I bob. “Ufq” trilogiyasi haqida said Ahmadning hayoti va ijodi

1.2 “Ufq” romanidagi etika kategoriyalarining namoyon bo’lishi
“Ufq” qissasida axloqiylikning o’rni nihoyatda beqiyosdir. Shuning uchun bu asar xalqimiz hayotida katta ahamiyatga egadir. Quyidagi kategoriyalar misolida buni ko’ramiz:
Burch – Muhim mezoniy tushuncha - burch. Burch, mohiyatan, jamiyat, davlat va shaxslarga nisbatan muayyan individdagi munosabat, ular oldidagi majburiyat. U, yuqorida aytganimizdek, vijdon, e’tiqod, mas’uliyat kabi tushunchalar bilan mustahkam bog‘liq. Umuman, hayotda insonning har bir xatti-harakati zamirida burch tushunchasi - burchga sadoqat yoki xiyonat yotadi.
Burchga xiyonat masalasida biz asar bosh qahramonlaridan biri Ikromjonni olishimiz mumkin. Asarda burchni vatan oldidagi burchga bog`lab tasvirlaymiz, Ikromjon dastlab, kanal qazilishiga va jahon urushida ishtiroki tufayli o`z burchini bajaradi. Ikromjon urushdan bir oyog`idan ayrilib qaytadi shundaybo`lishiga qaraay u vatan oldidagi burchini unutmaydi.
Asarda burchga xiyonat o`rnida Tursunboyni olishimiz mumkin u urushdan qochib vatan oldidagi xizmatdan bosh tortadi,va shunchalik manqurtga aylanib qoladiki, hattoki onasining dafn marosimiga ham kelmaydi va ota-ona oldidagi burchini ham bajarmaydi.
Adolat. Axloqshunoslikning yana bir asosiy tushunchasi - adolat. Uning ezgulik va yovuzlik hamda yaxshilik va yomonlikdan asosiy farqi shundaki, adolatning o‘zi biror-bir qadriyatni anglatmaydi, lekin qadriyatlar orasidagi nisbatni belgilaydi, ularni baholash maqomiga ega. Shu bois unda jamiyatni tartibga soluvchilik xususiyati bor; unda ham axloqiy, ham huquqiy talablar mujassamlashgan. Biz “Ufq” romanida adolatni qay yo’sinda ko’rishimiz mumkin? Bunda adolat bormi o’zi? Albatta bu o`rinda Muallif asarda judayam yaxshi bir masalaga adolatli javob beradi:bu masala o`zbek xalqiga xos kechirimlilik edi. Asarda Ikromjon urusg tufayli yigitlik vazifasini bajara olmagano`g`li Tursunboyni odamlarning gap- so`zlariga e`tabor qaratmay kechiradi va o`z otalik vazifasidan keib chiqib adolatli qaror qabul qiladi.²