I togayev yuksak o'simliklar sistematikasidan amaliy mashg’ulotlar

3-rasm. Sfagnum yo‘sini. 1-umumiy ko'rinishi; 2-sporogonning 
tashqi tuzilishi; 3-bargning ko'ndalang kesimi - xlorofilli va suv 
saqlovchi (gialinli) hujayralar; 4-arxegoniylar; 5-novda va barg 
oralarida 
joylashgan anteridiylar; 6-protonema va gametofitning 
rivojlanishi.
Ko'sakchani ichki tomonida gumbazsimon sporangiy 
va uning tagida ustuncha bor. Sporangiyda yetilgan 
sporalar 
ko'sakcha 
devorini 
yorilishi 
natijasida 
tashqariga sochilib, yerga tushadi. Sporadan dastlab 
protonema va rizoidlar 
o'sib 
chiqib, 
keyinchalik 
sfagnum o'simligiga aylanadi.
16

---

Ishni bajarish tartibi va topshiriqlar
1. Sfagnumning tashqi tuzilishini lupa yordamida 
o'rganing. Poyadagi shoxchalarga va jinsiy organlarni 
joylanishiga e'tibor berib, ularni rasmini chizing.
2. Poyaning ko'ndalang kesim yuzasini, preparatlardan 
foydalanib mikroskop yordamida parenxima va po'stloq 
qismidan tashkil topgan olik hujayralarni kuzating, 
ularning rasmlarini chizib oling.
3. Preparatlardan foydalanib bargni hosil qiluvchi ikki 
xil hujayralarga e'tibor berib, ularning tuzilishini chizib 
oling.
4. Sporogoniyni tashqi tuzilishi bilan tanishing va 
undan uzunasiga kesma tayyorlab mikroskop ostida 
ko'ring. Sporogoniy va ustunchani holatini, shuningdek 
o'simlikning umumiy ko'rinishini rasmga tushiring.
Nazorat savollari
1. Oq sfagnum o'simligi poyasining tuzilishi va unda 
joylashgan barg va shoxchalarni joylashish holati 
qanday boladi?
2. Poya va barglar da necha xil hujayralar uchraydi va 
ular qanday tuzilgan?
3. Sporogon qanday hosil boladi va uning tuzilishida 
o'ziga xoslik nimalardan iborat?
4. Sfagnum yo'sinlarining xalq xo'jaligida qanday 
ahamiyati bor?

---