Ииновацион педагогика тушунчаси

Альтернатива – (франц. alternative; лот. alter – иккитадан бири) – 
мумкин бўлган икки ѐки бир неча қарор, тутилган йўл, керакли 
вариантлар ва бошқалардан бирини танлаш зарурияти.
мактаб ўқувчилари ҳаѐтидан 
мақсадга йўналтирилган сюжет
олиш мумкин.
2 Коммуникация 
– 
тенгдош-
ларига ўзининг фикрлари, 
эҳтиѐжлари 
ва 
ҳислари 
тўғрисида 
хабар 
бериш. 
Буларга: тасвирлаш, қиѐслаш, 
ҳамжиҳатлик, вербал, новер-
бал, 
коммуникатив 
фикр-
ларини тартиблаш киради.
Машғулотда 
ўқитувчилар 
болалар 
билан 
ўтказилган 
педагогик 
фаолият 
бўйича 
ҳисоботлар ѐзиши 
3 Башорат қилиш мумкин бўлган 
воқеа ѐки ўтмишга мурожаат 
этиш 
маълум 
жойга 
эга 
бўлиши, 
мумкин 
бўлган 
ҳодисаларни тахмин қилиш. 
Башорат 
ўзига 
сабаб 
алоқаларини кўришни ривож 
топтиради.
Бундай кўринишдаги ишлар 
билан ишлаш ―Нима бўларди 
агарда 
......‖ 
юқори 
синф 
ўқувчилари 
гипотетик 
асоратларини башорат қилишга 
уринишса. Ўқув дарсида ҳамда 
ижтимоий ҳаѐтда.
4 Ечим қабул қилиш вазиятни 
тузилиши, баҳолаш мумкин 
бўлган ва қабул қилинган 
ечимларни 
кўриб 
чиқиш, 
альтернатив қатордан ечим 
танлаш.
У ѐки бу педагогик вазиятни бир 
неча ечимларини кўриб чиқиб, 
ўқувчилар 
―идеал‖ 
ечим 
вариантини келтирадилар. 
5 Режалаштирилган ўйлаганни 
амалга оширишда танлаш, 
қилиниши 
керак 
бўлган 
нарсани тасвирлаш, қандай 
ресурслар бунинг учун керак 
бўлади. Бўлиши мумкин бўлган 
қийинчиликлар 
характерис-
тикаси.
Демократизация жараѐнига кўра 
мактаб 
иштирокчиларида 
туғилган саволлар ҳисобига 
аниқ 
ҳаракатлар 
дастурини 
ишлаб чиқиш таклиф этилади. 
Бу жавобларни топишга ѐрдам 
беради. 
Ўйин ўтказишда ноаниқликлар бартараф этилади. Ўйин 
ҳаракатлари ташкил этилади. Ўйин жараѐни вужудга келади. Ўйинни 
шу тасвирий кўринишида ва уларни иштирокчилар томонидан қабул 

---

59 
қилиниши жараѐнида туғилган қийинчиликларни, ғояларни таҳлил 
қилиш. Динамик ўйинларни асоси бўлиб ўқувчи ва талабаларнинг 
идрокларини чуқурлаштириши ва (кенгайтириш учун янги билимларни 
манбаси бўлган ўқув муаммоларини ташкил этади. Динамик ўйиннинг 
энг муҳим далиллари бўлиб унинг ўйин фаолияти максимал 
даражасида мустақиллик, хоҳиш, истак фаолияти ва ижодий 
томонининг намоѐн бўлиши, биргаликдаги ўйин фаолиятини сақланиб 
қолишига айтилади. Дунѐ педагогикасида ўқув мақсадлари ўйинни 
ишлатилиши билан боғлиқ бўлган бир неча тушунчаларни ажратиб 
кўрсатади. 
Моделлаштириш, 
беллашувчанлик, 
ўйин 
моделлаштирилиши функцияларидан бири бўлиб, у ѐки бу нисбий 
масалалар ва ўзгаришлар ечимларини мустақил ҳолда излаш ва 
ечимларини топишдан иборат. Ўйин моделлаштирилишининг асосий 
усуллари сифатида педагогик фаолият шароитида бўлажак 
ўқитувчиларни тайѐрлашда биз микро ўқитиш: масалани ечишда 
индивидуал бирликларда ишлаш; педагогик вазиятларни вужудга 
келтириш; махсус нисбий 
ўйинларни 
ижтимоий 
психологик 
моделлаштирилиши тизимига умумдидактик ролли; ритмик болалар 
ўйинлари; драматик ўйинлар киргизилган эди. Бу ўринда алоҳида 
эьтиборни касбий ролли ва махсус ўйинлар эгаллайди: психотехник 
ўйинлар; интервью; психодрама; дидактик спектакль; педагогик 
этюдлар; қабуллар ва ўйин таъсиридаги машқларни алоҳида кўрсатиб 
ўтиш мумкин. Ўйинни моделлаштирилиши ўзига турли ижодий 
изланишларни ҳам олади. Ақлий ҳужум, баҳслар, синектика усуллари 
ана шулар жумласидандир. Вариативликнинг асосий мақсади –