I. Kirish II. Asosiy qism. Shifrlash tarixi haqida

k00 ,k10 ,k20 , k30 ,k01 , k11, k21, k31, k02 , k12 , k22 , k32 , k03 , k13 , k23 , k33 .

Shifrlash kaliti holat jadvali

Shuningdek, AES shifrlash algoritmi raundlar soni N_r , kirish bloklar oʻlchami N_b va kalit uzunligi N_k larga bogʻliq holda quyidagi jadvalga mos holda qoʻllaniladi.

Shifrlash kaliti uzunliklari

Raund akslantirishlari. Har bir raund shifrlash jarayonlari quyida keltirilgan toʻrtta akslantirishlardan foydalanilgan holda amalga oshiriladi.

1. 
   SubBytes – algoritmda qayd etilgan 16x16 oʻlchamli jadval asosida baytlarni almashtirish, yaʼni S -blok akslantirishlarini amalga oshirish;
   

2) ShiftRows – algoritmda berilgan jadvalga koʻra holat baytlarini siklik surish;

3) MixColumns – ustun elementlarini aralashtirish, yaʼni algoritmda berilgan matritsa boʻyicha akslantirishni amalga oshirish;

4) AddRoundKey – raund kalitlarini qoʻshish, yaʼni bloklar mos bitlarni XOR amali bilan qoʻshish.

Deshifrlash jarayoni esa shifrlash jarayonida foydalanilgan Sub Bytes(), ShiftRows(), MixColumns () va AddRoundKey( ) almashtirishlariga mos ravishda teskari:

-invSub Bytes(),

- invShiftRows(),

- invMixColumns (),

- AddRoundKey()

almashtirishlar mavjud boʻlib, bunday holat qaralayotgan simmetrik shifrlash algritmining apparat-texnik qurilmasini yaratishda muhim omillardan hisoblanadi.

Xulosa

Xulosa qilib aytganda biz bu malumotlardan qadimgi shifrlash uslublari har-xil jadvallarga asoslangan bo‘lib, bu jadvallar ma'lumotlar matnidagi alfavit belgilarining ma'lum tartibdagi o‘rin almashtirishlarini ifodalovchi oddiy amallardan iborat bo‘lgan. Bunda kalit vazifasini jadvalning o‘lchami, alfavit belgilarining almashtirilishini taminlovchi biror aniq jumla yoki jadvalning o‘rin almashtirishlarini tartiblovchi alohidalik xususiyati va shu kabilar o‘tagan.

Hozirgi kunga kelib esa kriptografik apparat-dasturiy vositalar asosida esa axborot-kommunikatsiya tizimlarida elektron maʼlumot almashinuvini himoya qilish zamonaviy axborot xavfsizligining asosiy yoʻnalishlaridan biridir. Kriptobardoshli sanalgan apparat-dasturiy vositalardan axborot xavfsizligini taʼminlashda foydalanish samarali usullardan biridir. Ushbu ma’lumotlar asosida esa quyidagi natijalar olindi:

1. Kriptografik himoya vositalarga qoʻyilgan talablar asosida kriptografik dasturiy, apparat va apparat-dasturiy vositalar ishlash prinsipi tahlil etildi, xususiyatlari .

2. Hozirgi kunda yetakchi sanalgan kriptografik apparat-dasturiy himoya vositalari ishlab chiqaruvchi kompaniyalar himoya vositalari koʻrib chiqildi va tahlil etildi.

3. Kriptografik apparat-dasturiy vositalarda dasturiy qism sifatida foydalanilgan kriptografik tizimlar tahlil etildi va ularning bardoshli parametrlari o’rganildi.

4. Ko’rilgangan shifrlash algoritmlarning bardoshligi tahlil qilinib, ushbu parametrlar asosida tizimning kriptobardoshligini qanday ekanligi ko’rildi.

Bu standartlar boshqa standartlarga qaraganda o`zining kriptoturg`unligi bilan ajralib turadi. Unda foydalanilgan matematik amallarning murakkablik darajasi uning turg`unligini yanada oshiradi. Buni foydalanuvchi ma`lumotini yuborishda qo`llashni maslahat beraman. Chunki bu algaritimda shifrlangan ma`lumotlar hujumlarga bardoshliligi yuqori.

Foydalanilgan Adabiyotlar:

1. 
   Axborotni kriptografik himoyalashning apparat-dasturiy vositalari tadqiqi. QURBONOV XURSHID ABDIRAUPOVICH. Toshkent-2013
   
2. 
   http://library.ziyonet.uz/ru/book/21584
   
3. 
   https://uz.atomiyme.com/malumotlarni-shifrlash-uchun-algoritmlar-simmetrik-shifrlash-usullari-rsa-shifrlash-algoritmi-des-shifrlash-algoritmi-shifrlash-algoritmi-tanlang/
   
4. 
   https://www.google.com/search?q=aes+shifrlash+algoritmi&oq=AES+&aqs=chrome.1.69i57j0i67j0l6.3308j0j7&sourceid=chrome&ie=UTF-8