Ilmiy jurnal

№ 1, 2023 “PSIXOLOGIYA” ILMIY JURNAL * НАУЧНЫЙЖУРНАЛ * SCIENTIFIC JOURNAL
 
53 
Kasbiy imij muammolarini ko'rib chiqishda mavjud bo'lgan konseptual yondashuvlarni tahlil qilishni 
davom ettirish mumkin, ular orasida marketing, iqtisodiy, Brendlash va boshqalarni ajratib ko'rsatish 
mumkin, ularning har biri kasb imijini shakllantirish jarayonlarini tushunishga ma'lum hissa qo'shadi. 
Zamonaviy nuqtayi nazardan, ijtimoiy-pedagogik xodimlarning kasbiy imijini shakllantirishni 
qiyosiy tizimli ko'rib chiqish va keng jamoatchilik auditoriyasida ijtimoiy-pedagogik kadrlarning ijobiy 
professional imijini shakllantirishga yordam beradigan operatsion vositalarni izlash (modelni yaratish 
asosida) eng muhim hisoblanadi. 
Shubhasiz, keyingi tadqiqot izlanishlari nafaqat professional imij hodisasining tavsiflovchi 
xususiyatlarini yaratish nuqtayi nazaridan zarur, balki amaliy ahamiyatga ega. O'rganish jarayonida 
ijtimoiy-pedagogik xodimlarning o'zlari va mutaxassislar qolaversa, talaba yoshlarni imij masalasida 
qarashlariga bog'liq savollar birinchi o'ringa chiqishi kerak. Hozirda talabalar va ularning ota-onalari oldida 
zamonaviy talaba qanday bo'lishi kerakligi, qanday talablar va ijtimoiy talablarga javob berishi kerakligi, 
ya'ni u qanday ijtimoiy rol o'ynashi haqida savol tug'iladi. Aslida, bu talabaning imidji haqida. Zamonaviy 
adabiyot va ilmiy tadqiqotlar ishbilarmon odam, o'qituvchi, tashkilot, shu jumladan maktab imidjini juda 
keng ko'rib chiqadi, ammo talabaning imidji kabi dolzarb masalani o'rganishga juda kam e'tibor beriladi. 
Agar har bir talaba o'z maqomini bilsa va talaba roliga muvofiq harakat qilsa, ya'ni ijobiy imidjga ega 
bo'lsa o`z oldiga quygan maqsadlariga erishishga ijobiy ta`sir qiladi. 
Yuqoridagi mulohazalardan kelib chiqqan holda talabalardan talaba imijining ahamiyatini va 
o'zlarini qanday baholashlarini bilish maqsadida so`rovnoma o`tkazdik.Tadqiqotimizda Amaliy 
psixologiya ta‘lim yo`nalishi 2-kurs talabalari va ularga dars o`tadigan o'qituvchilar qatnashdilar. 
Talabalar soni 50 nafar, o`qituvchilar 10 nafarni tashkil etdi. 
Tadqiqot sinaluvchi talabalarda guruh usulida o'tkazildi. Har biriga anketa varaqasi berildi.Anketa 
anonim emas edi. O'qituvchilardan yig`ilish doirasida so`rovnoma o'tkazildi. Shu guruh talabalari bilan 
ishlaydigan o'qituvchilarga o'quvchilarning imiji va uning tarkibiy qismlarini baholash taklif qilindi. 
So'rovda 10 nafar o'qituvchi ishtirok etdi, ulardan 2 nafari guruh rahbarlari (tyutor). Har bir o'qituvchi 
o'quvchilari ro'yxati bilan savolnamani oldi. Talabalar uchun so'rovnoma quyidagi savollardan iborat edi: 
- imij nima; 
- imij talabaning maqomi va ijtimoiy roliga ta'sir qiladimi; 
- imij insonning muvaffaqiyatiga ta'sir qiladimi; 
- talabaning imiji nimadan iborat; 
- talaba imijini shakllantirishga nima yoki kim ta'sir qiladi; 
- imij talabaning o'zi uchun qanchalik muhim; 
- imijni o'zgartirish mumkinmi; 
- o`quv yurtidagi imijingizni qanday baholaysiz (ijobiy yoki salbiy); 
- kursdoshlar va o'qituvchilar sizning imijingizni qanday baholashlari mumkin (ijobiy yoki salbiy); 
- sizning imijingiz haqida boshqa odamlar (tengdoshlar, kattalar) haqida fikr yuritish siz uchun 
muhimmi? 
Olingan natijalarni tahlil qilish. 
Olingan natijalardan xulosa kelib chiqadiki: Talabalarning fikriga ko'ra, imijning tarkibiy qismlariga 
quyidagilar kiradi: tashqi ko'rinish, forma, muloqot qilish qobiliyati, xulq-atvor, o'zini boshqarish 
qobiliyati, yutuqlar, boshqalarga "moslashish", harakatlar, jamiyatdagi mavqe. Imijning shakllanishiga 
quyidagilar ta'sir qiladi: sizga hamdard bo'lgan kishi; tengdoshlar; o'zi; kattalar: ota-onalar, o'qituvchilar, 
atrofdagi odamlar; siz yashaydigan muhit; moda; televizor. 
Talabalarning o'z imijini qadrlashi ko'pchilik uchun nimani qo'yish kerakligi haqida o'ylashga sabab 
bo'ldi. Maksimal ball -25 ball. Belgilangan ballar asosida talabalar va o'qituvchilarning o'rtacha ballari, 
so'ngra ushbu ikki natijaning arifmetik o'rtacha ko'rsatkichlari hisoblab chiqildi. Shunday qilib, talabalar 
o'rtacha ballga ega - 19,8; o'qituvchilar uchun - 18,1. O'rtacha umumiy ball 19 ga teng. Shunday qilib, biz 
quyidagi sxema bo'yicha baholarni o'lchaymiz: yuqori daraja 22-25 ball, o'rtacha - 19-21, past - 16-18, juda 
past-16 dan kam 
Quyidagi natijalar olindi: Imijni baholash bo'yicha tasodif – 29 kishi-58 foiz, o'zini past baholash – 6 
kishi-12 foiz , o'zini ortiqcha baholash – 15 kishi-30 foiz, shunday qilib, 50 nafar o'quvchidan - 35 nafar 
sinaluvchi talabaning imijiga mos keladi, bular sinaluvchilarning 70 foizini tashkil etadilar. 15 nafar -30 
foiz sinaluvchi talabaning imijini tushunmaydi. 
https://buxdu.uz

---