I боб. Мавзу: давлат ва ҳУҚУҚ назарияси фанинингпредмети ва методлари


субъектив хукук- бу имконият даражасидаги хулкнинг куриниши (чегаравий)


Download 0.81 Mb.
bet46/106
Sana20.06.2023
Hajmi0.81 Mb.
#1630776
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   106
Bog'liq
Davlat xuquq nazariyasi

субъектив хукук- бу имконият даражасидаги хулкнинг куриниши (чегаравий)

субъектив хукук- бу мумкин булган хулк, яъни унинг ташувчиси учун хар доим танлаш имконияти мавжуд: маълум тартибда харакат килиш ёки килмаслик;

  1. Тахлил килинаётган хукукнинг мазмуни хукук нормалари ва юридик фактлар томонидан урнатилади.

  2. Субъектив хукукнинг амалга оширилиши бошка (2-чи) томоннинг мажбуриятлари билан таъминланади; баъзи холларда 2-чи томоннинг бу мажбурияти субъектив хукукни бузувчи харакатларидан сакланишини такозо этса, баъзи бошка холларда эса аксинча, яъни у шахс томонидан олинган мажбуриятларини бажарилишини такозо этади.

  3. Субъектив хукук ваколатли шахсга унинг манфаатларини кондириш учун берилади.;

  4. Ушбу хукук (с.х.) нафакат имконият (ёки юридик чоралар) дан, балки ваколатли шахснинг юридик ёки фактик хулкидан иборат булади.

Субъектив хукук – мураккаб ходиса булиб, уз ичига бир катор хукукий ваколатларини камраб олади. Буларга:



  1. Шахсий фактик харакатларга нисбатан булган хукук (хукук объектининг ижобий хусусиятларидан фойдаланишга йуналтирилган хукук харакатлар); мулкдор уз нарсасини уз урнида ишлатилиши.

  2. Юридик харакатларга нисбатан булган хукук (юридик карорни кабул килиш (мулкдорнинг уз нарсасини олиб куйиши, сотиши, совга этиши ва х.к.).

  3. Талаб килиш хукуки (иккинчи томондан уз мажбуриятларини бажарилишини талаб килиш, яъни бегона харакатлар нисбатан талаб килиш хукуки. Карз берувчининг карз олувчидан карзини кайтаришни т.к.).

  4. Куч ишлатишга мойиллик хукуки (прятязание) (яъни мажбуриятли шахсга нисбатан унинг томонидан ушбу мажбуриятни бажаришига каратилган хукукий харакатлар).

Юридик мажбуриятлар – бу ваколатли шахснинг манфаатларидан келиб чикиб, мажбурият олган шахсга каратилган ва давлатнинг мажбурлов куч томонидан бажарилиши мумкин булган зарурий хулкий харакатлар ёки юриш – туришдир (чора-тадбирлар).


ЮМ – бу ХМ иштирокчиларнинг тегишли хукукий нормага асосан узларининг бурчи булган харакатни амалга оширишлари ва муайян харакатларни содир этишдан узларини тийишларидир.
Юридик мажбуриятларнинг куйидаги мажбуриятлари мавжуд:

  1. Бу зарур хулкий чоралардир;

  2. У хукук нормалари талабларига кура ёки юридик фактлар асосида урнатилади;

  3. Бу мажбурият ваколатли томоннинг (шахс, жамият, давлат) манфаатларини кузлаб урнатилади;

  4. Мажбурият – нафакат мажбурий хол булибгина колмасдан, балки у мажбурият олган шахснинг реал фактик хулкидир;

  5. Мажбуриятга эга шахснинг олдида танлаш имконияти булмайди (бажариш ва бажармаслик мажбуриятлари уртасида). Юридик мажбуриятни бажармаслик ёки уни тула бажармаслик хукукни бузиш хисобланади, давлат томонидан чоралар куришни такозо этади.

Юридик мажбуриятлар 3 та асосий шаклга эга:



  • Такикланган харакатлардан узини тутиш (пассив хулк);

  • Муайян (конкрет) харакатларни содир этиш (актив хулк);

  • Ташкилий, мулкий ва шахсий характерга эга булган хукуклардан чегараланиш (каноатланиш)лик.

Шундай килиб субъектив хукук ва мажбуриятлар бир – бири билан узликсиз богликдир. Яъни хеч бир субъектив хукук йукдирки, у мажбурият билан таъминланмаган булса, ва аксинча, хеч бир мажбурият йукки, у хукукка мос келмайдиган.






  1. Download 0.81 Mb.

    Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   106




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling