I-bob. Opera janrining rivojlanish tarixi

Katta opera (opera seria - italyancha, trag "edie lyrique, keyinchalik grand-op" davri - fransuz), yarim komiks (yarim seriya),hajviy opera (opera-buffa - italyancha, op "era-comique - fransuzcha, Spieloper - nemischa),romantik opera, romantik syujetda.
Komik operada, nemis va frantsuz tillarida musiqiy raqamlar o'rtasida dialogga ruxsat beriladi. Masalan, dialog kiritilgan jiddiy operalar ham bor. Betxovenning "Fidelio", Cherubinining "Medeyasi", Veberning "Sehrli otishma"si.
Bolalar uchun operalar (masalan, Benjamin Brittenning operalari - "Kichik mo'ra", "Nuhning kemasi", Lev Konovning operalari - "Qirol Met birinchi", "Asgard", "Xunuk o'rdak", "Kokinvakasu" ).
Opera elementlari
Opera - bu turli xil san'at turlarini bitta teatr harakatida birlashtirgan sintetik janr: drama, musiqa, tasviriy san'at (to'plamlar, liboslar), xoreografiya (balet).Opera jamoasiga quyidagilar kiradi: solist, xor, orkestr, harbiy orkestr, organ. Opera ovozlari: (ayol: soprano, mezzo-soprano, kontralto; erkak: kontratenor, tenor, bariton, bas). Opera asari aktlar, rasmlar, sahnalar, raqamlarga bo'linadi. Aktlardan oldin prolog, opera oxirida epilog mavjud.
Opera asarining qismlari - rechitativlar, ariososlar, qo'shiqlar, ariyalar, duetlar, triolar, kvartetlar, ansambllar va boshqalar. Simfonik shakllardan - uvertura, kirish, intermitsiyalar, pantomima, melodrama, kortejlar, balet musiqasi.
Qahramonlarning personajlari yakka raqamlarda (ariya, arioso, arietta, kavatina, monolog, ballada, qo'shiq) to'liq namoyon bo'ladi. Rechitativ operada turli funktsiyalarni bajaradi - musiqiy intonatsiya va inson nutqining ritmik takrorlanishi. Ko'pincha, u (syujet nuqtai nazaridan va musiqiy jihatdan) alohida to'liq raqamlarni bog'laydi; ko'pincha musiqiy dramaning samarali omili hisoblanadi. Operaning ayrim janrlarida, asosan, kulgili janrlarda, odatda, dialoglarda rechitativ oʻrniga soʻzlashuv nutqi qoʻllaniladi.
Musiqiy ansambl (duet, trio, kvartet, kvintet va boshqalar) sahna dialogiga, operadagi dramatik spektakl bosqichiga mos keladi, uning o'ziga xosligi konfliktli vaziyatlarni yaratishga, nafaqat uning rivojlanishini ko'rsatishga imkon beradi. harakat, balki belgilar va g'oyalar to'qnashuvi. Shuning uchun ansambllar ko'pincha opera spektaklining eng yuqori cho'qqisida yoki so'nggi daqiqalarida paydo bo'ladi.
Operadagi xor turlicha talqin qilinadi. Bu asosiy hikoya chizig'iga aloqador bo'lmagan fon bo'lishi mumkin; ba'zan sodir bo'layotgan voqealarni sharhlovchining bir turi; uning badiiy imkoniyatlari xalq hayotining monumental suratlarini ko'rsatish, qahramon va omma o'rtasidagi munosabatlarni ochib berishga imkon beradi (masalan, M. P. Mussorgskiyning "Boris Godunov" va "Xovanshchina" xalq musiqa dramalarida xorning roli).
Operaning musiqiy dramasida orkestr muhim o'rin tutadi, simfonik ekspressiv vositalar obrazlarni to'liqroq ochishga xizmat qiladi. Opera shuningdek, orkestrning mustaqil epizodlari - uvertura, intermit (alohida aktlarga kirish) ni o'z ichiga oladi. Opera spektaklining yana bir komponenti - plastik tasvirlar musiqiy tasvirlar bilan birlashtirilgan balet, xoreografik sahnalar.
Buff opera — italyan komik (hazilmutoyiba) operasi. Hajmi kichikligi, oʻzgarishlarga boy mazmuni, qahramonlarining kulgili va jonli harakatlari, musiqa uslubining milliy qoʻshiqchilik an’analariga yaqinligi bilan ajralib turadi. Ilk namunalari operaseria ("jiddiy opera")ning ikki parda oʻrtasidagi intermediya tarzida ijro etilgan. 18-asrning 30- yillarida J. Pergolezi (1710—36) ijodida paydo boʻlgan. Keyinchalik N. Pichchini, J. Paiziyello, D. Chimaroza va boshqa ijodida rivoj topgan. Buff opera uslubi 19-asrmusiqasida (J. Rossini, "Sevilya sartaroshi" va boshqalar), 20-asr opera san’atida (S. Prokofev, "3 apelsinga muhabbat" va boshqalar) ham oʻz aksini topgan. Oʻzbekistonda Buff opera an’analari negizida S. Yudakov "Maysaraning ishi" — ilk oʻzbek komik operasini yozgan.