Ijtimoiy-iqtisodiy fanlar

5.2.Tijorat banklarining turlari.
Yuqorida ta’kidlanganidek O‘zbekiston Respublikasida banklar ikkita pog’ona:
Birinchi pog’ona – Markaziy bank
Ikkinchi pog’ona – Tijorat banklaridan tashkil topgan.
Mulkchilik shakilga ko‘ra Markaziy bank Davlat banki hisoblanadi.
Umumiy ko‘rinishda ya’ni xorij tajribasida mukchilik shakliga ko‘ra markaziy banklar quyidagilarga bo‘linadi: davlat, aksioner, aralash.
Davlat markaziy banklarida kapital davlat hisobidan shakllantirilgan (masalan, bank tashkil etilgan paytida, Germaniya federal banki kabi, yoki Buyuk Britaniya va Fransiya Markaziy banki kabi, davlat, mavjud bo‘lgan tijorat bankni milliylashtirganidan keyin).
Aksionerlik markaziy banklarda kapital aksiyadorlar hisobidan shakllanadi (masalan, AQSH Federal zaxira tizimining kapitali tijorat aksiyadorlik banklar hisobidan shakllangan).
Aralash markaziy banklarda kapitalning bir qismi davlat tomonidan, qolgan qismi esa xususiy aksiyadorlar tomonidan shakllanadi (masalan, YAponiya bankida davlat 55% aksiyalarga egalik qiladi).
Tijorat banklari esa aksiyadorlik jamiyati shaklida tashkil etiladi va uning mulkdorlari bank aksiyadorlari hisoblanadi.
Quyida 2-jadvalda tijorat banklarining turlari bo‘yicha solishtirma ma’lumot keltirilgan:
1-jadval.
Tijorat banklarining turlari

t/r	Turkumlash belgilari	Bank turlari
	Vakolatiga qarab	emissiya qiluvchi banklar tijorat banklari investitsion banklar universal banklar
	Operatsiyalarni bajarish xarakteriga qarab	tarmoqlar bo‘yicha mijozlar tarkibi bo‘yicha miqdor bo‘yicha regionlar bo‘yicha xizmat qiluvchi banklar
	Mulk shakliga qarab