3.5NF)
"Uchinchi va yarim (3.5) an'anaviy shakl" deb nomlangan Boyce-Codd Normal Formasi yana bir talabni qo'shib qo'ydi:
Uchinchi an'anaviy shaklning barcha talablariga javob bering.
Har bir determinant nomzod kalit bo'lishi kerak .
To'rtinchi an'anaviy shakl (4NF)
Nihoyat, to'rtinchi oddiy shakl (4NF) bir qo'shimcha talabga ega:
Uchinchi an'anaviy shaklning barcha talablariga javob bering.
Agar 4NFda juda ko'p qimmatli bog'liqliklar bo'lmasa, u holda aloqa mavjud.
Shuni yodda tutingki, bu normallashtirish qoidalari umumiydir. Ma'lumotlar bazasi 2NF da bo'lish uchun avvalo 1NF ma'lumotlar bazasining barcha mezonlarini bajarishi kerak.
Normalizatsiya qilishim kerakmi?
Ma'lumotlar bazasini normallashtirish odatda yaxshi fikr bo'lsa-da, bu mutlaq talab emas. Aslida, normalizatsiya qoidalarini ataylab buzgan holda, yaxshi amaliyot bo'lgan ba'zi holatlar mavjud. Ushbu mavzu bo'yicha batafsilroq ma'lumotni o'qing: Ma'lumotlar bazasini normallashtirish kerakmi?

Ma'lumotlar bazasi normallashtirilganligini tekshirishni istasangiz, ma'lumotlar bazasini birinchi Oddiy shaklga qanday kiritish kerakligini bilib oling .

5.