I. T. Pаlvаnоv kоnstitutsiyaviy huquq

KОNSTITUTSIYAVIY HUQUQ
64
65
Inson huquqining milliy yurisdiksiya ta’siriga olinganligi unga 
nisbatan huquqiy munosabatlar vujudga kelganligini bildiradi. 
Inson huquqi bilan bog‘liq vujudga kelgan va vujudga kelishi 
mumkin bo‘lgan munosabatlarning aksariyat qismini inson 
huquqi qonunchilik tarmog‘i tartibga soladi.
Inson huquqi - butun insoniyatning orzu-umidlarini 
o‘zida jamlagan keng qamrovli tushunchadir. Inson huquqi 
to‘g‘risidagi qonunchilik - inson va fuqarolarning huquqlari, 
manfaatlari, erkinliklari va majburiyatlari haqidagi normalar 
majmuyidir. Bu normalar majmuyi inson huquqi bo‘yicha 
xalqaro hujjatlar va milliy qonunlarda o‘z ifodasini topadi.
Insonning huquq va burchlari o‘zi yashaydigan davlatdagi 
butun ijtimoiy normalar (masalan, urf-odat, odob, an’analar, 
jamoat normalari, huquqiy normalar va boshqalar) bilan 
belgilanadi. Insonning huquq va erkinliklari bitta huquq 
sohasining emas, balki barcha huquq sohalarining normalari 
bilan tartibga solinadi. Bu jarayonda Konstitutsiya asosiy o‘rin 
egallaydi.
Inson huquqi tushunchasi xususida gapirganda, «inson 
huquqi», «shaxs huquqi» va «fuqaro huquqi» kabi iboralarning 
mazmuniga to‘xtalib o‘tish lozim. «Inson huquqi» va «fuqaro 
huquqi» iboralarini qo‘llash nisbatan to‘g‘ri yondashuvdir, 
chunki «inson huquqi» dеganda, qonun normalarida 
o‘rnatilgan odamlarning ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy ehtiyojlarini 
qondirishni belgilaydigan, o‘rnatadigan va ta’minlaydigan 
axloqiy yurish-turish qoidalari yig‘indisi nazarda tutiladi.
«Fuqaro huquqi» dеganda esa, shu davlatning a’zosi bo‘lgan 
insonlarga davlat tomonidan taqdim etilgan va normativ-
huquqiy hujjatlarda belgilab qo‘yilgan yurish-turish qoidalari 
yig‘indisi tushuniladi.
Inson huquqi - bu jamiyatning muhim ijtimoiy 
hodisasi hisoblanib, shaxs, jamiyat va davlatning o‘zaro 
munosabatlarini tartibga solib turuvchi normativ me’yorlar