Иктисодиёт тармоклар ва сохалар

6. давлат бошқаруви органлари ва мақаллий давлат қокимияти органларининг ҳужжатлари ва ҳаракатлари устидан назорат

Ўзбекистонда Монополистик фаолиятни чеклаш амалиёти

Антимонопол қонунчиликнинг салбий жиҳатлари

Биринчидан, миллий даража. Дунёнинг кўпчилик давлатларида антимонопол қонунчилик, рақобат сиёсати мавжуд бўлиб, бу халқаро савдода демпингга қарши сиёсат ролини ўйнайди. Ривожланган давлатларда ушбу қонун хужжатларини ва ўрнатилган меъёрларни юмшатишга харакат қилинаётган бўлишсалар, аксинча собиқ социалистик давлатлар, жумладан собиқ иттифоқ таркибидаги давлатларда эса антимонопол қонунчилик ва рақобат сиёсати ишлаб чиқилмоқда ва такомиллаштирилмоқда.

Иккинчидан, икки томонлама “мамлакат-мамлакат” муносабатлари бўлиб, айрим мамлакатлар бир-бирлари учун ўзига хос(эксклюзив) қонун ва меъёрлаш ишлаб чиқадилар. Ушбу соҳадаги асосий жараёнлар антидемпинг ва антимонопол қонунчиликни биргаликда рад этиш билан боғлиқ. Мисол учун 1996 йилда Канада ва Чили ўртасида Эркин савдо тўғрисида”ги (Free Trade Agreement) иккитомонлама битим имзоланган бўлиб, ўзаро бир-бирига нисбатан демпинг тадбирларини қўллашни тақиқлаш кучга киради. Шу вақтдан эътибора бу давлатлар ўртасида ўзларининг демпингга қарши чораларини иккинчи томон товар ва хизматларига қўлламайди.

Учинчидан, кўп томонлама мунсабатлар тизими даражаси “мамлакат-ташкилот” ушбу даражада монополияга қарши қонунчилик ва рақобатни қўллаб-қувватлаш соддалаштирилган ва улар ўзаро антидемпинг ва антимонопол қонунчиликни ҳамкорликда олиб борадилар.

Юқоридаги уч даража ва эркин савдо тарафдорлари ўртасидаги зиддиятларни таҳлил қилган холда қуйидаги асосий муаммоларини аниқлашимиз мумкин.

Биринчидан, монополияга қарши қонунчилик айрим ривожланган мамлакатларда ташқи савдо бизнесини ривожланишига тўсқинлик қилади.

Иккинчидан, монополияга қарши қонунчилик ва рақобат сиёсати кўпгина соҳалар табиий монополия бўлганлиги боис, халқаро савдо инфратузилмаларига сезиларли таъсир кўрсатади. (транспорт, ёқилғи, алоқа ва ахборотлаштириш ).

Учинчидан, монополияга қарши қонунчилик ва рақобат сиёсати миллий бозорларга хорижий компанияларнинг киришига тўсқинлик қилади ва протекционизмни рағбатлантиради.

Тўртинчидан, мамлакатларнинг халқаро муносабатларида монополияга қарши қонунчилик меъёрларини мажбурий қабул қилиш ва қабул қилдириш амалиёти цчраб туради. Шу сабабли кўпгина мамлакатлар монополияга қарши қонунчиликка нисбатан эгилувчан сиёсатни амалга оширадилар.

Антимонопол қонунчиликнинг салбий жиҳатлари
Thank You !