I bob. Maktabgacha ta’lim muassasalarida bolalarga ma’naviy tarbiya berishning pedagogik asoslari

BIRINCHI MASALA: O’yinchoq mashina.
Anvar akaning xonadonida 2 nafar o’g’il va 1 nafar qizlari bor edi. Anvar aka maosh olgan kuni bitta o’yinchoq mashina olib keldi va farzandlariga dedi: “O’g’illarim hozircha shu mashina bilan birgalikda o’ynab turinglar, kelguvsi maoshimdan sizlarga yana boshqa o’yinchoqlar olib kelib beraman”.
Bir ozdan keyin Anvar akaning farzandlari mashinani talashib qolishdi. Ularning janjalini kuzatib turgan Anvar aka va uning turmush o’rtog’i Hilola opa bu majoroni qanday hal qilish kerak?
Anvar aka bunday vaziyatda qanday ish tutish kerak?
a) Hoy jim bo’linglar, talashmay o’ynanglar, bo’lmasa yana mashina olib kelmayman!
b) Mashinani o’g’il bolalar o’ynasin, qizim senga boshqa o’yinchoq olib kelib beraman.
v) Mashinani bu yoqqa olib kelib ber, yashirib qo’yaman, hamangga bittadan o’yinchoq to’g’ri keladigan bo’lganda o’ynaysan. Ayasi qaramaysanmi, bolalaring janjallashayapti.
Hilola opa bunday vaziyatda qanday ish tutish kerak?
a) Bolajonlarim dadajoningiz hozircha maoshidan bitta mashina olib kelibdi, yana maosh olganda albatta hammangga yetadigan qilib o’yinchoqlar olib keladi.
b) Astagina borib mashinani olib qo’yibdi va debdi: “Agar o’yinchoqqa talashadigan bo’lsanglar, bu o’yinchoqni ham olib qo’yaman”.
v) Men Sizlardan xafa bo’ldim. Endi dadangizga aytaman, hyech qachon sizlarga o’yinchoq olib kelib bermaydi.
Tahlil: Birinchi holat. Anvar aka o’yinchoq mashina olishdan oldin bir o’ylab ko’rish kerak edi. Bunga sabab oilada 3 nafar farzand, ular ichida qiz bola ham bor. Anvar aka oiladagi farzandlarining ko’proq qismi o’g’il farzandlar ekanligini e’tiborga olib bu ishni qilgandir, ammo farzandlar orasida qo’pol munosabatlar (mashinani talashib qolish va natijada ular og’zidan so’kinish yoki yoqalashib ketishi holatlari) ning paydo bo’lishi ham yaxshi holat emas. Chunki farzandlar orasidagi so’kinish yomon illat yoki ular bir – biriga mashinani otib yuborib tan jarohati olish holatlari ham uchrab qolish mumkin. Eng achinarlisi bunday farzandlar tarbiyasida salbiy holatlar yuz beradi va ular ma’naviy jihatdan yetuk bo’la olmaydilar.
Ikkinchi holat. Anvar akaning o’yinchoq mashina olib kelganini ko’rgan Hilola opa darrov hushyor tortish kerak edi va “bu mashinaga farzandlari talashib qolsa, ular o’rtasidagi iliqlik yo’qoladi-ku”, - deb o’ylash kerak edi va Anvar akaga: “bu o’yinchog’ingizni yanagi maoshingizgacha bolalaringizga bermay turaylik, keyingi maoshingizdan qolgan farzandlarimizga ham yetadigan o’yinchoq olib kelganingizdan keyin, hammasini birdan hursand qilamiz”, deyish kerak edi. Yoki oiladagi farzandlarini to’plab quyidagi fikrni ham ayta ham bo’lar edi: “Bolalarim dadajoningiz bugun maosh olibdi va hozircha bittagina o’yinchoq mashina olibdi, keyingi maoshidan yana sizlarga o’yinchoqlar olib kelar ekan. Agar urushmasdan, talashmasdan o’ynaymiz deb va’da bersalaring o’yinchoqni beramiz, agarda bunday va’dani bera olmasalaring, o’yinchoqni dadajoningizning yanagi maoshigacha, ya’ni o’yinchoqlarni hammaga yetadigan qilib olib kelmaguncha yashirib qo’yamiz”.
Ushbu mazmundagi masalani guruhni ikkiga bo’lib olib, kichik guruhlar hosil qilib, ularning navbatma – navbat fikrini eshitish ham yaxshi natija beradi.
Mashg’ulot oxiridagi xulosangizda bolalar o’rtasidagi intiboqlik narsani o’rtada baham ko’rish ijobiy xislat ekanligini va qo’pollik esa yomon illat ekanligi o’qtirilsin.