İlimiy izertlew metodologiyasi pániniń maqseti hám wazypaları. Ilimiy biliwdiń metodologiyalıq tiykarları. Jobası

İlimiy izertlew metodologiyası pániniń tariyxı.

Jobası:
1.Antik dáwir hám Oyanıw dáwirinde Jańa dáwirde ilimiy izertlew metodologiyasınıń islep shıǵılıwı.
2. XX-XXI ásirlerde social hám ilimiy dóretiwshiliktiń rawajlanıwı filosofiya hám ilim.
3. XIX-ásirdiń ekinshi yarımı XX ásir baslarında ilim hám dóretiwshilik.
4.Ilimiy izertlewdiń dóretiwshilik mashqalalırın islep shıǵıwda Shıǵıs oyshıllarınıń qosqan úlesi.
Izertlew obekti haqkında shın bilim payda qılıw izertlewshiniń teoriyalıq baskıshında ámelge asadı. Bunda teoriyalıq bilim ilimiy nızam, teoriya, tálimat, ilimiy boljaw formalarıda payda boladı.
Teoriyalıq izertlewde baskıshpa-basqısh ámelge asırıladı.
Teoriyalıq izertlewdiń birinshi basqıshı. Bul basqıshta pikirlew eksperiment metodın qollaw jańa ilimiy bilimge tiykar bolatuǵın bilim-álemniń ilimiy korinisi qáliplestiriledi. Álemniń ilimiy kórinisi degende, úyrenilip atırǵan obekt haqkında dáslepki teoriyalıq bilimler, túsinikler, principler, shamalawlar názerde tutıladı.
Álemniń ilimiy kórinisiniń tiykarın túsinikler quraydı. Eń birinshi izertlew obekti haqkındaǵı túsinikler tiykarlanadı. Bular aksiomalar, matematik abstrakciyalar jas ulıwma túsinikler bolıwı múmkin. Ilimiy dóretiwshilik processinde qáliplesetuǵın pikirler, birinshiden ilimiy túsinikler, terminler tárizinde payda boladı. Izertlewshi óz jumısında áwelden islep shıǵılǵan túsiniklerge tayanıwı yaki jańa túsinikti paydalanıwǵa kiritiw múmkin. Ilimiy princip-álemniń ilimiy kórinisiniń áhmiyetli elementi bolıp esaplanadı. Principler hádiyselerdiń ishki mazmunın anıqlawǵa xızmet qıladı. Máselen, fizikadaǵı energiyanıń saqlanıwı hám bir túrden ekinshi túrge aylanıwı, jámiyetlik pánler tarawında jámiyettiń óz-ózin tiklewshi, rawajlanıp barıwshı sistema ekenligi hám t.b. ilimiy princip jańa bilim-teoriya ushın tiykar wazıypasın orınlaydı.
Álemniń ilimiy kórinisiniń úshinshi elementi ilimiy oy. Ilimiy oy-shamalaw xarakterine iye, dáliylleniwi lazım bolǵan bilim.
Joqarıda aytıp ótkenimizdey, dúnyanıń ilimiy kórinisi-túsinik, princip, aksioma, oy pikir eksperiment metodın qollaw yaǵnıy akıl júritiw járdeminde payda etiledi.