42-§. KINETIK ENERGIYA Jism tezligining o‘zgarishida bajarilgan ish Stol ustida turgan m massali jism F kuch ta’sirida ishqalanishsiz harakat-
lanib, a tezlanish olsin (134-rasm). t vaqt ichida jismning erishgan tezligi:
υ = at. (1)
Shu vaqt ichida jismning bosib o‘tgan yo‘li quyidagicha ifodalanadi:
2
at 2
s =
. (2)
(1) formulani t = υ /a shaklda yozib, uni (2) formuladagi t vaqt o‘rniga
qo‘yamiz va jism bosib o‘tgan yo‘lning quyidagi ifodasini hosil qilamiz:
2a υ 2
s =
(3)
.
Nyutonning ikkinchi qonuniga binoan jismga ta’sir etgan kuch:
F = ma. (4)
(3) va (4) formulalardan foydalanib, bajarilgan ishni topamiz:
A = Fs = ma yoki A = 2
m υ 2
2a υ 2
(5)
Bu formula m massali tinch turgan jism υ tezlikka erishishi uchun bajarilgan ishni ifoda-
laydi.
134-rasm.υ tezlikka erishgan
sharchaning kinetik energiyasi
→
υ m s F →
156
Saqlanish qonunlari
Agar m massali jismning boshlang‘ich tezligi υ 1
bo‘lsa, uning tezligini
υ 2
ga oshirish uchun bajariladigan ish:
2
mυ 1
2
A = 2
mυ 2
2
–
(6)
Kinetik energiyaning o‘zgarishi (5) formula, shuningdek, tezlik bilan harakatlanayotgan m massali jism-
ning kinetik ener giyasini ham ifodalaydi, ya’ni:
2
mυ 2
E k
=
(7)
