Ii bob. 1918-1945-yillarda Turkiya Respublikasidagi ahvol

Mustafo Kamolning siyosiy faoliyati
Mustafo Bosh shtab Usmonli akademiyasida tahsil olayotgan paytda Volter, Russo kitoblarini o'qishni yaxshi ko'rardi. Atoqli tarixiy shaxslarning tarjimai hollarini o‘rgangan. Ana shundan keyin unda vatanparvarlik, millatparvarlik tuyg‘usi paydo bo‘la boshladi. Mustafo kursant sifatida Turkiyaning Usmonli sultonlaridan mustaqil boʻlishi tarafdori boʻlgan Yosh turklarga qiziqish bildirgan.
O'qishni tamomlagandan so'ng Mustafo Kamol turk hukumatida korruptsiyaga qarshi kurash bilan shug'ullanadigan bir nechta maxfiy jamiyatlarni tashkil qildi. Faoliyati uchun hibsga olindi va Damashqqa surgun qilindi va u yerda Vatan partiyasini tuzdi. Bu partiya hozirda Turkiyadagi eng nufuzli tashkilotlardan biri hisoblanadi.
1908 yilda Mustafo Yosh turk inqilobida qatnashdi. 1876 ​​yilgi Konstitutsiya tiklandi, lekin mamlakatda katta oʻzgarishlar boʻlmadi. Kamol harbiy harakatlarga o'tdi.
Mustafo Kamolning harbiy faoliyati
Mustafo Kamol Birinchi jahon urushi yillarida oʻzini isteʼdodli sarkarda va harbiy sarkarda sifatida koʻrsatdi. Dardanelga ingliz-fransuz qo'shinlari bilan bo'lgan jang uchun u Pasha unvonini oldi. Kamolning harbiy faoliyatida 1915 yilgi Kirechtepa va Anafartalar janglarida erishilgan g‘alabalar alohida ajralib turadi. Mudofaa vazirligidagi faoliyati ham diqqatga sazovor.
Birinchi jahon urushi tugaganidan keyin davlat alohida hududlarga parchalana boshladi. Mustafo mamlakat birligini saqlash uchun murojaat qildi va 1920 yilda yangi parlament - Turkiya Buyuk Millat Majlisini tuzdi. Birinchi majlisda Mustafo Kamol hukumat rahbari va parlament raisi etib saylandi. 1923 yil oktabrda Mustafo Turkiya Respublikasi Prezidenti bo'ldi.
Turkiya prezidenti sifatida Kemal davlatni yanada zamonaviy qilish uchun ko'plab islohotlarni amalga oshirdi. U ta’lim tizimini o‘zgartirish, ijtimoiy tuzilmani yaxshilash, Turkiyaning iqtisodiy mustaqilligini tiklash tarafdori edi.



Ingliz – yunon intervensiyasining barbod bo‘lishi.
1921-yil bahorida Angliya tomonidan yaxshi qurollantirilgan yunon qo‘shinlari barcha fronlar bo‘ylab hujumini boshlab, 1921-yil avgust oxirida Markaziy Anatoliyaning muhim punktlariga, xususan Anqaraga, turkiya Buyuk Majlis qarorgohi va uning hukumatiga xavf soldi. Shiddatli janglardan keyin Buyuk Majlis hukumati qo‘shinlari 1921-yil 2-sentyabrda yunon qo‘shinlari harakatini to‘xtatishga muvofiq bo‘ldilar. Nisbiy sokinlik vaziyatida 1921 yil kuzidan imperialistik front yemirila boshladi. Fransiya Buyuk Majlis hukumati qo‘shinlariga qarshi Kilikiyadagi harbiy harakatlarini to‘xtatib, 1921 yil 20 sentyabrda Anqarada Buyuk Majlis hukumati shartnoma tuzildi. Italiya ham o‘z qo‘shinlarini kichik Osiyodagi okupatsiya qilgan rayonlardan olib chiqib ketdi. Shunday qilib imperialistik agressorlar qatorida angliya bilan Gresiya qoldi. 1921 yil oxirida Buyuk Majlis qurolli kuchlar qo‘mondonligi yunon inventarlariga qarshi bosh xujum rejasini ishlab chiqishga kirishdi. Mustafo Kamol Otaturk hukumati qo‘shinlari uzoq tayyorgarlikdan so‘ng 1922 yil 26 avgustda yunon qurolli kuchlariga qarshi hujumga o‘tdi. Garchi Yunoniston bu vaqtga kelib Angliyadan ulkan miqdorda qurol –yarog‘lar va harbiy anjomlar olganligiga qaramay Buyuk Majlis hukumati qo‘shinlari bir necha janglarda yunon armiyasini tor – mor keltirib, yakson qildilar va sentyabr o‘rtalarida Anatoliya chegaralaridan to‘liq haydab chiqardilar. 1922 yil oktyabrida Antanta mamlakatlari va Gresiya Mudanya shahrida turkiya bilan yarash bitimini imzoladilar, unga ko‘ra urush harakatlari to‘xtatildi. Shunday qilib, turk xalqining o‘z milliy mustaqilligi uchun olib borgan urushi uning to‘liq g‘alabasi bilan tugallandi.