I. T. Pаlvаnоv kоnstitutsiyaviy huquq

KОNSTITUTSIYAVIY HUQUQ
120
121
Sha’n - jamiyatning shaxsga bergan bahosi bo‘lib, jamiyat 
a’zosi sifatida shaxs ijtimoiy-ma’naviy jihatlarining o‘lchovidir. 
Jamiyatning  shaxsga  bahosi  to‘g‘ridan-to‘g‘ri  fuqaroning 
o‘ziga  bog‘liqdir,  chunki  uning  shaxsi  davlatga  va  jamiyatga, 
o‘zini  o‘rab  turgan  insonlarga  munosabati  hamda  ba’zi  bir 
harakatlari va umumiy faoliyati asosida shakllanadi. Bu inson 
faoliyatining ijtimoiy hayotdagi o‘rni va samarali faoliyatining 
foydaliligiga  bog‘liq,  chunki  mazkur  sifat  uning  barcha 
xususiyatlarini aks ettiradi.
Qadr-qimmat-shaxsning  jamoadagi  o‘rniga,  shaxsiy 
xususiyatlariga, qobiliyatiga, dunyoqarashiga qarab o‘zini o‘zi 
ichki  baholashdir.  Har  bir  inson  o‘zining  jamiyatdagi  tutgan 
o‘rnini anglab еtadi.
Qadr-qimmat  dеganda,  odatda,  inson  va  uning  ma’naviy 
hamda  aqliy  xislatlari,  uning  ob’ektiv  va  sub’ektiv  jihatlari, 
jamiyatdagi obro‘si, nufuzi, donishmandligi, ma’naviyati, fe’l-
atvori, bilim darajasi kabilar tushuniladi.
Insoniyat  tarixidan  ma’lumki,  aksariyat  xalqlar,  davlat  va 
saltanatlar o‘z boyliklarining ma’lum bir qismini hashamatli va 
ulkan darajadagi me’morchilik obidalarini bunyod etishga va 
kelajak avlodlarga meros qilib qoldirishga harakat qilganlar. 
Biroq  turli  tabiiy  ofatlar,  bemisl  urushlar  va  to‘qnashuvlar 
jarayonida  ko‘plab  tarixiy  obidalar  vayronaga  aylanib, 
yo‘q  bo‘lib  kyetgan  yoki  ba’zilarining  nomlarigina  tarix 
zarvaraqlarida muhrlanib qolgan.
Tarixiy  obidalarni,  me’morchilik  yodgorliklarini  asrab-
avaylash, ularni muhofaza qilish bugungi kunda har bir millat, 
davlat va xalqaro tashkilotlarning ustuvor vazifasiga aylandi. 
1983-yil  ta’lim,  ilm-fan  va  madaniy  masalalar  bo‘yicha 
xalqaro  tashkilot  bo‘lgan  YUNESKO  huzuridagi  yodgorliklar 
va diqqatga sazovor joylarni asrash bo‘yicha xalqaro Kengash 
tomonidan  18-aprel  -  Xalqaro  yodgorliklar  va  tarixiy  joylar 
umumjahon  meros  kuni  etib  e’lon  qilinishi  bu  boradagi 
Fuqarolarning  asosiy  burchlari  Konstitutsiya  va  boshqa 
qonunlarda  o‘z  ifodasini  topgan  bo‘lib,  ularda  fuqarolar 
Konstitutsiyaga  rioya  qilish  bilan  birga,  undagi  har  qanday 
qoidalar  buzilishining  oldini  olishi,  boshqa  shaxslarning 
qadr-qimmatini hurmat qilishga majbur ekanligi o‘z ifodasini 
topgan.
Inson  va  fuqarolarning  asosiy  konstitutsion  burchlari 
quyidagilardan iborat:
Konstitutsiya va qonunlarga rioya etish;
boshqa kishilarning huquqlari, erkinliklari, sha’ni va qadr-
qimmatini hurmat qilish;
O‘zbekiston xalqining tarixiy, ma’naviy va madaniy merosini 
avaylab-asrash;
atrof tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo‘lish;
qonun bilan belgilangan soliqlar va yig‘imlarni to‘lash;
Vatanni himoya qilish.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 48-moddasiga 
ko‘ra,  «Fuqarolar  Konstitutsiya  va  qonunlarga  rioya  etishga, 
boshqa  kishilarning  huquqlari,  erkinliklari,  sha’ni  va  qadr-
qimmatini hurmat qilishga majburdirlar».
Konstitutsiya  va  qonunlarga  rioya  etish,  boshqa 
kishilarning huquqlari, erkinliklari, sha’ni va qadr-qimmatini 
hurmat qilish asosiy konstitutsion burch sifatida e’tirof etilar 
ekan, bu nafaqat O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari uchun, 
balki mamlakatimiz hududida bo‘lib turgan chet el fuqarolari 
va  fuqaroligi  bo‘lmagan  shaxslar  uchun  ham  bajarilishi 
majburiydir.
Konstitutsiyaviy burchlarni bajarishga qo‘yiladigan talablar 
zamirida mamlakatda qonuniylikni ta’minlash yotadi.
Qonuniylik muhiti - davlat va jamiyatdagi mustahkam tartib 
va barqarorlikning asosi, har bir fuqaro hayotida tinchlik va 
osoyishtalik bo‘lishining garovidir.

---