Ijtimoii pedagogika

Deviant xatti-harakat — bu psixik sog‘lom shaxslar tomonidan me’yoriy qoidalarni buzish hollaridir.
Deviant xatti-harakat — bu kichik ijtimoiy munosabatlar (oila, maktab) hamda xarakter, jinsiy va yosh xususiyatlari jщatidan yaqin kichik ijtimoiy guruhtarga xos ijtimoiy me’yorlardan, xatti- harakatlar va qoidalardan og‘ittg, chekinishning bir turidir. Ya’ni bu turdagi harakatni intizomsizlik deb ham atash mumkin. Agressiya, chaqiriq, igsda va mehnat faoliyatida o‘zboshimchalikka yo‘l qo‘yish, bolalar va o‘smirlarning ichkilikka berilishi, daydib yurishlari, oliftagarchilik qilishlari, aseotsial’ harakatlarga berilish kabilar deviant harakatlarning asosiy ko‘rinishlaridir. Ma’lum vazi­yatlarda bolalar va o‘smirlarning shu kabi xatti-harakatlarni namoyon etishi deviant harakatlarning tipik xususiyatidir.
Delinkvent xatti-harakat — deviant harakatlardan farqti o‘laroq, ular vaziyat ta’sirida emas, balki yuqoridagi kabi assotsial harakatlarning doimiy xarakterga ega bo‘lishidir. Delinkvent harakatlarning quyidagi turlari mavjud:
haqoratlash, xo‘rlash, azoblash va undan huzurlanish kabi agressiv bosqinchilik harakatlar;
kichik o‘g‘irliklar, ta’magirlik, avtotransport va boshqa kerakli buyum va anjomlarni o‘g‘irlash kabi moddiy foyda ko‘rishga qaratilgan o‘z shaxsiy manfaati yo‘lidagi harakatlar;
narkotiklar sotish va tarqatish.
Kriminal xatti-harakat — bu jinoiy javobgarchilikka tortilishga yoshi yetgan shaxslarning huquqtarga zid harakatlari bo‘lib, ular ustidan jinoiy ish ko‘zg‘atilish jarayonidir. Kriminal harakatlarga deviant va delinkvent harakatlar asos yaratadi.

Bolalar, o‘smirlar va u mu may ba’zi jamiyat a’zolarining jamiyat tan olgan me’yorlarga zid keluvchi xatti-harakatlarni namoyon etipsh birdaniga, o‘z-o‘zidan bo‘ladigan hodisa emas.
Insonlarning shunday yo‘l tutishiga nimadir sabab bo‘ladi.
Deviant hatti-harakatlarni keltirib chiqaradigan sabablarni bir, ikkita muammoga bog‘lash noto‘g‘ridir. Bu hatti-harakatlarning ildizlari nihoyatda sertarmoq iqtisoddan tortib tarbiyagacha, madaniyatdan to dingacha, oilaviy muhitdan, ota-onaning o‘zaro munosabatlari, axloqiy harakatlariga bog‘liq. Ijtimoiy pedagogika fanini o‘rganar ekanmiz, deviant hatti-harakatlar bir-biri bilan bog‘lanib ketgan holatlar natijasi ekanligining (avloddan-avlodga o‘tadigan nasliy (genetik) xususiyatlar (qiziqqonlik, yengiltaklik, «o‘ta aqllilik», xudbinlik, vazminlik...), kishi yashab o‘sgan va tarbiyalangan muhit, deviant hatti-harakatni sodir etittgi uchup mavjud vaziyatlar) guvohi bo‘lamiz.
Voyaga yetmagan yoshlar orasida deviant harakatlarni vujudga keltiruvchi qator faktorlar mavjud. Jumladan: