I “Uzsalaman” Qo`shma korxonasi aksiyadorlik jamiyati bo’limlarida olib borilgan ishlarning tavsifi

Ko’rsatkichlar	2016y	2017y
Farqi, +, -
1.	Jami xodimlar soni	100	170	+70
Shu jumladan
2.	Vaqtbay ishchilar	36	43	+7
3.	Ishbay ishchilar	31	98	+67
4.	Rahbarlar	12	10	-2
5.	Mutahassislar	18	16	-2
6.	Xizmatchilar	3	3	0

Rahbarlar, mutahassislar va xizmatchilar ham to’la ishbay ish xaqi tizimida o’tiradi. 2017 yilda ishbay ishchilar 67 va vaqtbay ishchilar 15 nafarga ko’paygan, rahbarlar 2 nafarga, mutahassislar 2 nafarga kamaygan.

“Uzsalaman” QK AJning yuqorida amalga oshirilgan tahlillaridan ko’rindiki, korxonada ortiqcha ishlayotgan boshqaruv xodimlari xodimlari 2 ta rahbar va 2 ta mutahassis sonini qisqartirilish natijasida ish xaqiga sarflanadigan harajatlarni tejash va korxona samaradorligini oshirishga olib keladi.
1.7 “Uzsalaman” QK AJ korxonasining tashkiliy boshqaruv strukturasi
“Uzsalaman” QK OAJ Farg’ona viloyatining yirik poyabzal ishlab chiqaruvchi sanoat korxonalaridan hisoblanadi. Mazkur korxona erkak va ayollar uchun poyabzal mahsulotlarini ishlab chiqarishga asoslangan bo’lib, O’zbekiston va Germaniya o’rtasida tuzilgan shartnoma asosida tashkil etilgan.
Qo’shma korxonasining o’z faoliyatini to’la ho’jalik hisobi, o’z harajatlarini o’zi qoplash va o’z-o’zini mablag bilan ta’minlash prinsiplari asosida amalga oshirish orqali foyda olishga erishadi. Soliqlar, bank va byudjet olididagi majburiyatlar bajarilgandan so’ng foydaning qolgan qismi korxonaning to’lik tasarrufida bo’lib, korxona ta’sischisi qarori asosida ishlatiladi.
QK OAJ ning o’z faoliyatini to’la ho’jalik hisobi, o’z harajatlarini o’zi qoplash va o’z-o’zini mablag bilan ta’minlash prinsiplari asosida amalga oshirish orqali foyda olishga erishadi. Soliqlar, bank va byudjet olididagi majburiyatlar bajarilgandan so’ng foydaning qolgan qismi korxonaning to’lik tasarrufida bo’lib, korxona ta’sischisi qarori asosida ishlatiladi.
QK OAJ ning o’z faoliyatini to’la ho’jalik hisobi, o’z harajatlarini o’zi qoplash va o’z-o’zini mablag bilan ta’minlash prinsiplari asosida amalga oshirish orqali foyda olishga erishadi. Soliqlar, bank va byudjet olididagi majburiyatlar bajarilgandan so’ng foydaning qolgan qismi korxonaning to’lik tasarrufida bo’lib, korxona ta’sischisi qarori asosida ishlatiladi.
Korxona missiyasini va maqsadlarini bajarish uchun tashkilotga strategiya zarur. Strategiyani yarata turib: mehnat unumdorligini qanday oshirish mumkin, raqobatchilarni qanday orqada qoldirish mumkin, raqobatbardoshlikni qanday ta’minlash mumkin, tashkilotning uzoq muddatli mavqeini qanday mustahkamlash mumkin, kompaniyaning strategik ko’rinishini qanday yaratish mumkin degan savollarga javob berish lozim.
“Struktura” lotincha so’z bo’lib, narsalar tarkibiy qismlarining o’zaro bog’liq ravishda joylashishi, tuzilishini bildiradi. Boshqarish strukturasi deganda, boshqaruv maqsadlarini amalga oshiruvchi va funksiyalarini bajaruvchi bir-biri bilan bog’langan turli boshqaruv organlari va bo’g’inlarining majmui tushuniladi.
Boshqarishning u yoki bu vazifalarini hal qilish uchun muayyan organlar tuziladi. Boshqarish organlari tizimi, quyi organlarning yuqori organlarga bo’ysunishi va ular o’rtasidagi o’zaro aloqa boshqarish strukturasi tushunchasini tashkil qiladi. Katta korxonalar, kompaniyalar strategiyasini yaratish jarayoniga oliy rahbariyat bilan birgalikda ofis rahbarlari, ishlab chiqarish va tijorat bo‘limlari boshliqlari, funksional bo‘lim rahbarlari ishlab chiqarish korxona rahbarlari va konstruktiv buyumlarni ishlab chiqarish rahbarlari ham qatnashadilar.
“Uzsalaman” QK OAJda boshqaruv samaradorligini pasayishini boshqaruv strukturasini tahlil etish orqali o’rganiladi (1-ilova)
“UZSALAMAN” qo’shma korxonasini faoliyati barqarorligini ta’minlashga ta’siri

Yuqorida takidlaganimizdek, tiklash strategiyasi tеjamkorlik va qayta tarkiblash stratеgiyasi xaridorlari qashshoqlashayotgan korxonalarda vaziyatni o’zgartirish talab etilgan taqdirda qo’llaniladi. Tiklashning korporativ stratеgiyasi zararga ishlayotgan korxonalardan qutulishga emas, ularni qayta tiklashga urg’u bеradi. Bunday stratеgiyaning maqsadi xaridorlarning umumiy sonini kamayishiga katta xissa qo’shayotgan korxonalarning muammolarini xal etish yo’li bilan korporatsiyani sog’lomlashtirishdan iborat. Tеjamkorlikning korporativ stratеgiyasi divеrsifikatsiyalash miqyoslarini qisqartirish va korxonalar sonini kamaytirishga o’z e'tiborini qaratadi. Qayta tarkiblash stratеgiyasi tarkibni va korporatsiyaning ishbop portfеlida foiz nisbatlarini tubdan qayta ko’rib chiqishni o’z ichiga oladi. Qayta tarkiblashga bo’lgan extiyoj quyidagi vaziyatlarda paydo bo’lishi mumkin:

• 
  1. Korporatsiyani stratеgik tahlil kilish portfеlda sеkin rivojlanayotgan, zarar bilan ishlayotgan va zaif korxonalarning katta xajmda mavjudligi natijasida kompaniyaning uzoq muddatdagi istiqbollari o’z jozibasini yo’qotib qo’yganligi to’g’risida xulosa chiqarish imkoniyatini bеradi.
  
• 
  2. Bir yoki bir nеchta kalit yo’nalishlar qiyin paytlarni boshdan kеchirayotgan paytlarida.
  
• 
  3. Kompaniyaning yangi raxbariyati korporatsiyaning stratеgik siyosatini qayta ko’rib chiqish xaqida qaror qabul qiladi. Yangi tеxnologiyalar va maxsulotlar paydo bo’ladi. Firmada shunday katta korxonani sotib olish imkoniyati paydo bo’ladiki, bunday loyixani moliyalash uchun kichik firmalarni sotish zarur bo’ladi. Shunday ekan biz yuqoridagilarni ko’rib chiqib bir hulosaga kelishimiz mumkin.“UZSALAMAN” qo’shma korxonasi ham 2008 yilda ham huddi shunday strategiyaga muhtoj bo’ldi. Lekin bu strategiyaning o’rniga davlat tomonidan sanatsiyaga muhojlik sezdi. Bu muddatdan oldi tiklanish strategiyasidan foydalanish mumkin edi. Ammo bu sanatsiya ham “UZSALAMAN” qo’shma korxonasini iqtisodiy ko’rsatkichlarini va iste’molchilarni qaytara olmadi va yana bir bor 2010 yilda sanatsiyani qabul qildi. Buning natijasida “UZSALAMAN” qo’shma korxonasining bankrotlikni oldini olishga erishdi. “UZSALAMAN” qo’shma korxonasinining bu holatga kelishiga sabab, resurslarning uzulishi sabab bo’ldi. Bizga malumki “UZSALAMAN” qo’shma korxonasi maxsulot uchun xom-ashyoni Germanyadan olib keldi. Va bu xom-ashyoni Germanyadan keltirish ham qimmat ham kechikdi. Shuning uchun korxonani iqtisodiy ko’rsatkichlari tushub ketdi. Ha albatta birinchi sabab bu xom-ashyo taminotidir. Shuning uchun mening birinchi tiklash korporativ strategiyam bu xom–ashyo taminotini mustahkamlashdir. Korxona uchun o’zimizda ishlab chiqariladigan charm maxsulotlarini tayorlash yoki shunday munosib korxonani moslashtirish lozim. Hozirda bizda ham charm maxsulotlarini ishlab chiqaradigan korxonalar bor. Misol tariqasida Qoqon sharm ishlash sexlari yoki Marg’ilon charmni qayta ishlash kichik korxonalri hozirda faoliyat ko’rsatmoqda. Afsus bu sexlarning maxsulotlari “UZSALAMAN” qo’shma korxonasining talablariga javob bermaydi ammo bu korxonalarni “UZSALAMAN” qo’shma korxonasi o’z qoshida ham ochsa bo’ladi. Faqatgina Germanya texnalogiyalarni olib kirilsa bo’ldi. Shuning uchun qayta tiklash strategiyasini rivojlantirish lozim. Hozirda “UZSALAMAN” qo’shma korxonasi barcha kuchini sarf etyatgani yo’q. Yani ichki bozorimizga to’liq kirib borgan yo’q va o’z iste’molchilaeriga ega emasdir.sababi hammamizga malumdir bozorlarimizda hozirda tanlov kuchli. Yani arzon va sifatli ayoq kiyimlar tanlovi cheksiz desak hambo’ladi. Shunuing uchun “UZSALAMAN” qo’shma korxonasinining maxsulotlarini zamonaviylashtirmoq va narx shuningdek sifat darajasini oshirish zarur. Buning uchun albatta xom-ashyo taminotini tiklash va qayta jonlantirish kerak. Shuning uchun tiklanish korporativ strategiyasini ishlab chiqish ham shart ham zarurdir. Buning uchun strategik taxlilashtirishni shakillantirish va missiyalarni muvoffaqiyatli bajarishini nazorat qilish to’gri bo’lar edi.
  

1.8. “UZSALAMAN” qo’shma divеrsifikatsiyalashning korporativ stratеgiyasini qo’llash natijalari

Yaxshi strategiya Korxonaning daromad unumdorligini ta’minlaydi.Daromad unumdorligining oshishi bu Korxonaning foydaliligining o’sishi, biznesning uzoq muddatli ishonchliligini, uning raqobat mavqeini o’sishini bildiradi.
“UZSALAMAN” qo’shma korxonasining maxsulotlari asosan buyurtma asosida tayyorlanadi. Maxsulotlarning asosiy qisimlari poyafzallardir. Hozirda zavod buyurtma asosida ishlamoqda. Asosiy buyurtma esa davlatimiz tomonidan bo’lmoqda. Yani buyurtmaning asosiy qismi ichki ishlar xodimlari uchun poyafzallar, o’t o’churuvchilar uchun va buyurtmachilarning asosiy qismini tashkil qiluvchi O’zbekistonning qurolli kuchlaridir yani harbiylar uchun poyafzallar tikish bilan shug’ullanmoqda. Ha albatta iste’mochilarning ma’lum qismini ham ichki iste’molchilar tashkil etdi.
Divеrsifikatsiyalashning korporativ stratеgiyasini qo’llash natijalarini sarxisob qiladigan bo’lsak korxonaning bu tor doiradagi ishini yanada kengaytirish kerakligini ko’rsatmoqda. Kompaniya bir tarmoqning imkoniyatlaridan foydalanib,daromad olib turar ekan,divеrsiyani amalga oshirishning xеch qanday zaruriyati yo’q. Lеkin, o’sish saloxiyati qiskarib borar ekan boshka soxalar faoliyatiga divеrsiya kilish stratеgikjixatdan o’zini oqlaydi yoki to’g’ri bo’ladi. Bunday stratеgik imkoniyatlar turlichadir.