I. T. Pаlvаnоv kоnstitutsiyaviy huquq

5-§. O‘zbekiston Respublikasida referendum 
va uni o‘tkazish tartibi.
Referendum  insoniyat  o‘ylab  topgan  saylov  singari 
demokratiyaning  yaqqol  ifodasi,  uni  amalga  oshirishning 
vositasidir.  U  baynalmilal  atama  bo‘lib,  umumxalq  ovozi 
ma’nosida  ishlatiladi.  Referendumning  jamiyat  hayotidagi 
muhim  o‘rni,  uni  Konstitutsiyamizda  alohida  moddada 
belgilanganida  ham  ko‘rish  mumkin.  Konstitutsiyaning 
tarqatish  erkinligidan)  foydalanadi.  Saylovlarda  erkinlik 
faqat  ovoz  berishda  emas,  saylovning  barcha  tadbirlarida 
(tashviqot  ishlari  olib  borishda,  o‘z  nomzodini  ko‘rsatishga 
rozilik  berishda,  kuzatuvchilar,  vakillar,  saylov  komissiyalari 
tarkibida ishtirok etishga roziligi) amal qilgandagina haqiqiy 
erkinlik hisoblanadi.
O‘zbekistonda  saylov  tadbirlarida,  ovoz  berishda  ishtirok 
etmaslik  uchun  ta’qib  qilinmaydi,  aksincha,  fuqarolarning 
saylov  erkinligi  boshqa  erkinliklari  kabi  sud  tomonidan 
himoya  qilinadi.  Saylov  erkinligining  buzilishlari  uchun 
tegishli jazolar belgilangan.
Saylovlarning  xalqaro  standarlaridan  yana  biri  - 
saylovlarning  adolatlilik  xarakteriga  ega  bo‘lishidir. 
Saylovlarda adolatning namoyon bo‘lishi, avvalo, O‘zbekiston 
saylov huquqining demokrativligidan kelib chiqadi. Adolatlilik 
saylovlarning  umumiy,  teng,  yashirin  ovoz  berish  orqali 
o‘ishida ta’minlasa, o‘z navbatida, adolatlilik shu prinsiplarning 
to‘la namoyon bo‘ishiga, ro‘yobga chiqishiga, foydali bo‘lishiga 
ijobiy  ta’sir  qiluvchi  holatdir.  Aktiv  saylov  huquqi  voyaga 
yetgan  fuqarolarning  (qonundagi  istisnodan  tashqari) 
ortiqcha  cheklashlarsiz  saylov  huquqiga  ega  bo‘lishi  adolat 
natijasidir. Saylovchilarni, shuningdek, saylov ishtirokchilarini 
barcha masalalarda tengligi, hech kim imtiyozga ega emasligi, 
saylov  huquqlarining  samarali  himoya  qilish  mexanizmi 
mavjudligi adolatlilikning amaliy ifodasidir. Saylov tadbirlari 
turli  kuzatuvchilar  ishtirokida  oshkora  o‘tishi  ham  adolatni 
ro‘yobga chiqaruvchi omillardandir.
Saylovlarning  chinakamligi  xalqaro  standartlardan 
bo‘lib,  uning  natijasida  saylovlardagi  barcha  tadbirlar, 
saylovchilarning 
huquqlari 
qonunlarda 
belgilangan 
asosda  bo‘lishi  nazarda  tutiladi.  Chinakam  saylovlardagina 
fuqarolar saylovchining boshqa huquqlarini amalga oshirish 
imkoniyatiga  ega  bo‘ladi.  Saylovlar  chinakam  bo‘lgandagina 

---