I боб. Жиноят ҳуқуқи махсус қисми тушунчаси, вазифаси, предмети ва тизими


Фукорларнинг тенг хукуклилигини бузиш


Download 1.56 Mb.
bet93/127
Sana09.02.2023
Hajmi1.56 Mb.
#1182750
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   127
Bog'liq
3-Том. сунгги (2)

Фукорларнинг тенг хукуклилигини бузиш.

Конституциятитуциясининг 18-моддасида «Узбекистон Республикасида барча фукаролар бирхил хукук ва еркинликларга ега булиб, жинси, ирки, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чикиши, эътикоди, шахси ва ижтимоий мавкеидан катъи назар, конун олдида тенглиги белгиланади».


141-модда. Жиноят конунининг шархланаётган моддаси халкаро хукукий хужжатларга тула мувофик келади. Хусусан, фукаролик ва сиёси хукуклар тугрисидаги 26-халкаро хужжатда барча кишиларнинг конун олидида тенглиги ва хар бир кишининг хукуки конун билан химоя килиниши ёзиб куйилган. Шу муносабат билан хар кандай камситиш конун билан таъкикланган булиб, конун барча шахсларнинг ирки, танасиниг рангига, жинсига, тилига, динига, сиёсий ёки бошка этикодларига, миллий ёки ижтимоий келиб чикишига мулкий мавкеига, тугилиши ёки бошка вазиятларга кура камситилишига кура камситилишига карши тенг ва самарали химояни кафолатлаши лозим.
Жиноятнинг бевосита обекти – фукаронинг шахсий хукукларини таргиботи Жиноятнинг предмети булиб фукаронинг нафакат Узбекистон Республикаси Конституциятитуцияси, балки халкаро хужжатда тутилган хукуклари киради.
Объектив жихатдан жиноят фукароларнинг жинси, ирки, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чикиши, шахсий ёки ижтимоий холатидан келиб чиккан холда, хукукларининг бевосита ёки билвосита бузилиши ёки чекланишида намоён булади.
Фукароларнинг хукукларини бевосита ёки билвосита бузиш ёки чеклаш ёхуд фукароларнинг бевосита ёки билвосита имтиёзларини бошкасидан устун куйиш деганда дискриминацияни тушуниш лозим. Яъни муайян бир шахснинг жинси, ирки, миллати, тили, дини, ижтимоий келиб чикиши, шахсий ёки ижтимоий холатидан келиб чиккан холда давлат, жамият, маданий ишлар ёхуд бошка фаолиятда иштирок этиши учн тусик яратиш, ёки уз хукук ва эркинликларидан фойдаланишга ёрдам, имкон бермасликда намоён булади.

Масалан, ишдан бушатиш, руйхатга олишдан бош тортиш, ишга олишда, укишга киришда ирки, жинси, милатидан келиб чикиб ва хоказо. Курилаётган жиноят харакат оркали хам, харакатсизлик оркали хам содир этилиши мумкин.


Харакат оркали содир этилган жиноятга касддан фукароларнинг конуний хукук ва эркинликларидан фойдаланишга тускинлик килиш киради.
Харакатсизлик оркали содир этилган жиноятга эса худи шу хукук ва эркинликлардан фойдаланишга кумак бермаслик киради.
Жиноят фукароларнинг хукукларини жинси эркинликларига зарар етиш ёки етмаслигидан катий назар бузиш ёхуд чеклашнинг бошланган вактидан тугалланган деб топилади.
Жиноятнинг таркиби булиши учун, ирки, миллати, тили, динидан катъий назар фукароларнинг хукук ва эркинликларини ёки имтиёзларини бузиш ёки чеклаш учун харакат ёки харакатсизликнинг узи кифоядир шу сабабдан бу жиноятга нисбатан суикасд истисно килинади.
Субъектив томондан фукароларнинг тенг хукуклийлигини бузиш англанган холда содир этилган жиноятдир. Максад бевосита ёки билвосита булиши мумкин. Бунда килмишнинг аник максади булмаслиги мумкин. Асосийси жиноятнинг сабабидир, яъни айбдорнинг содир этган килмиши жабрлананувчиниг ЖКнинг 141-моддаси 1-кисмида курсатилган вазиятларга таалуқли булиши керак.
Жиноятнинг субъекти – 16ёшга тулган соглом, жисмоний шахс.
Жиноят субъекти лавозимдаги шахс булган холларда содир этилган жиноят зарур булганда (мансаб ваколатини суистеъмол килиш (ЖК 205-модда) хокимият ёки мансаб ваколати доирасидан четга чикиш (ЖК 206-модда) каби белгилар булганида) ЖКнинг тегишли моддаси Махсус кисми билан кушимча равишда квалификация килиш зарур.
Айбдорнинг жинояти агар тенгхукукликнинг бузилиши зурлик ишлатиб содир этилган булса, ЖКнинг 141- моддаси 2-кисми билан квалификация килинади.
Фукароларнинг тенгхукуклигини зурлик ишлатиб бузиш деганда, калтаклаш, дуппослаш, баданга енгил ёки уртача оғир шикаст етказишда ифодаланишини тушунилади.
Ушбу холатда шахсга карши жиноят учун жавобгарликка тортиш учун кушимча квалификация зарур эмас. Огир тан жарохатлари етказилган такдирда айбдорнинг килмиши жиноятлар мажмуи буйича ЖКнинг 141-моддаси 2-кисми ва ЖКнинг 104-моддаси тегишли кисми билан квалификация килинади.




  1. Download 1.56 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   127




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling