I kirish korxona moliyasini tashkil etish tamoyillari Tashkilotdagi moliyaviy ishlar. II. Asosiy qism

2.3 Korxona moliyasining asoslari
Moddiy ishlab chiqarish sohasi korxonalarida yaratilgan jami ijtimoiy mahsulotning birlamchi taqsimlanishi (c+V+m) sarflangan ishlab chiqarish vositalarini almashtirish fondiga (c), ishchilarga toʻlanadigan ish haqi fondiga amalga oshiriladi. va ortiqcha mahsulot (t).
Bu tashkilotlar (korxonalar) moliyasining ijtimoiy ahamiyatini (rolini) ta'minlaydi, bu quyidagilarda namoyon bo'ladi:
A) davlat tomonidan jamlangan va u tomonidan turli ijtimoiy ehtiyojlarni moliyalashtirish uchun foydalaniladigan moliyaviy resurslar asosan tashkilotlar (korxonalar) moliyasi hisobidan shakllanadi;
b) tashkilotlarning moliyasi tovarlar va xizmatlarga bo'lgan talabni qondirishga qaratilgan ishlab chiqarish jarayonining uzluksizligini ta'minlash uchun moliyaviy asosni tashkil qiladi;
v) tashkilotlar moliyasi yordamida jamiyatni ijtimoiy rivojlantirish vazifalari iste'mol ehtiyojlari uchun resurslarni shakllantirish orqali markazlashtirilmagan tarzda amalga oshiriladi;
d) korxonalar moliyasi yordamida ishlab chiqarilgan mahsulotni takror ishlab chiqarish tartibga solinadi, kengaytirilgan takror ishlab chiqarish ehtiyojlari iste'mol va jamg'arish uchun ajratilgan mablag'lar o'rtasidagi optimal nisbat asosida moliyalashtiriladi;
e) tashkilotlarning moliyasi bozor iqtisodiyoti sharoitida tarmoq nisbatlarini tartibga solish uchun ishlatiladi;
f) tashkilotlarning moliyasi uy xo'jaliklarining pul jamg'armalaridan ularni jismoniy shaxslar tomonidan chiqarilgan foydali moliyaviy vositalarga investitsiya qilish imkoniyatini berish orqali foydalanish imkonini beradi.
Korxonalarning o'z faoliyatida moliyaning roli ularning yordami bilan quyidagilar amalga oshirilishida namoyon bo'ladi:
Mablag'larning individual aylanishiga xizmat ko'rsatish, ya'ni. qiymat shakllarini o'zgartirish. Bunday muomala jarayonida qiymatning pul shakli tovar shakliga aylanadi, ishlab chiqarish jarayoni va tayyor mahsulot sotilgandan so‘ng esa qiymatning tovar shakli yana o‘zining dastlabki pul shaklida paydo bo‘ladi. tovarlarni, mahsulotlarni, ishlarni, xizmatlarni sotishdan tushgan tushumlar shakli);
sotishdan tushgan tushumlarni moddiy xarajatlar, shu jumladan amortizatsiya, ish haqi fondi (shu jumladan byudjetdan tashqari jamg‘armalarga ajratmalar) va foyda ko‘rinishidagi sof daromadni qoplash fondiga taqsimlash;
byudjetga to'lovlar bo'yicha sof daromadni (foyda solig'i) va korxona ixtiyorida qolgan foydani ishlab chiqarish va ijtimoiy rivojlantirish uchun qayta taqsimlash;
korxona ixtiyorida qolgan foydadan (sof foyda) iste’mol, jamg‘arish, zaxira fondini shakllantirish, dividendlar to‘lash, o‘tgan va hisobot davrlaridagi zararlarni qoplash, xayriya maqsadlarida foydalanish;
pul mablag'larining individual aylanishi jarayonida moddiy va pul resurslarining harakati o'rtasidagi yozishmalarga rioya etilishini nazorat qilish, ya'ni. likvidlik holati, to'lov qobiliyati, korxonaning tashqi moliyalashtirish manbalaridan moliyaviy mustaqilligi uchun.
Korxonalar moliyasini tashkil etish tamoyillari. Tashkilot (korxona) moliyasini zamonaviy tashkil etish quyidagi tamoyillarga asoslanadi: iqtisodiy mustaqillik; o'zini-o'zi ta'minlash va o'zini o'zi moliyalashtirish; javobgarlik; faoliyat natijalariga qiziqish; rejalashtirish; moliyaviy zaxiralarni ta'minlash; moslashuvchanlik va manevr qobiliyati; moliyaviy-xo'jalik faoliyati ustidan nazoratni amalga oshirish.
Iqtisodiy mustaqillik tamoyili shuni ko'rsatadiki, korxona tashkiliy-huquqiy shaklidan qat'i nazar, o'z xo'jalik faoliyatini, moliyalashtirish manbalarini va foyda olish uchun mablag'larni investitsiya qilish yo'nalishlarini mustaqil ravishda belgilaydi. Zamonaviy sharoitda tashkilotlarning tijorat va investitsiya faoliyati sohasidagi huquqlari sezilarli darajada kengaytirildi. Shunday qilib, korxonalar o'z faoliyatini mustaqil ravishda rejalashtirishadi, ishlab chiqarish hajmini, mahsulot (sotilgan xizmatlar) nomenklaturasini, ularning xarajatlarini, moliyalashtirish manbalarini, aktivlar, majburiyatlar hajmi va tarkibini belgilaydilar, sotilgan mahsulotlarga narxlarni mustaqil ravishda belgilaydilar va hokazo.
O'z-o'zini ta'minlash va o'zini o'zi moliyalashtirish tamoyili ikki tomonlama xususiyatga ega. O'z-o'zini ta'minlash korxonaning ishlashini ta'minlaydigan mablag'lar to'lashi kerakligini anglatadi, ya'ni. sarflangan xarajatlarni qoplash va rentabellikning minimal darajasiga mos keladigan daromadni ta'minlash. O'z-o'zini moliyalashtirish mahsulot ishlab chiqarish va sotish xarajatlarini qoplash, shuningdek, asosiy fondlar va aylanma mablag'larni qayta ishlab chiqarish (ya'ni ishlab chiqarishni rivojlantirish) uchun o'z mablag'larining ustunligini anglatadi.
Bozor iqtisodiyoti sharoitida korxonalar moliyaviy munosabatlarining ma'lum bir qismi davlat tomonidan tartibga solinadi, shuning uchun ham xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning moliyaviy resurslarni shakllantirish jarayonida to'liq moliyaviy mustaqilligi haqida gapirib bo'lmaydi. Bular, masalan, turli tashkiliy-huquqiy shakldagi korxonalar uchun ustav va zahira kapitalini shakllantirish hajmi va tartibi, aktsiyalarni joylashtirish va sotib olish tartibi, xususiylashtirish, tugatish, bankrotlik, moliyaviy mablag'larni shakllantirish va taqsimlashning ayrim standartlari. resurslar (amortizatsiya ajratmalari, soliq solish ob'ektlari va stavkalari va boshqalar).
Hozirda barcha korxona va tashkilotlar ham bu tamoyilni to‘liq joriy eta olmayapti. Shunday qilib, xalq xo'jaligining bir qator tarmoqlarida iste'molchi uchun zarur bo'lgan mahsulotlar ishlab chiqariladi, bu esa korxonaning etarli rentabelligini ta'minlay olmaydi. Shahar yoʻlovchi transporti, uy-joy kommunal xoʻjaligi, qishloq xoʻjaligi, mudofaa sanoati, qazib oluvchi sanoat korxonalari shular jumlasidandir. Bunday korxonalar byudjetdan turli shartlarda qo'shimcha mablag' oladi.
Javobgarlik printsipi korxonalarning moliyaviy-xo'jalik faoliyatini olib borish va natijalari uchun ma'lum bir javobgarlik tizimining mavjudligini anglatadi. Ushbu tamoyilni amalga oshirishning moliyaviy usullari tashkiliy-huquqiy shaklga qarab alohida tashkilotlar (korxonalar), ularning rahbarlari va xodimlari uchun farq qiladi. Bunday holda, javobgarlik shakllari boshqacha bo'lishi mumkin, ammo asosiylari individual va jamoaviydir.